ABD'den Google'a: Ya sat ya da dağıt
07.05.2025 - 07:01 | Son Güncellenme:
ABD hükümeti, Google’ın dijital reklam pazarındaki tekelini sona erdirmek amacıyla, şirketin AdX reklam borsası ve DFP reklam sunucu sistemini elden çıkarmasını önerdi
İSMAİL ŞAHİN - Dünyanın en büyük arama motoru 200 milyar dolara yakın gelir sağladığı çevrim içi reklam tekelini kaybetme tehlikesiyle karşı karşıya. Federal bir yargıcın şirketin iki çevrimiçi reklam teknolojisi pazarına yasa dışı olarak hakim olduğuna karar vermesinin ardından ABD Adalet Bakanlığı, Alphabet Google’ın AdX reklam pazarını ve reklam sunucusu DFP’yi elden çıkarmasını önerdi. Mahkeme dosyasında yer alan öneride “Yasaları çiğnemenin yollarını bulan bir sanıkla karşı karşıyayız” ifadelerini kullanan ABD hükümeti avukatı Julia Tarver Wood, Google’ın davranışlarını değiştireceğine dair verdiği güvencenin reddedilmesini istedi. Wood, “Tekrarlayan bir tekelciyi olduğu gibi bırakmak sorunu çözmez” diye konuştu.
Yargıç, Google ve Adalet Bakanlığı’nın şirketin online yayıncılar tarafından kullanılan reklam araçlarındaki hakimiyetine yönelik olası çözüm önerilerini dinledikten sonra Cuma günü Eylül ayı için bir duruşma tarihi belirledi. Adalet Bakanlığı, elden çıkarmalar da dahil olmak üzere önerilen çözümlerin Google’ın tekellerini sona erdirmek ve reklam borsası ve yayıncı reklam sunucusu pazarlarında rekabeti yeniden tesis etmek için gerekli olduğunu söyledi.
AVRUPA’DA DA OLDU
Bu talep, ABD hükümetinin Google’a karşı yaptığı ikinci bölünme çağrısı oldu. Hükümet, Google’ın dünya lideri konumundaki arama motoru işine ilişkin ayrı bir davada da Chrome tarayıcısının elden çıkarılmasını talep ediyor.
Google’ın Düzenleyici İşlerden Sorumlu Başkan Yardımcısı Lee-Anne Mulholland ise “Adalet Bakanlığı’nın reklam teknolojisi araçlarımızı elden çıkarmaya zorlamaya yönelik ek teklifleri Mahkeme’nin bulgularının çok ötesine geçmekte, hukuken hiçbir
dayanağı bulunmamakta ve yayıncılara ve reklamverenlere zarar verecektir” iddiasında bulundu.
AdX ya da Ad Exchange, yayıncıların satılmamış reklam alanlarını gerçek zamanlı olarak satın almak üzere reklamverenlerin kullanımına sunabildiği bir pazar. Reklam borsaları ile birlikte bu teknoloji, haber yayıncılarının ve diğer çevrimiçi içerik sağlayıcılarının reklam satarak para kazanmalarını sağlıyor. Geçtiğimiz yıl Google, AdX’i satma teklifiyle AB antitröst soruşturmasını sona erdirmek için önemli bir adım attı ancak Avrupalı yayıncılar teklifi yetersiz bularak reddetti.
TÜRKİYE’DEN YILDA 4 MİLYAR $ ÇEKİYOR
Google, Türkiye’de dijital reklam gelirlerinin yüzde 60’ından fazlasını kontrol ediyor. Türkiye’nin dijital reklam gelirinin 2023 yılında 3 milyar dolar. 2024 yılında ise 4 milyar dolar olduğu belirtiliyor. Bu dünyada birinci olduğumuz fındık, kuru incir ve kuru üzüm ihracat rakamlarının toplamından daha büyük bir bütçeye denk geliyor.
FİLİSTİN’DE İHLALLER
Google, dijital mecralardaki tekel konumunu sadece kâr amaçlı değil insan hakları ihlalleri yapmak için de kullanıyor. İsrail hükümeti ile ordusuyla işbirliği yapan Google Nimbus projesiyle İsrail hükümetine yapay zekâ ve bulut altyapısı sağlıyor. İsrail Savunma Bakanlığı ile bağlantılı olan ve casus yazılım ‘Pegasus’u geliştiren NSO Group’a yazılım sağlıyor. Google’ın arama motorunda kullanılan fotoğraf bulma uygulamasının, İsrail ordusu tarafından fişleme ve hedef bulma amacıyla kullanılıyor. Google’ın YouTube ve arama algoritmaları Filistin yanlısı içerikleri bastırıp görünürlüğünü azaltıyor. Google’ın İsrail-Filistin çatışmasında tarafsızlık ilkesine uymadığını savunan çalışanları da hemen işten çıkartılıyor.
REKLAMDAN ÇEYREK TRİLYON CEPTE
Google, 2023’te sadece reklamdan 237 milyar dolar kazanç sağlarken, bu durum, şirketin gelirlerinin yüzde 77’sini reklamlarla elde ettiğini gösterdi. 2024 yılı toplamında bu rakamın 250 milyar doları aştığı hesaplanıyor.
TEKELCİLİKTEN 100 MİLYAR DOLAR CEZA ALABİLİR
Bernstein analistlerine göre Googla’a açılan davaların sadece tekelcilik iddiaları 100 milyar doları bulabilir.
İşte bazı cezalar:
■ AB alışveriş davası (2017) 2.4 milyar euro.
■ AB Android soruşturması (2015) 4.3 milyar euro.
■ ABD kişisel veri gizliliği 7.8 milyar dolar.
■ AB’de AdSense davası (2019) 1.49 milyar euro.
■ Avrupalı 32 medya grubu 2.1 milyar euroluk telif ve reklam geliri davası açtı.
