Doğu Holding'in sırları

İstanbul Ticaret Odası (İTO) Başkanı Mehmet Yıldırım, 1996 yılında kurduğu Doğu Holding'in, "başarısız olduğu" eleştirilerine dört yıl sonra yanıt verdi.
Yıldırım, Doğu ve Güneydoğu Anadolu'yu ekonomiye kazandırmak amacıyla, başlattığı girişimin, bölgede yaşadığı talihsiz olaylar yüzünden aksadığını itiraf etti.
Şirketin kurulduğu günden bu yana Doğu Holding'in başından geçen olayları birer birer açıklayan Yıldırım, "Bölgede feodal düzen değişmedikçe yatırım yapmak zor" dedi.
Bölgeye kurmak istedikleri tesislerin çeşitli nedenlerle bombalandığını söyleyen Yıldırım, sayısız tehditler de aldığını belirtti.
Bugüne kadar haksız eleştirilere maruz kaldığını vurgulayan Yıldırım, "Biz sessiz kalmaya çalıştık. Kimse durumun iç yüzünü bilmeden eleştiriyor. İstanbul'dan ahkam kesmek kolay" dedi.
Bölgeye yatırım yapmak için gittiklerinde birçok zorlukla karşılaştıklarını anlatan Yıldırım şöyle devam etti:
"Herkes doğuya sihirli değnekle dokunacağımız sandı. Biz yatırımların önünü açmak istedik. Oysa orada bizi kendilerine rakip görenler bile oldu. Ağalara rağmen yatırım çok zor. Onlar kendi işletmeleri olsun istiyor. Son dönemde bölgede durum değişti ama biz oraya gittiğimizde durum farklıydı. Buna rağmen arzu ettiğimiz gibi olmadı ama yine de iyi şeyler yaptık diyorum. Yapmaya da devam edeceğiz. Çünkü yöreyi artık çok iyi tanıdık. Bireysel yatırımlara ve KOBİ'lerin kurulmasında öncülük edeceğiz. Bölgenin sanayi tesisinden çok sera, el işçiliği ve mandra benzeri yatırımlara ihtiyacı var. Benim içim müsterih."

400 kişiyi çalıştırıyor

Aralarında Sabancı ve Koç'un da bulunduğu yaklaşık 200 ünlü sanayicinin 5 milyar lira ortak oldukları Doğu Yatırım Holding, dört yıl önce 1.5 trilyon lira sermaye ile kuruldu. Holdingin kuruluşuna önderlik eden İTO Başkanı Mehmet Yıldırım, "ortak olmayanı teşhir ederim" iddiasıyla 400 işadımını ortaklığa davet etmişti. İlk etapta dondurulmuş meyve - sebze ihracatı, seracılık, çiçekçilik ve turizm alanlarında faaliyet göstermek üzere kurulan holdingin şu ana kadar, fidan yetiştiriciliği, tavukçuluk, otelcilik, şaraplık üzüm üretim tesisleri bulunuyor. Büyük eleştiriler alan holding 400 kişiyi istihdam ediyor.

‘Otele zina diye, asmaya şarap diye karşı çıktılar’
Doğu Holding Yönetim Kurulu Başkanı Mehmet Yıldırım aralarında Koç, Sabancı gibi devlerin de bulunduğu yatırım projelerinin başarısız olmasının nedenlerini şöyle sıraladı:
* Doğu Holding işletmeleri bir çok kez bombalandı. Bunca yıl sessiz kaldık. Sayısız tehdit mektupları aldık. Yine de eleştirilere ses çıkarmadık.
* Tesislere işçi almakta zorlandık. Düşman aşiretten işçi aldık diye kavgalar çıktı. Birini işten çıkardık diye aynı aşiretten olan diğer işçiler de işi bıraktı.
* Feodal yapı yatırımları zora soktu. Aşiretler arasındaki sıkıntılar yüzünden işçi bulamadık. Bu nedenle fidanlarımız ve sarmısak tarlamız bakımsızlıktan kurudu.
* Urfa'da asma yetiştirelim dedik. Şarap üreteceğiz diye bir sabah 100 asmanın bir gecede telef edildİğini gördük. Şimdi sirke üreteceğiz diyoruz.
* Gayemiz doğuyu kurtarmak değil, yatırımların önünü açmak, önderlik etmekti. Ancak 1 liralık araziyi 100 liraya satmaya kalkıştılar.
* Zernebat Suyu projesi için elimizde damacana üç yıl dolaştık. Önce Diyarbakır'a gittik. Diyarbakır Belediyesi şirketin yüzde 70'ine talip oldu.
* Suyu şişeleme projesi için Diyarbakır'dan sonra Van'a gittik. Van Belediyesi de yüzde 65 ortaklık istedi. Aldığımız makinalar atıl kaldı.
* Van'da Şamran Suyu için yeni projeye giriştik. Bu su 700 senedir dereye akıyor. Bu suyu değerlendirelim istedik. Köylüler izin vermedi. Su boşu boşuna akıyor.
* Su projesi için yedi yer dolaştık. "Suyumuzu da batılılar mı içecek" dediler, izin vermediler ya da çok yüksek para istediler.
* Otel projemiz için "zina olur" diyerek engellemeye kalkıştılar.

