Yorum ABD'nin etkin düşünce kuruluşlarından Dış İlişkiler Konseyi'nin Başkanı Leslie H. Gelb ile birlikte kaleme aldığı "Federasyon, taksim değil" başlıklı yazıda, Senatör Biden, karar tasarısına karşı yöneltilen eleştirilerin, yanlış algılamalardan kaynaklandığını belirtiyor ve amacın Irak'ı bölmek olmadığını öne sürüyor.ABD'nin Irak'ta batağa saplandığı ve Kongre dahil çeşitli kurum ve kuruluşların halen bir "çıkış" yolu aradığı malum. Bir süredir -özellikle Demokrat politikacılar ve bazı tanınmış akademisyenler tarafından- ortaya atılan fikirlerden biri de, Irak'ta Şiilerin, Sünnilerin ve Kürtlerin yaşadığı bölgelere geniş haklar tanıyan ve Bağdat'taki merkezi yönetimin yetkilerini daha kısıtlı tutan bir federasyonun kurulmasıyla ilgilidir.Bu görüşü savunanlar Irak'ın bu sayede bugünkü iç çatışmalardan ve kaostan kurtulacağına ve böylece ABD'nin de oradan daha kolay geri çekilebileceğine inanıyorlar. ABD Senatosu'nun Irak'ta ırk ve mezhep bazında üç bölgeli bir federal sistemin kurulmasını öngören bir karar tasarısını kabul etmesinin yarattığı tepkiler, tasarıyı sunan Senatör Joseph R. Biden'i dün "Washington Post"ta bir açıklama yapmaya zorladı. Senatör Biden'in 100 sandalyeli Senato'da 75 oyla kabul edilen karar tasarısı, işte Washington'da aylardan beri tartışılan bu görüşe dayanıyor. Diğer bir deyişle, Irak'ı ırk ve mezhep farklarının temelinde üç bölgeye ayıran bir yönetim sisteminin kurulması fikri, Kongre'nin üst kanadında geniş destek görmüş bulunuyor.Bu karar bağlayıcı sayılmasa da ABD'nin bundan sonraki Irak stratejisine yön verebilecek niteliktedir.Senato'nun kararına karşı çıkanlar arasında bizzat Bush yönetiminin bulunması ilginçtir. Dışişleri Bakanı Rice başta olmak üzere birçok yetkili ABD'nin resmi politikasının Irak'ın toprak bütünlüğünün korunmasını şart koştuğunu, oysa kararda öngörülen federasyonun etnik ve mezhepsel farkları öne çıkardığını belirttiler.Irak'tan da karara sert tepkiler geldi. Başbakanı El Maliki Senato'nun tavsiye ettiği bölgesel federasyonun "Irak için bir felaket" olacağını söyledi. Kürt kökenli Dışişleri Bakanı Zebari dahi, Irak'ta ırk ve mezhep farklarına göre sınırların çizilmesinin doğru olmadığını belirtti... Kaos bitmez mi? Senatör Biden bu tepkileri yersiz buluyor ve şöyle diyor: "Amacımız taksim değil. Aksine, bu karar, Irak anayasasında mevcut olan federal sistemi, Irak'ı birleştirerek güçlendirecektir. Federal Irak, birleşik bir Irak'tır; ama yetkiler sınırlı olarak merkezi hükümette olmakla beraber, bölgesel yönetimler arasında da paylaşılacaktır. Irak'ın sınırlarının korunması ve petrol gelirlerinin dağılımı gene merkezi hükümetin elinde olacaktır"...Senatör, bu tür federalizmin ABD'den Arap Emirlikleri'ne, İspanya'ya ve Bosna'ya kadar çeşitli ülkelerde başarıyla uygulandığını belirttikten sonra, bunun Irak halkına zorla kabul ettirilmesinin söz konusu olmadığını, seçimi Irak halkının yapacağını vurguluyor.Irak halkının istediği sistem gerçekten bu mu? Böyle bir federal sistem çeşitli etnik ve mezhep gruplarını toprak bütünlüğü içinde bir araya mı getirir, yoksa birbirine daha mı düşürür? Sonuçta öngörülen federal sistem "taksim"e kadar gider mi?Bizi de çok yakından ilgilendiren bu soruları yarın ele alacağız... skohen@milliyet.com.tr "Taksim"e gider mi?
