Hacı Bektaş şahin değil güvercindi

Zülfü LİVANELİ

HACI Bektaş, Şeyh Edebali ve Ahi Evran...
Kayı aşiretinin, bir dünya devleti olmasının manevi temelini atan isimler bunlardır.
Dikkat ederseniz bu kutlu insanların hiçbiri asker değildir.
Aralarında komutan yoktur.
Bu da Anadolu'nun kılıçla değil, gönülle fethedilmiş olduğunun en önemli kanıtıdır.
Çok eski bir şiir şöyle der:

"Rumelin fethinde o gerçek Veli
Tahta kılıç tutar ol batın eli"

Bilindiği gibi Rumeli, Diyar - ı Rum, yani Doğu Roma toprakları, kısacası Anadolu'yu da kapsayan egemenliğin adıdır.
Şiir açık bir biçimde Horasan erlerinin, Anadolu'yu gönülle, kültürle, ırk ve din ayrımı yapmayan engini bir dünya kavrayışıyla fethettiğini anlatır.
Bir Orta Asya aşiretinin, koca Bizans İmparatorluğu'nu devirmesinin sırrı tahta kılıçlı gezici dervişlerin ve aşıkların yaydığı mesajda gizlidir.
* * *
HACI Bektaş'ın Anadolu'ya gelişiyle ilgili bir efsane bu derin gerçekliği anlatmaya yeter.
Söylenceye göre Hacı Bektaş Horasan'da Ahmed - i Yesevi'nin tekkesinde yetişir. İcazet almak üzere dar - ı cec üzerinde namaz kılar. Dar - ı cec, arpa ve buğday yığınıdır. Hacı Bektaş bunları havaya savurur ve boşlukta bir seccade oluşturan arpa ve buğday üzerinde namazını kılar.
Bunun üzerine Pir'i kendisine "el" verir ve Hacı Bektaş bir GÜVERCİN kılığına girerek Anadolu'ya gelir.
Bugün Hacıbektaş olan Suluca Karahöyük üzerinden geçerken, aşağıda oturmuş kadınlı erkekli bir gruptan kadınlar "Üstümüzden bir er geçti!" derler.
Bunun üzerine Karadonlu Can Baba bir ŞAHİN olur ve havaya fırlayıp güvercinin peşine düşer.
Epey kovalamacadan sonra yere inerler ve güvercin silkinip Hacı Bektaş haline gelir, şahini boğazından yakalar.
Karadonlu Can Baba "Ey Erenler" der. "Er ere zulmeder mi?"
Bunun üzerine Hacı Bektaş, "Behey zalim" der. "Ben Anadolu'ya gelmek için dünyada bulabildiğim en masum yaratığın kılığına, GÜVERCİN donuna girdim. Anlamadın mı?"
Bunun üzerine dost olurlar ve Hacı Bektaş oraya yerleşerek, öğretisini yaymaya başlar.
* * *
NE kadar açık değil mi?
Anadolu halkı bu efsaneyi çıkardığı zaman ne Pentagon vardı ne "şahinlerle güvercinler" deyimi, ne de Picasso'nun Barış Güvercini.
Anadolu'ya yaklaşmanın tek yolu ŞAHİN olmaktan değil, GÜVERCİN olmaktan geçer.
Tarihin verdiği büyük ders budur.
Bugünkü yöneticilerin bu efsaneden ve Hacı Bektaş'tan alacakları çok ders var.
* * *
BAZILARININ mırıldandığını duyar gibiyim: "Canım ne de olsa bir halk hikayesi. Hiç insan güvercin kılığına girebilir mi? Bilimsel değil. Folklor!"
Bu düşünce, bir sürü safsatayı bilim sanıp, gerçek bilimi gözden kaçıranlara özgüdür.
Anadolu'nun en bilimsel gerçeği, halkın yüzyıllar içinde oluşturduğu bu efsanede gizlidir.
Ey koca Hacı Bektaş, biz sana layık torunlar olamadık ama sen gene de bizi dergahından mahrum eyleme!
SENİN GİBİ BİR GÜVERCİNE ÇOK İHTİYACIMIZ VAR.

Not: 16.08.1995'te yayınlanmış bir yazı.


Yazara Emaillivaneli@milliyet.com.tr