Elektronik müzik rehberi

Ambient Köklerini Avrupalı Brian Eno ve Kraftwerkin 70lerde yaptığı deneysel elektronik müzikten alan ambientta New York ekolünün en önemli ismi ise John Cagedir. En çok teknik beceri isteyen müziklerden biri olan ambient en doğru ve kısa tanımıyla, çalındığı veya dinlendiği çevrenin bir parçası olması için üretilen bir müziktir. En önemli örnekleri olan Enonun "Music for Airports" ve "Music For Films" albümlerinin adlarından da bu anlaşılabilir. Pek çok elektronik müziğe göre daha akademik ve deneysel olan ambientı 90larda ambient-techno ile uğraşan The Orb ve Aphex Twin uyandırdı. Alman synth ustası Klaus Schulzeun işleri de en az onunkiler kadar önemli. Ama kanımca bu müziğin günümüzdeki en önemli temsilcisi Pete Namlooktur. Ambient sayesinde müziğin yönünün yanı sıra sunumu da değişti. Örneğin kulüplerde "chill out" bölümleri, odaları açılmaya başlandı. Çok yüksek ritimli müziğe alternatif olan bu odalarda ambient çalınmaya başlandı. Ve bu odaların sonunda "ambient house," "ambient techno," "ambient dub" gibi türler doğdu. Dub Afro-Karayiplerin "psychedelic" müziği dub, reggaeden türeyen düşük tempolu bir müziktir. Sözlük anlamı "ikilemek" olan dubın temelini anlamak için bir parçanın enstrümantal halini düşünmelisiniz. Bu enstrümantal versiyonu grubun yalnızca ritim bölümünün (bas ve davul) çaldığını farz edin. Ses mühendisleri bunun üstüne "echo" ve "reverb" eklerler ve bölece dub olur! Önce Jamaika ardından da İngilterenin liman şehirlerinden türeyen bu müziğin en önemli temsilcileri King Tubby, Lee "Scratch" Perry, Edward "Bunnie" Lee ve Horace Andydir. Dubın en ilginç tarafı rocktan technoya pek çok türle ilgilenen müzisyenlerin bu müziğe katkıda bulunmak için can atması... Primal Scream bu müzisyenlere iyi bir örnektir. Dub günümüzde novodub, drumndub, dub newschool, dub hardcore, noisydub, technodub, heavydub gibi türlere ayrılmış. Ama bunların ne olduklarını tabii ki ben bilmiyorum. Garage Amerika çıkışlı bu müzik İngiltere ve ABD arasında büyük farklar gösterir. Geleneksel Amerikan garageı için "fakir adamın diskosu" diyebiliriz. Bu müzik ismini gelmiş geçmiş en iyi DJ olarak anılan ve 10 yıl önce ölen Larry Levanın New Yorkta çaldığı kulüp olan Paradise Garagedan alıyor. 80lerin sonu ve 90ların başlarında Frankie Knuckles ve Danny Morales gibi prodüktörler eski disko tınılarını yeniden canlandırmak istediler. Çünkü bu müziği 40 kişilik orkestralarla kaydetmek çok pahalıydı. Onlar da bu işi ucuz sytnthsizerler, sequencerlar ve davul makineleri ile çözdüler. İşte garage böyle doğdu. Sonuçta ortaya çıkan müzik housea göre çok daha zengin ve ruhu olan bir müzik. Yine de eski disko tınılarına göre daha soyut ve de sert. İngilterede moda olansa her zaman "speed garage" oldu. Çünkü İngiliz DJler garage parçalarının hızını dakikada 120 vuruştan 128-130a çıkardılar. House Hip hop vuruşlarını, funky bas yürüyüşlerini kullanan, hızı dakikada 120 vuruşun altına düşmeyen ve pek çok türevi bulunan bir tür. "Rave" adı verilen büyük partilerin orijinal müziğidir. Snap, Rozalla ve Technotronic popüler house sanatçılarının ilk örnekleri. Ama Madonnanın "Vogue"u gibi pek çok pop parçasında da houseu görebiliyoruz. Houseun pek çok alt türü var ve bu türler birbirlerinden oldukça farklılar. Jungle / drumnbass Tamamen İngiltereden çıkan jungle ve drumnbass aslında aynı şeyler. Ama siyahların drumnbassi olarak bilinen jungle, dub ve reggaeden daha çok etkilenen, vokaller ya da deneysel tınılar da içerebilen bir türdür. Bu müzikler, technonun ritimler açısından en kompleks formudur. 