ABD'nin Irak'ta içine düştüğü durum, çok kimseye "bu nasıl süper devlet" sorusunu sorduruyor. Bu ilk kez olmuyor. Vietnam fiyaskosundan bu yana, ABD'nin "süperliği" birkaç kez sorgulandı.
Bu belki süper güç durumundaki bir devletin, muhakkak her şeyi çok iyi bildiği ve giriştiği her işte başarılı olacağı varsayımından kaynaklanıyor.
ABD'nin 20. yüzyılın başından bu yana üstün askeri, ekonomik, bilimsel gücü ile dünya sahnesinde bir süper devlet olarak kendisini kanıtladığı açık. Soğuk Savaşın sona ermesinden sonra (ki bunda da başrolü oynayan gene kendisi idi) ABD bu kez "tek süper devlet" de oluverdi.
Ne var ki, bu sıfatla dahi son yıllarda uluslararası platformda pek çok kez büyük hatalar yaptı ve başarısızlığa uğradı.
Demek ki süper güç olmak, (bu ABD de olsa), "süper beceri"nin teminatı değil!
***
IRAK deneyimi bunun son örneği. ABD üstün askeri - teknolojik kabiliyeti ile savaşı çok kısa sürede kazandı. Ama barışı, düzeni kuramadı. Dört aylık savaş sonrası dönemde olanlar ABD'nin "süperliği"ne gölge düşürdü.
Afganistan deneyimi de ABD'nin "süperlik" hanesine tam bir başarı olarak kaydedilmiyor doğrusu.
Böyle bir tablonun ortaya çıkmasında çeşitli nedenler var.
Bir tanesi, "asimetrik savaş" ile ilgili. ABD istediği kadar üstün askeri - teknolojik güce sahip olsun, bir avuç direnişçinin (veya teröristin) eylemleri ile baş edemiyor.
Halen Irak'ta olanlar Güliver'in (yani "dev"in) Lilipüt (yani "cüce") karşısındaki çaresizliğini çağrıştırıyor...
***
BİR süper güç olarak ABD son zamanlarda Uzakdoğu'dan Balkanlar'a, Orta Asya'dan Ortadoğu'ya kadar çok geniş bir coğrafyaya yayıldı, çok büyük roller ve sorumluluklar yüklendi.
Bush yönetimi bunu yaparken de, kendi doktrinine uygun bir "tek yanlılık" anlayışı ile hareket etti. Bu davranış, "tek süper"i, giderek "yalnız kalan süper" durumuna düşürebilir...
Süperliğin bir de maddi faturası var. Dünyanın dört bucağına asker gönderen ABD, sadece Irak'ta ayda 4 milyar dolar harcıyor. Irak savaşının şimdiye kadar maliyeti 65 milyar dolar. Irak'ı yeniden yapılandırma için 4 yılda 600 milyar dolara ihtiyaç olduğu söyleniyor.
ABD dahi (500 milyar doları bulacak bir bütçe açığı ile) bu yükü kaldırabilir mi? Ve en önemlisi ABD bu gidişle, liderliğine güven duyulan, gerçekten güçlü ve etkin bir süper olmaya devam edebilir mi?
Fraeed Zakaria'nın geçenlerde "Newsweek"te yazdığı gibi "ABD, gücünü dünyayı rahatlatacak şekilde evrensel bir konsensüs ile kullanmazsa, kayıpları kazanımları aşacak ve Amerikan yüzyılı da kısa sürecektir"...
