Hesaplaşma mı, gizli hesap mı?

Geçen yıl, Basın - Yayın Müdürlüğü'nün aracılığı ile Ermenistan'dan bir gazeteci, ziyaretimize gelmişti. Erivan'daki bir televizyon için Türkiye hakkında bir dizi program hazırladığını söyleyen konuğumuzla, Türkiye'nin Kafkasya politikası, Türkiye - Ermenistan ilişkileri ve bu alandaki olası gelişmeleri görüşmüştük. Sohbetimiz "profesyonel" düzeyde, samimi geçmişti...
Bu Ermeni konuk, Nairi Unanyan idi. Evet, Erivan'da parlamentoyu basıp Başbakan Sarkisyan dahil, 8 kişiyi öldüren kişinin ta kendisi!
Kim derdi ki, "Milliyet"te sakin bir söyleşi yaptığımız Nairi Unanyan yanına aldığı birkaç yakını ile böyle vahşi bir katliamı gerçekleştirecekti...
* * *
O zaman 34 yaşındaki "gazeteci" - veya eski Taşnak militanı - böyle bir terör eylemi planlanıyor mu idi? Bunu bilemeyiz. Ama kendisi ile, geçen haziranda, Meclis'in açılışı sırasında konuşan bir meslektaşı, Gayane Afrikyan'ın, geçen günkü "Independent"te yazdığına göre, Unanyan şöyle diyormuş: "Ülkemizi temiz tutmak için bütün bu pislikleri temizlememiz gerek... Bu kan emicilerinden kurtulmanın başka çaresi yok"...
Afrikyan, yakından tanıdığı ve Erivan kahvelerinde de konuşmalarını izlediği Unanyan'ın böyle bir eyleme girişmesini sürpriz saymadığını belirtiyor ve "olacağı bu idi" diyor. Ama şunu da vurguluyor: "Unanyan ne kiralık bir katildi, ne de siyasi bir hareketin başı... O sadece haftalardır söylediğini yaptı, o kadar..."
* * *
GERÇEKTEN o kadar mı?
Bazen çok karmaşık görünen olayların ardında, basit nedenler de çıkabilir. Bir "çılgın"ın giriştiği bir eylem, hele ortam kafaları karıştıracak nitelikte ise, çeşitli spekülasyonlara yol açabilir.
Nitekim Erivan'daki bu saldırı üzerine ortaya pek çok senaryo atılıyor. Kimine göre olayın arkasında bölgedeki etkinliği tehlikeye düşen Rusya var. Kimine göre, Koçaryan yönetiminin Azerbaycan ile Dağlık Karabağ konusunda uzlaşmaya yanaşması, buna karşı olan güçleri harekete geçirmiş olabilir... Kimine göre de, Hazar petrolü nedeni ile Kafkasya'yı nüfuzu altına almak isteyen ABD'nin bunda parmağı var... Bir de Türkiye ziyareti ve temasları nedeni ile, Unanyan'ın bu eyleme Ankara'nın desteği ile giriştiğini iddia edenler dahi var!
Bu gerçekten Ermenistan'daki ekonomik ve sosyal çöküntüden gözü dönen bir militanın isyan edip çılgınca yöneticileri "temizlemek" istemesinin bir sonucu mu? Yoksa yönetimde çeşitli iç ve dış nedenlerden birbirine karşı cephe alan liderlerin bir hesaplaşması mıdır? Veya, bunun da ötesinde, "dış güçler"in büyük stratejik ve ekonomik hesapları nedeniyle giriştiği "Büyük Oyun"un bir sahnesi mi?
* * *
NEDENLERİ ne olursa olsun, bu üzücü olayın sonuçlarına bakmak - ve olumsuz etkileri önlemeye çalışmak - daha yerinde olur.
Ermenistan pek istikrarlı bir yer sayılmaz, ama bu olay, ülkenin - ve bölgenin - siyasal huzurunu ve dengelerini büsbütün bozabilir. Ayrıca son zamanlarda Azeri - Ermeni uzlaşması yönündeki çabaları ve umutları sarsabilir. Kafkasya'yı dünyanın yeni "çıbanbaşı"sı haline getirebilir...
Bunu kim ister? Bunda kimin çıkarı vardır?..
Mantık yolu ile suçluyu bulmak zor. Eğer eylem sadece bir çılgının işi ise, belki de bunda mantık aramamak lazım...


Yazara E-Posta: skohen@milliyet.com.tr