Bakır dile geldi

Üsküdar’daki Nevmekan Sahil’de açılan tombak sergisi bu ata sanatının bugün verilen en güzel örneklerinden oluşuyor. Eserlerin adeta kendi hikâyelerini anlattığı bu sergiyi mutlaka görün

Bakırın en özel hallerinden biri olan tombak, sanat tarihimizin güzelliklerinden biri olarak bugün müzelerde, saraylarda, koleksiyonlarda yaşamaya devam ediyor.

Özellikle Osmanlı İstanbul’unda ve 16’ncı yüzyılda zirveye çıkan bu sanat, 19’uncu yüzyıl itibarıyla unutulmaya yüz tuttu.

Altın amalgamla üretilen eserler tehlikeli ve zor olduğundan uzun yıllardır yapılmıyor.

Rahmetli Erdoğan Demirören, Selçuklu ve Osmanlı süsleme kültürünün en incelikli sanatlarından biri olan tombakçılığın günümüze ulaşmasında misyon üstlenen koleksiyonerlerin başında geliyordu. Külçe olarak topraktan çıkan bakır, ustasının elinde önce levhaya ve oradan çekiç darbeleriyle bir sanat eserine dönüşüyor. Geçen hafta Üsküdar Belediyesi’nin davetinde tanıdığımız Kaya Kalaycı, bakırı en iyi işleyen, bu sanatın yaşayan en büyük ustası.

Madenin İhtişamı

Unutulmaya yüz tutan sanatları yeniden gün yüzüne çıkararak Üsküdar’ı, bir sanat rotası haline getiren Üsküdar Belediyesi, bakır ve tombak ustası Kaya Kalaycı’nın eserlerinden oluşan, ‘Madenin İhtişamı: Bakır Tombak’ sergisini açtı. Üsküdar Nevmekan Sahil’de açılışı yapılan sergide 70’ten fazla tombak yer alıyor.

Üsküdar Belediye Başkanı Hilmi Türkmen, semtin tarihine atıfta bulunarak, bu önemli serginin açılışında duygularını şu sözlerle paylaştı: 

“Üsküdar bir kültür şehridir. Gerek tarihi derinliği gerekse kültürel zenginliği itibariyle kadim medeniyetin şehridir. Bu güzel şehrin güzelliklerini gün yüzüne çıkarıyoruz. Açılışını yaptığımız sergi de bu çalışmalarımızın önemli halkalarından biri. Tombak sanatı özellikle 16’ncı yüzyılda bütün ihtişamıyla zirveye çıkmış, hayatın her alanında kendini göstermiş, bir medeniyetin değişimine, dönüşümüne ev sahipliği yapmıştır. Türkiye’de özellikle evlerde ve saraylarda tombak sanatı hayatın ayrılmaz bir parçası olmuştur.”

Gençlere örnek

19’uncu yüzyıla geldiğimizde bu sanatın neredeyse unutulmaya yüz tuttuğunu hatırlatan Başkan Türkmen, sergiyi verdikleri önemi şu sözlerle anlattı: “Sergiyle birlikte bugün burada kuşaklar arası kültürel bağı bir kez daha güçlendirmek için önemli bir adım atıyoruz. Bugünün gençleri ve ne yazık ki yetişkinleri arzu ettiğimiz seviyede haberdar değiller. Dolayısıyla, bu sergiyle tarihi köklerimizle olan bağlantıyı yeniden kuvvetlendirmeyi hedefliyoruz. Sergide eserleriyle bizleri geçmişe götüren Kaya Kalaycı da bu sanatın yaşayan en önemli isimlerinden. İnşallah bu sergi bize tarihimizi yeniden hatırlatacak ve belki de yeni ustalar ortaya çıkaracak. Hanım sultanların zarafetiyle, kültüre, sanata, mimariye olan katkılarıyla süsleme sanatlarındaki birikimle asırlardır anılagelen Üsküdar’ın büyük birikimini sergiler yoluyla paylaşmayı büyük bir görev olarak görüyoruz.”

Sanat buluşması

Serginin açılışı için verilen davet, pandemiden bunalan ruhumuza da iyi geldi. Elbette maskelerle sosyal mesafeye dikkat ederek oturduk. Ancak sanatın, sohbetin ve dostluğun kucaklayan etkisiyle katılımcılar ayrılmak istemez gibiydi. Nitekim 18.30’da başlayan davetten 21.30’da ayrılırken, davetlilerin çoğu hâlâ mekândaydı. Normalde evinden çıkmadığını bildiğimiz insanlar Üsküdar Belediyesi’nin sergi açılışındaydı. Sanat uğruna korkularımızı öteledik. Üsküdar Kaymakamı Murat Sefa Demiryürek de sanatsal etkinliklerin, Mimar Sinan’ın en çok eserinin bulunduğu semte çok yakıştığını hatırlatırken, sanatseverleri Üsküdar’a davet etti.

