Enflasyon düşüyor, o halde ben de faizi düşüreyim diyerek Merkez Bankası haftalık repo faizini yüzde 55’ten yüzde 52’ye, gecelik faizi yüzde 54’ten yüzde 51’e düşürdü.
Ne faizi bu? Bu faiz Ayşe Hanım Teyzemi ilgilendirir mi? İlgilendirmez mi? Anlatayım.
Merkez bankaları ‘bankaların bankasıdır’. Nasıl ki, insanlar ve şirketler para ihtiyacı olduğunda bankalardan para alır, ellerinde fazla para olduğunda faiz karşılığında bankalara yatırır ise işte o biçim... Merkez bankaları da, para ihtiyacı olan bankalara faiz karşılığı para verir. Elinde kullanılmayan parası olan bankalar belli bir faiz karşılığında bu parayı götürür merkez bankasına yatırır.
Nasıl ki bankaların uyguladıkları kredi ve mevduat faizi, insanların ve şirketlerin bankalardan kredi alma kararlarını veya bankalara mevduat hesabı açıp açmama kararlarını etkiler ise, merkez bankalarının faiz oranları da bankaların fonlarını kullanma biçimini, uygulayacakları faiz oranlarını öyle etkiler.
Merkez Bankası dün sabah duyuru yaptı. "Ey bankalar" dedi... Kredi olarak kullanmadığınız, ne yapacağını bilemediğiniz paraları Merkez Bankası’na haftalık olarak yatırdığınızda onlara yüzde 55 faiz ödeniyordu ya... Bundan böyle yüzde 52 faiz ödenecek... Günlük işlemler sonunda bankalar ellerinde kalan paraları bir gece için Merkez Bankası’ndaki hesaba yatırıyordu ya... Bu bir gecelik paralara da yıllık yüzde 54 faiz yerine yüzde 51 faiz ödenecek.
Merkez Bankası bu duyuru ile önce bankalara, sonra halka mesaj verdi. "Ey ahali" dedi. "Enflasyon düşmeye başladı... Enflasyon düştükçe Merkez Bankası faizi de aşağıya çekilecek... Haberiniz olsun."
Eeeee... Ayşe Hanım Teyze’min bu anlatımda yeri var mı? Var... Çünkü bu anlatımın sonu Ayşe Hanım Teyze’mi ilgilendiriyor. Bakınız nasıl?
Bankalar, Merkez Bankası’na faiz ile para yatırmak için halktan mevduat toplamaz. Bankaların esas hedefi topladıkları parayı kredi olarak kullandırmaktır. Kredi olarak kullandıramadıkları parayı Merkez Bankası’na faiz karşılığı yatırırlar. Ama Merkez Bankası’nın kullanılmayan banka paralarına ödediği faiz bankaların öncelikle repoya ve mevduata, ödedikleri faizi indirip bindirmelerine yol açar. Sonra da kredi faizini buna göre ayarlarlar.
Merkez Bankası bankalara ödediği faizi indirdiği için şimdi bankalar da repo ve mevduat faizini aşağıya çekecekler. Kredi faizini (belki) ucuzlatacaklar.
Ayşe Hanım Teyze’min bankadaki repo hesabına banka yıllık yüzde 47 brüt, yüzde 38 net faiz ödüyordu. Şimdi bu faiz en aşağı 3 puan gerileyecek. Ayşe Hanım Teyze’min bir ay vadeli mevduat hesabına yıllık yüzde 49 brüt, yüzde 40 net faiz ödüyordu. Bu faiz en aşağı 3 puan gerileyecek.
Ayşe Hanım Teyzem şimdi telaşlanacak... Diyecek ki, "Merkez Bankası faiz indirdikçe, benim repo ve mevduat faizi de düşüyor... Merkez Bankası enflasyon indikçe faizi düşürecekmiş... Demek ki, faizler 2 puan, 3 puan devamlı gerileyecek..." Bu durumda acaba Ayşe Hanım Teyzem ne yapmalı? Ya kaderine razı olup bir süre daha vadesiz repoda veya bir ay vadeli mevduatta parasını bekletmeli ya da 6 ay veya 12 ay vadeli mevduat hesabı açarak, belli faizden parasını kazığa bağlamalı... Döviz ucuz diyerek döviz alsa, döviz mevduatının faizi de düşük... Ancak döviz fiyatı artar ise Ayşe Hanım Teyzem reel bir getiri sağlar... Borsa’ya gitse, "Borsa kurtlar sofrası"... İşte böyle sayın okuyucularım... Ayşe Hanım Teyzem gene açmazda...