Yorum Seçim bildirgelerinde dış politika (1) Daha önceki seçimlerde de yaptığımız gibi, bu kez de, köşemizde belli başlı partilerin programlarında yer alan dış politika bölümlerini irdelemeye çalışacağız .Hemen şunu belirtelim: Eskiden partilerimizin seçim bildirgelerinde, dış politika, güvenlik, savunma, çevre, dış ekonomik ilişkiler gibi konular çok sınırlı bir yer tutarken, şimdi ayrı ve ayrıntılı bölümlerde ele alınıyor. Bu Türk siyasi yaşamında artık bu konuların giderek önem kazanmakta olduğunu ve çeşitli siyasi grupların bu alanlarda da -somut önerilerini veya tavsiyelerini değilse bile- tespit ve kanaatlerini kamuoyuyla paylaşmak gereğini duyduklarını gösteriyor.Umarız Türkiye'nin halen karşılaştığı çeşitli dış sorunlar -ve genelde dış ilişkilerin yönü- seçim bildirgelerinin dışında, mitinglerde ve çeşitli forumlarda daha ayrıntılı ve somut biçimde tartışılır ve seçmenler de bu meselelerde partilerin temel görüş ve hedefleri hakkında daha net bir fikir sahibi olur... Seçim kampanyasının başlamasıyla beraber, partiler seçim bildirgelerini, yani programlarını peyderpey yayımlamaya başladılar. Önceki gün seçim bildirgesini yayımlayan CHP ile başlayalım.İnternetteki sitesinde 77 sayfa tutan CHP seçim programında dış politika bölümü 3,5 sayfa tutuyor ve "Dış İlişkilerimizde Türkiye'nin Haklarını, Çıkarlarını ve Onurunu Koruyacağız" başlığıyla sunuluyor.Başlıca konulara göre ifade edilen görüşleri şöyle özetleyebiliriz:* ABD ile ilişkiler: Bu paragraf iktidara yöneltilen bir eleştiriyle başlıyor ve hükümetin "ABD'nin her istediğini yerine getirmeye hazır bir görünüm sergilediği", hatta "amacının ABD ile hoş geçinerek Türkiye'nin iç politikasına da destek sağlamak olduğu" öne sürülüyor. Bu değerlendirmeden sonra şu vaatte bulunuluyor: CHP, ABD ile, diğer ülkelerle olduğu gibi, karşılıklı menfaat ve saygıya dayalı bir işbirliği politikası güdülecektir". Daha önemli bir cümle de şudur: "Başta Irak olmak üzere Amerika'nın izlediği bazı politikalar değişmediği sürece bu politikalara karşı tepkimiz sürdürülecektir". Bu da, -tabii aynen uygulanırsa- ABD'ye karşı farklı ve daha bağımsız bir tavır alınacağı anlamını taşıyor...* AB üyeliği: Bu konu sadece bildirgenin dış politika bölümünde değil, önsözünde de yer alıyor ki, bu da aslında bu partinin AB'ye verdiği önemi gösteriyor. Bu bölümde iktidarın AB karşısında "teslimiyetçi" politikası eleştirildikten sonra şöyle deniyor: "CHP iktidar olunca, AB ile eşit koşullu tam üyelik hedefini koruyacak, siyasi dayatmalar, kalıcı kısıtlamalar ve özel statü gibi öneriler kabul edilmeyecektir". Bu bağlamda şimdiki müzakere sürecinin sona erdirilmesinin göze alınıp alınmadığı konusunda bir açıklığa ihtiyaç var... ABD değişmezse... Kuzey Irak'a müdahale: Bu bölüm ise iktidarın "kırmızı çizgiler"in arkasında durmadığı için eleştirilerle başlıyor ve şu çarpıcı cümlelerle devam ediyor: "Hükümet Kuzey Irak'ta bir operasyon düzenlemeye hiç cesaret edememiştir. CHP iktidara geldiğinde, bu konuya cesaretle ve kararlılıkla çare bulacak, terörün odağını kurutacaktır"... Böylece CHP iktidar olduğu takdirde, Kuzey Irak'a karşı gerekli askeri müdahaleyi gerçekleştireceği vaadini programına almış bulunuyor... Kıbrıs sorunu: Bu konuda da hükümet "teslimiyetçi bir politika izlediği" gerekçesiyle eleştiriliyor ve bu bağlamda Rauf Denktaş'ın feda edilmesi pahasına Annan Planı'nın Kıbrıs Türk halkına baskıyla kabul ettirildiği öne sürülüyor... Ek Protokol Türkiye için büyük bir başarısızlık olarak nitelendirildikten sonra AB ile müzakere sürecinin Kıbrıs ipoteğine bağlandığı belirtiliyor. Ancak Kıbrıs'ta nasıl bir çözüm öngörüldüğü konusunda somut bir fikir veya açıklık yok. Ortadoğu: Bu bölümde iktidarın başarısız bir politika izlediği öne sürülüyor ve şu görüşe yer veriliyor "CHP'nin uyarılarına rağmen resmen terör örgütü saydığı Filistin Hamas örgütünün siyasi liderlerini Ankara'ya davet etmiş, bu yüzden birçok ülkenin güvenirliğini kaybetmiştir... CHP iktidarı bu konularda etkili politikalar izleyecek, bölgedeki ihtilafların çözümünde ağırlığını hissettirecektir". Özetle: Seçim bildirgesindeki ifadelere göre CHP'nin izleyeceğini vaat ettiği dış politika öncelikleri temelde Batı'ya yönelik; ancak yaklaşım ve üslup olarak daha bağımsız ve ulusalcı... skohen@milliyet.com.tr K.Irak'a operasyon
