Anlam Bilgisi Nedir? Kısaca Konu Anlatımı

İnsan zihni nesnel olaylar karşısında öncelikle nesle ile ilişki kurmaktadır. Kurulan bu ilişki kavram niteliğinde insan zihninde meydana gelmektedir. Meydana gelen kavramların her biri bulundukları bağlamda anlam kazanmaktadırlar.

Anlam Bilgisinin İçeriği Nedir?

Kelimeler insan zihninde kavramlar aracılığıyla anlam kazanıp dil ile ifade edilmektedirler. Dile gelen bu ifadeler on üç farklı biçimde karşımıza çıkmaktadır: Bunlar temel anlam, yan anlamlar, çok anlamlılık, aktarma, eş anlamlılık, eş adlılık, zıt anlamlılık, alt anlamlılık, soyut ve somut anlamlılıktır. Bunlara ek olarak bağlam, yerlileştirme, anlam alanı ve duygu değeri de ifadeler arasındadır.

Sayılan on üç anlam çeşidi kelimenin anlam çerçevesini göstermektedir. Bir dilin zenginliği sahip olduğu içerik ile ön plana çıkmaktadır. Anlam bilgisinin içeriğinde yer alan anlam çeşitliliği, Türkçe'nin zenginliğine işaret etmektedir.

Semantik kapsamında kelimenin anlam çerçevesinin dışında anlam değişmeleri de yer almaktadır. Bu değişmeler anlam daralması, anlam genişlemesi ve başka anlama geçiş sayılmaktadır.

Kelimenin Anlam Çerçevesi ve Anlam Değişmeleri

Kelimenin anlam çerçevesinde bulunan temel anlam, bir şey hakkında insanın aklına gelen ilk anlamdır. Yan anlam ise temel anlamın doğrultusunda kazanılan başka bir anlamdır. Aktarma, bir kelimenin anlamını daha da güçlendirmek adına kelimeyi başka şekillerde ifade etmektir.

Çok anlamlılık, kelimenin temel anlamını koruma altında tutup başka anlamları kazanmasına yol açmaktır. Eş anlamlılıksa farklı kelimelerin aynı anlamı çağrıştırması demektir. Eş adlılık aynı şekilde yazılan kelimelerin farklı anlamlar içerdiği durumlara işaret eder. Zıt anlamlılık, birbirine karşıt kelimeler arasındaki zıt ilgiyi göstermektedir.

Kelimeler bulundukları bağlam çerçevesinde genel veya özel kategoride yer alabilmektedirler. Bu kategoriler alt anlamlılığın göstergesidir. Soyut anlam duyu organlarıyla kavranamayan kelimeleri, somut anlam ise duyu organlarının kavradığı kelimeleri kapsamaktadır.

Yerlileştirme, başka dile ait bir kelimeyi kendi diline uygun kelimelerden birine benzetmeye denilir. Bağlam bir kelimenin anlamını, değerini belirleyen birimdir. Duygu değeri, kelimeyi kullanan kişinin duyguları yönünde ilgili kelimenin şekillenmesi demektir. Anlam alanı ise bazı kavramların insan zihninde oluşturduğu ortak alanlara denilmektedir.

Anlam değişmeleri başlığı altındaki anlam daralması, bir kelimenin genelden özele doğru kazandığı yeni anlama işaret eder. Anlam genişlemesi ise bir kelimenin özelden genele doğru kazandığı anlamı kast eder. Son olarak başka anlama geçiş, bir kelimenin yeni bir kavramı karşılaşması anlamını taşır.