Leyleği havada görmek
Türkiye’nin değişik yerlerinde son birkaç haftadır gökyüzünde onlarca, hatta yüzlerce leyleğin sürüler halinde uçtuğuna şahit olan herkes sosyal medyada bu göç uçuşlarının fotoğraf ve videolarını paylaşıyor. Bu toplu uçuşlara şahit olan herkesin de “Bu yıl çok seyahat edeceğim” dediğini duyar gibiyim.
Türkiye’de en sevilen kuşlardan biri olan leylekleri böyle biliriz. “Leyleği havada görmek” diye bir de deyim vardır. Çok gezen, seyahat eden, hiç yerinde durmayanlara söylenir. Ben de haftalar önce ilk göç eden sürüleri görünce “Bu yıl hem rehber olarak hem de sırt çantam köşem için epey seyahat edeceğim anlaşılan” dedim.
Aranızda acaba kaçınız çocukken annenize ve babanıza dünyaya nasıl geldiğinizi sorunca, “Seni leylek getirdi yavrum” cevabını almadınız? Bir tek Türkiye’de değil, tüm dünyada bebekleri leylekler getirir. Evlerin bacalarından da teslim ederler. Yüzyıllardır var olan bu efsane, ünlü Andersen masallarıyla popüler olmuş ve çok küçük yaşlardaki çocuklara henüz anlayamayacağı bilgiler vermek yerine herkesi gülümseten ve hayallere salan leylek getirdi masalı anlatılmış. Leyleklerin başlarını geriye atıp gagalarını kaldırıp “laklak” diye çıkardıkları çok uzaklardan bile duyulabilen seslerle cilveleştiklerini bilir misiniz? Ara vermeden gevezelik yapılmasına da “laklak etmek” denir örneğin.
Anadolu toprakları kuşların çiftleşme ve kuluçka dönemlerinde olduğu kadar göç dönemlerinde de kullandıkları önemli yollardan biri
Süzülerek uçarlar
Anadolu toprakları kuşların çiftleşme ve kuluçka dönemlerinde olduğu kadar göç dönemlerinde de kullandıkları önemli yollardan biri. İlkbahar gelince kışı geçirdikleri alanlardan ayrılan leylekler, üreme dönemini, yani ilkbahar ve yaz aylarını geçirecekleri ve yavrularını büyütecekleri yerlere göç ederler. Sonbahar gelince de yavrularıyla birlikte kışladıkları alanlara geri dönerler.
Çok zorlu göç yollarında dünyanın en başarılı seyyahları leylekler en az enerjiyi harcamak için kanat çırpmadan, süzülerek uçarlar. Gündüzleri yerden yükselen sıcak hava akımları (termal) sayesinde yükseklik kazanır, bir sonraki termali yakalayana kadar alçalarak süzülürler. Termaller kara yüzeyinde oluştuğu için leyleklerin göç rotaları da karaya bağımlıdır. Leyleklerin gündüzleri uçup geceleri dinlendiğini biliyor muydunuz? Konaklamaya uygun alanlar temiz ve besin açısından zenginse konaklamayı birkaç güne çıkarırlarmış göç sırasında. Güneş, ay ve yıldızlar yol gösterici oluyor kuşlara ama onların bir de biyolojik haritaları var. Bir sonraki baharda aynı üreme alanına dönecek olan leylekleri, göç sırasında besin azlığı, avcılık, çevre kirliliği gibi pek çok tehlike bekler. Leyleklerin çöplerde besin aramak zorunda kaldığı yerler var dünyada.
İnsan ekolojik sistemin dışında bir varlıktır ve var olmak için de ekolojik sisteme her türlü canlıdan daha çok ihtiyacı vardır. Bu nedenle doğaya azami şekilde özen gösterip zarar vermememiz, doğayı paylaştığımız ve kültürümüzde de yer alan leylekleri, üreme mevsimlerinde ve göçleri sırasında korumamız gerekir.
Mahalleye leylek düzenlemesi
Bugünlerde leylekler konusunda gelen bazı haberler de az buz sevindirmiyor insanı. Türkiye’nin Avrupa Leylek Köyü Ağı’na üye tek mahallesi olan ve “Leylek Köyü” olarak anılan Bursa’nın Karacabey ilçesine bağlı Eskikaraağaç Mahallesi’nde ve göçmen kuşların uğrak yerlerinden biri olan, “Apolyont Gölü” olarak da bilinen Uluabat Gölü civarındaki diğer mahallelerde evlerin çatılarına ve direklere yuva yapan leylekler mayıs ayında kuluçkaya yattıktan sonra bölge, aylar boyu leylekleri görmek için gelen yerli yabancı binlerce misafir ağırlamış. Leyleklerin daha iyi korunabilmesi için de elektrik hatları yer altına alınmış, yuvadaki leylekler civarda yaşayan ailelerin küçük çocuklarına zimmetlenmiş ve koruma amaçlı çeşitli faaliyetler yapılmış.
