GAP'ta son durum...

Antik kent Zeugma'da geri sayım devam ediyor. Sular altında kalacak ikinci bölgede çalışan arkeolog (yerli - yabancı) sayısı 103'e ulaştı. Sivil oluşum Zeugma Girişimi'nin arkeolog ordusu da çok yakında kazıya başlıyor. Uzmanların söylediğine göre; kazılar tamamlandığında bölge, çıkartılan mozaik ve fresklerle dünyanın en büyük mozaik müzesi olan Tunus'u bile sollayacak. Keşke suya gömülen birinci bölge de kurtarılsaydı...
Güneydoğu Anadolu'da ikinci hareketlilik de Hasankeyf'te yaşanıyor. Prof. Oluş Arık başkanlığındaki grup, Ilısu Baraj Gölü'nün altında kalacak kültür varlıklarını kurtarmaya yönelik çalışıyor. Bir yanda da henüz temeli atılmayan barajın yeri değiştirilemez mi tartışmaları yapılıyor. Ancak Başbakanlık GAP İdaresi Başkanı Olcay Ünver, böyle bir değişikliğin kesinlikle söz konusu olamayacağını söylüyor.

Kurtarılmayı bekleyenler

Bölgede kurtarılacak yer o kadar çok ki!.. Aslında bir kültürel seferberlik gerekiyor. Bunun için projeler de hazır ama; yapacak ne para ne de teknik olanak mevcut. İşte bazıları:
. Acırlı (Mardin - Midyat) Ören Yeri Çevre Düzenleme Projesi: Amaç; çeşitli kültürlerin kutsal alan niteliği taşıyan Acırlı yerleşmesi Elet mevkiindeki tarihi - doğal varlıkları korumak. GAP İdaresi ve Kültür Bakanlığı'nın ortaklaşa yürüttüğü proje 1997 yılında başladı, Nisan 1998'de tamamlandı.
. Cizre Abdaliye Medresesi ve Mem - u Zin Türbesi Restorasyon Projesi: GAP İdaresi ve Şırnak Valiliği'nin ortaklaşa yürüttüğü proje, Çekül Vakfı'nca gerçekleştirildi. Diyarbakır Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu'nca onaylandı.
. Kasımiye Medresesi Restorasyon Projesi: Mardin kent dokusunun önemli kültür varlığının restorasyonuna yönelik projenin iş tanımı hazır.
. Mardin Kentsel Tasarım Projesi: Geleneksel ticaret bölgesini korumaya yönelik proje tamamlandı.
. GAP Bölgesi Tarihsel Ev Tiplerinin Korunması ve Yaşatılması Projesi: Şanlıurfa, Mardin, Kilis, Midyat, Savur, Harran'da sayıları gittikçe azalan evleri korumaya yönelik.
. Bölge İlleri Taşınmaz Kültür Varlıklarının Belgelenmesi Projesi: Kültür mirasının çizim, fotoğraf, haritalarla tespitine yönelik.
Başta dediğimiz gibi; hepsinin projeleri hazır. Ama para yok!.. GAP İdaresi Başkanlığı, düğmeye basmak için finans kaynağı araştırmaların devam ettiğini söylüyor...

Alanya Kalesi de para bekliyor...

Alanya Kalesi kazılarında da sona yaklaşılıyor. Selçuklu Sarayı ile başlayıp, eski kenti taçlandıran İçkale'nin tümüne yayılan büyük kazının hedefi, Akdeniz'de bir arkeo - park oluşturmak. Ama burada da sorunlar var. En başta da finans sıkıntısı geliyor.
Önce gelinen noktaya değinelim; Selçuklu Sarayı'nın kazısı bitmiş. Saray; mimarisi ile olduğu kadar, duvar kaplamalarına ait çinileri, freskleri, boyalı alçıları, ayrıca çok çeşitli seramik, cam, sikke ve mühür buluntularıyla Selçuklu dönemi için önemli veriler ortaya koyuyor. Ve tarihi kesin olarak bilinebilen ilk Selçuklu Sarayı unvanını taşıyor.
Gelelim, kazı başkanlığının 2001 yılı hedeflerine;
Saray için koruma - onarım ve değerlendirme projelerini hayata geçirmek, ortaya çıkan kazı buluntularını sergilemek, kazının kitabını hazırlamak... Bunlar neyle olur parayla...

Depremden ders aldık mı?

Soru açık. Yaşadığımız facia aklımızı başımıza getirdi mi? Örneğin artık binalar sağlam zemine malzeme çalmadan mı yapılıyor? Ya da teknik kontroller hakkıyla yapıldı mı?.. Yapı Kontrol Yönetmeliği'nin gerekleri yerine getiriliyor mu?..
Doğruyu söylemek gerekirse; hayır... Daha yıkım kararı alınan enkazlar yerinde duruyor. İddia o ki; bu iş için ayrılan ödenek başka yere kaydırılmış!.. Deprem bölgesindeki il ve ilçe belediyelerinde yapı kontrolü yapacak yeterli teknik eleman yok. Ve maalesef sağlam zemine sağlam kalıcı konut için yer bulmakta sıkıntı çekiliyor. Afet Bölge Koordinatör Valisi Kutluay Öktem, 'Örneğin yeni Yalova için 30 kilometre uzaklıkta yer tespit edildi ama; vatandaş uzak diye istemedi' diyor...



Yazara E-Posta: tbengin@milliyet.com.tr