BATI demokrasilerinde bir siyasi partinin kapatılması ender görülen bir olay. Ama İspanya’da oldu işte...
Bask bölgesinde 24 yıldır faaliyette bulunan ayrılıkçı Batasuna (Birlik) partisinin kapısına önceki gün gerek Meclis’in, gerekse yargının aldığı karar uyarınca kilit vuruluyor.
Bunun sebebi, Batasuna’nın İspanya’nın kuzeyinde çok geniş bir özerkliğe sahip olan 3 milyon etnik Bask için tam bağımsızlık istemesi değil. İspanyol demokrasisi Bask’taki siyasi kuruluşlara bu özgürlüğü de veriyor.
Batasuna’nın yasadışı edilmesi kararına yol açan esas neden, bağımsızlığı terör yolu ile gerçekleştirmek isteyen ETA’ya maddi - manevi destek vermesidir.
***
BATASUNA’ya karşı bir süredir adli soruşturmayı yürüten yargıç Baltasar Garzon’un elinde, bu "terör ilintisi"ni kanıtlayan 375 sayfalık bir dosya var. Garzon buna dayanarak önceki gün partinin faaliyetine son verme kararını ilan etti.
Meclis’in kararı ise, daha çok siyasi bir tavır. Başbakan Jose Maria Aznar’ın Halkçı Partisi ile muhalefetteki Sosyalistler el ele verip büyük çoğunlukla Batasuna’nın yasadışı edilmesine karar verdiler. Bunun "popüler bir karar" olduğu, dünkü İspanyol basınının tepkisinden de belli. Şimdiye kadar 836 kişinin ölümüne neden olan ETA terörizmi halkı bezdirmiş durumda. Batasuna’nın da bunun arkasında olduğu kanısı oldukça yaygın. Hele bu partinin 4 Ağustos’ta iki kişinin hayatına mal olan eylemi kınamaktan kaçınması, İspanyol kamuoyunu daha da öfkelendirdi ve bu, hükümeti harekete geçiren "son damla" oluverdi...
***
İSPANYA gibi bir demokraside - ve AB üyesi ülkede - parti kapatılır mı? Bu demokratik hak ve özgürlüklere karşı bir hareket sayılır mı?
Bask milliyetçileri bunu elbet öyle görüyorlar. Ama İspanya’da siyasetçilerin, hukukçuların, aydınların çoğu olaya farklı bakıyorlar.
İspanya’nın etkin gazetesi "El Pais" dün bu bakış açısını şöyle izah ediyordu: "Söz konusu olan düşüncelerin değil, teröre verilen desteğin yasadışı edilmesidir. İspanya da bağımsızlığı dahi talep eden partiler bulunabilir; ancak şiddet eylemlerini teşvik eden partilere yer yoktur."
***
AVRUPA’da bu argümanı geçerli saymayanlar var. Nitekim önde gelen birçok Avrupa gazetesi, Aznar hükümetinin bu konudaki tutumunu eleştiriyor ve alınan kararı da demokrasiye aykırı buluyor.
Özellikle İngiltere’de Kuzey İrlanda’daki IRA’nın siyasi kanadı "Sinn Fein" ile, ETA’nın siyasi kanadı "Batasuna" arasındaki benzerlik öne çıkarılarak, Tony Blair hükümetinin, Aznar’ın aksine, sorunu partiyi kapatarak değil, onunla uzlaşarak halletmeyi yeğlediği belirtiliyor.
"İndependent" gazetesinin şu yorumu ilginç: "Parti kapatmak sonuç vermez. Sinn Fein 1974’te kapatıldı ama bu, taraftarlarına davalarını demokratik yoldan değil, ancak şiddetle halledebileceği mesajını verdi... Sonunda Sinn Fein’in barış sürecinin içine çekilmesi ile bu durum (şiddet) sona ermiş oldu..."
İngiltere’nin deneyimi İspanya - veya başka ülkeler - için ne kadar geçerlidir? İlk bakışta göze çarpan benzerliklerin, farklı yapıya ve koşullara sahip ülkelerde hep aynı sonucu vermediği de görülmüştür...
