Irak politikasında benzerlikler, farklılıklar...

ANKARA'da dün Irak Başbakan Yardımcısı Tarık Aziz ile yapılan görüşmelerin içeriğini daha iyi değerlendirmek için, Türkiye'nin Irak politikasının Bağdat'ın - ve ayrıca Washington'un - tutumu ile hangi noktalarda çakıştığına, hangi noktalarda da çatıştığına bakmakta yarar var.
Bunun dökümü çıkarıldığında, Ankara'nın Irak politikasının önceliklerinde, amaçlarında, ilkelerinde ve kaygılarında, hem Irak'ınkilere hem de ABD'ninkilere göre, önemli farkların bulunduğu görülür.
Diğer bir deyişle, Türkiye'nin Irak sorununa bakış açısı, özel konumundan kaynaklanan bazı özgün görüşleri içeriyor.
* * *
IRAK'LA BENZERLİKLER
* Türkiye ve Irak, komşu ülkenin toprak bütünlüğü konusunda aynı görüşte. Türkiye için Irak'ın parçalanmaması ve özellikle Kuzey Irak'ta ayrı bir Kürt varlığının ortaya çıkmaması çok önemli.
* Bağdat, Irak'ı tekrar birleştirmek için Kuzey ve Güney bölgelerinin temsilcileri ile bir diyalogdan yana. Türkiye de bunu istiyor ve Iraklı Kürt liderlerin merkezi hükümetle uzlaşmasını teşvik ediyor.
* Türkiye kendisini büyük zarara sokan ambargonun hafifletilmesinden yana. Ticareti de BM kararlarının sınırları içinde geliştirmek istiyor.
IRAK'LA FARKLILIKLAR
* Türkiye Saddam yönetiminin uluslararası camiaya (ve ABD'ye) meydan okumaktan ve tahriklerden vazgeçmesini ve BM kararlarına uymasını istiyor. Bağdat ise bu politikasının haklılığını savunuyor.
* Türkiye Irak'ın kitle imha silahlarına sahip olmasını ve bu konuda BM kontrolüne karşı çıkmasını tehlikeli sayıyor. Ankara yeni bir denetim mekanizmasının kurulmasından yana.
* Irak Türkiye'nin ABD ve İngiliz uçaklarının İncirlik Üssü'nü kullanmasına izin vermemesini talep ediyor. Ankara ise Irak'ın "uçuşa yasak bölge"de bu uçaklara ateş açmaktan çekinmesini tavsiye ediyor.
* Türkiye PKK'nın Irak topraklarında barındırılmamasını şart koşuyor. Bağdat ise, Türk Genelkurmay'ının elindeki bilgilere rağmen, kendi denetimindeki bölgelerde PKK'nın bulunmadığını öne sürüyor...
* * *
ABD İLE BENZERLİKLER
* Toprak bütünlüğü konusunda ABD, Türkiye'nin görüş ve kaygılarını paylaştığını defalarca tekrarladı. Türkiye'de bazı çevrelerde var olan kuşkulara rağmen, Washington bunu, Irak politikasının ana amacı olarak savunuyor.
* Türkiye ve ABD, kitle imha silahlarının denetlenmesi ve ortadan kaldırılması konusunda hemfikir. Irak'ın tüm BM kararlarını uygulaması konusunda da.
* Washington Irak'ın demokratik bir rejime kavuşması ve uluslararası camiada tekrar yerini alması gerektiği kanısında. Ankara da öyle.
ABD İLE FARKLILIKLAR
* ABD'nin önceliği Saddam rejimini devirmek. Türkiye'nin önceliği ise Irak'ın toprak bütünlüğünün korunması, bir bakıma istikrarın korunması.
* ABD Saddamı alaşağı etmek için, muhalefet gruplarını devreye sokma çabasında. Bu Kürtleri de kapsıyor. Türkiye bundan çok tedirgin.
* ABD, Saddam nedeni ile Irak'a karşı katı bir politika izliyor. Ankara daha esnek davranılmasından yana. Örneğin ambargonun yumuşatılması gibi... Türkiye Irak sorununun bombardımanlarla değil, uzlaşıcı yöntemlerle çözümlenmesini istiyor ki bu Clinton yönetiminin politikası ile uyuşmuyor...
Tarık Aziz ile yapılan görüşmeler, bu görüş benzerliklerini ve farklılıklarının ışığında yapıldı. Varılan sonuçları yarınki yazımızda değerlendireceğiz.




Yazara E-Posta: skohen@milliyet.com.tr