4 / 4lük çok hızlı ve çeşitli ritimlerden oluşan drumnbass, hiçbir zaman bir "groove" geliştirmek için yavaşlamaz. Genellikle parçaların tamamı enstrümantal olur. Ve bas dakikadaki davul vuruşunun yarı zamanlısı olarak yürür. Drumnbass ve jungleı listelere sokan, popüler müzik dinleyicisine tanıtan iki önemli isim vardır. Goldie ve Roni Size (Grubu Reprazent). Goldienin "Timeless"ı ve Roni Sizeın "New Forms"u önemli albümlerdir. Ama türün ilk örneklerini LTJ Bukem vermiştir. Breakbeat Era, A Guy Called Gerald, James Hardway de diğer önemli isimlerdir. Rave Adını ünlü dev partilerden alan ve ritmi yıllar içinde gitgide hızlanan bir elektronik müzik türüdür. Bu tür şu anda dakikada 140-180 vuruşla yapılıyor. En iyi örneklerini Prodigy, The Shamen ve Moby vermiştir. 2 Step 1999dan beri İngiliz müzik camiasının en "popüler underground" müzik türü olan 2 Step jungleın agresifliğini dubın ritmik yoğunluğuyla ve genellikle çok iyi vokalistlerin sesleriyle birleştiren bir müzik. Hipnotik drumnbass ritimleri üzerine DJ "scratch" yapabiliyor ya da bir sampleı tersten çalabiliyor. En önemli örneklerini Artful Dodger, Tuff Jam, MJ Cole ve So Solid Crew verdi. Bazı 2 Step parçaları pop listelerine dahi girdi. Dünya 2 Stepi Craig Davidun "Born To Do It" albümüyle tanıdı. Davidin sesi, Artful Dodgerın müzikleriyle birleştiğinde ortaya pop listelerini altüst eden bir albüm çıktı. Funky Breaks Trance, hip hop ve jungleın birleşimi olan bu müzik, çok bilinmeyen adına rağmen elektronik müziğin en çok rastlanan türlerinden biridir. 90ların sonlarında pop listelerinde ve TV reklamlarında bu müziğin çok örneğini gördük. Bu müzik için acid house, hip hop ve rock arasındaki boşlukları dolduran bir tür diyebiliriz. Chemical Brothers, Prodigy, Death in Vegas, Crystal Method, Fatboy Slim ve The Propollerheads türün en iyi örneklerini vermiştir. Trance Technonun çok hızlı ve tekrarlardan ibaret bir türü olan trance 1990ların başında Almanyada ortaya çıktı. Ama klasik Alman soundu İngilterede değişti. 1998de İngilterenin en tanınan DJleri Paul Oakenfold, Pete Tong, Tony De Vit, Sasha ve Judge Jules, trance çalmaya başlamıştı. Bu müzik özellikle Sasha & John Digweedin etkisiyle ABDye kadar uzandı.Çok komplike synthesizer işi gerektiren bu müziğin ritmi dakikada 90 ila 160 vuruş arasında değişebilir. Kısaca "psychedelic dans müziği" olarak tanımlanabilecek tranceın adını Hindistanda Goada yapılan partilerden alan alt türü Goa trance ise daha etnik etkilidir. Müziğe film sampleları ve etkili baslar da eklenir. Popüler örneklerden biri olarak Faithlessın müthiş parçası "God is a DJ"i verebiliriz. Sven Vath da türü en başarıyla temsil edenlerden biridir. Trip hop 1993te İngilterenin Bristol şehrinde doğan çok önemli bir müzik akımıdır. Eskiden Amerikan hip hop singlelarının "b" yüzlerinde parçaların yavaş ve enstrümantal halleri yer alırdı. Trip hop buradan çıktı ortaya. Bu yüzden türü reggae ve dub etkili enstrümantal hip hop olarak tanımlayabiliriz. Hip hoptan çok daha deneysel olan trip hop; caz, funk, soul katılmış, düşük tempolu ve "aksatılmış" ritimlerle yapılıyor. Bugün en ünlü sanatçıları Massive Attack, Tricky, Portishead, Sneaker Pimps, Thievery Corporation ve bu yıl İstanbul Caz Festivaline gelmesi beklenen Morcheebadır.