 ERDOĞAN'A KALKAN YAPTI

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’a özel kalkan tasarlayan Kaya Kalaycı, TOBB Başkanı Rifat Hisarcıklıoğlu’nun odasını da eserleriyle süsledi. Kalaycı’nın eserleri Şakirin Camii, The Stone Otel, Four Seasons, Bosphorus Otel, W Otel, Atatürk Havalimanı, Antalya Havalimanı gibi çok sayıda büyük çaplı projede boy gösteriyor. Kaya Kalaycı, bakır ve tombak sanatının son temsilcisi olarak biliniyor. ‘Madenin İhtişamı’ sergisi, Osmanlı motiflerini madenle nasıl buluşturduğunu gösteren muhteşem örneklerle dolu. Üretimi zor ve tehlikeli olan tombaklar insanın madenle ve doğayla kurduğu ilişkinin üst düzey bir estetikle şekillenmesi anlamına geliyor. Mimari, askeri, ev dekorasyonu, saray süslemeleri gibi alanlarda kullanılan tombaklar bize Osmanlı gündelik hayatı hakkında da bilgi veriyor.

Kitaplardaki resimler canlandı

Sergi açılışında ayaküstü sohbet ettiğim Üsküdar Belediyesi’nin Kültür Sanat Danışmanı Gülsüm Hasbal İsmailoğlu, tombakçılık sanatının geçmiş ile bugün arasında bir köprü niteliğinde olduğuna dikkati çekerken, sergiyi, bu sanatı özellikle yeni nesiller ve sanatseverler için hafızaları zenginleştiren bir etkinlik olarak tasarladıklarını söyledi. Gülsüm Hanım, “Türkiye’nin önemli tombak koleksiyonerlerinden Çiğdem Simavi ile sanatçı Kaya Kalaycı müşterek bir çalışma ile çoğu unutulmaya yüz tutmuş, bazısı artık kitaplarda resim olarak kalmış tombakları “tıpkıyapım” yöntemiyle yeniden bizlere kazandırdılar. Bu üretken ve değerli iş birliğine vesile olduğumuz için mutluyuz. Üsküdar gibi tarihi boyunca kültürün, sanatın başkenti olmuş bir şehirde böylesi bir serginin düzenlenmesini önemsiyoruz” dedi.

Aslına sadık kalarak yeniden üretilen eserlerden oluşan serginin sanat tarihimiz açısından çok önemli bir etkinlik olduğu aşikâr. Yolunuzu Üsküdar Nevmekan Sahil’e düşürüp, ‘Madenin İhtişamı: Bakır Tombak’ sergisini mutlaka gezmenizi öneririm. 18 Ekim’e kadar gezilebilecek sergide, Selçuklu ve Osmanlı süsleme kültürünün en incelikli sanatlarından olan tombakçılığın, Kaya Kalaycı’nın elinde nasıl ihtişamlı eserlere dönüştüğünü göreceksiniz.



Çöpten toprak yap, yiyeceği kumaşta sakla

Kaynakların tükendiği, sürdürülebilirliğin öneminin anlaşıldığı günümüzde, sosyal faydayı merkezine olan startup’lar için finansal destek artıyor. HSBC Türkiye’nin, Türk Girişim ve İş Dünyası Konfederasyonu (TÜRKONFED) ve Hackquarters iş birliğiyle, sosyal fayda sağlayan startup’lara yönelik yürüttüğü ‘Sürdürülebilir Büyüme Programı’ kapsamında beş girişim, altı aylık hızlandırma programıyla desteklendi. Şirketlere ayrıca 125 bin TL de destek sağlandı.




Programa sadece BM’nin Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları’na yönelik çalışmalar yapan startup’lar katılabilmiş. Bu girişimlerden Blindlook görme engellilerin sosyal hayata katılımlarını kolaylaştırmayı hedeflerken, Compose-it ise gıda atıklarının toprağa dönüştürülmesine ve şehirlerde tarım alanları yaratılmasına destek oluyor. Bir diğer start-up Ecording de ulaşılması zor alanlarda drone aracılığıyla havadan tohum topu atışı yapıyor. Bir diğer girişim Mum.o ise buzdolabı poşeti ve streç filme alternatif, tekrar kullanılabilir yiyecek saklama kumaşı sunuyor.

Kadınlar öne çıkıyor

HSBC Genel Müdürü Selim Kervancı sohbetimizde, dünya genelinde yatırımcıların yüzde 64’ünün yatırım kararlarında şirketlerin çevresel ve sosyal etkilerinin rol oynadığını söyledi. Projenin destekçilerinden TÜRKONFED adına konuşan Ozan Diren ise, e-ticaretin ülkemizde en fazla yatırım alan startup kategorisi olduğuna dikkat çekerken, bu tarz destek programlarıyla kadın girişimci sayısının da ivmeleneceğini hatırlattı. Projede yer alan beş startup şirketinin dördünün kurucu ortağı kadınlardan oluşuyormuş!