'Aşiret dengesini gözardı ederek yatırım yapmak yanlıştır'
Mehmet Yıldırım'ın iddialarına bölgedeki işadamları şu yanıtları verdiler:

Şanlıurfa Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı İsmail Demirkol:
Yıldırım'ın aşiretler konusundaki iddiaları yanlış değil. Ancak yatırım yaparken dengeleri koruması gerekir. Bunun bilincinde hareket etmeliydi. Kardeşiniz işten çıkarılırsa sizde tepkinizi işi bırakarak gösterirsiniz. Bu dayanışmayı gösteriyor. Aşiret vurgusu doğru ama bunu kıracak olan biz sanayiciler ve yatırımlardır. Urfalılar olarak şaraba yakın olmadığımız doğru ama Tekel'in Urfa'daki şarap fabrikasına ürün vermek için her yıl kavgalar çıkıyor. Doğu Holding'in amacı kalkınmamış bölgelerde yatırımın önünü açmaktı. Yıldırım şimde yatırım yapmanın zor olduğunu iddia ediyor. Özellikle arazi fiyatlarının arttığını söylüyor. Bu doğru değil. Böyle iddialar caydırıcı olur.

Diyarbakır Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı Kudbettin Arzu:
Doğu Holding, bölgede özellikle kırsal kesimde bir takım spesifik problemlerle karşılaşmış olabilir. Yine de bu yatırım yapmaya engel değil.
Yıldırım'ın söylediği gerekçeler doğru değil. Doğuda yatırımın yapmanın önünde engel yok. Organize sanayi bölgeleri hazır bekliyor. Arazi fiyatlarını artması doğru değil. Ciddi yatırımlar için çok ucuz maliyeti araziler var. Doğu Holding girişimi sağlıklı ve iyi niyetliydi. Ama sadece iyi niyetle olmuyor. Tesislerin Yıldırım'ın anlattığı gibi olaylarla karşılaştığına inanmıyorum. Karşılaşsa bile bunlar spesifiktir.

Van Ticaret ve Sanayi Odası Meclis Başkanı Yekta Haydaroğlu:
Doğu Holding ilk kurulduğunuda büyük bir ivmeyle başladılar. Devamı gelmedi. Yıldırım, Şamran ve Zennebat suyu ile ilgili problemler yaşadığını söylüyor. Sorunlarını bize aktarsaydı, çözmek için yardımcı olurduk. Biz İTO'dan Akdamar Adası'nda bulunan dünyanın ilk Ermeni Kilisesi için verecekleri 2.5 milyon dolarlık restorasyon kaynağını bekliyoruz. İTO bu proje için kültür bakanlığından yıllardır izin bekliyor. Turizm Bakanlığı destekliyor ama Kültür Bakanlığı'ndan ses yok. Devletteki bürokrasi de yatırımcıları ve yararlı projeleri engelliyor.

Adıyaman Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı Zafer Ersoy:
Yıldırım'ın yatırımlarda yaşadığı zorluklara katılmıyorum. Doğu Holding yatırım yapsın diye, Adıyaman'da bedava hazine arazisi tahsis ettik. Şirket bugüne kadar ciddi bir yatırım yapmadı. Sadece il özel idarelerine ait tesisleri kiraladı. Yıldırım doğunun kurtarıcısı olamaz. Holding projesi yatırım yapmadığı gibi bölgeye yapılacak yatırımın önünü de kesti. Zorluk iddialarının doğru olduğuna inanmıyorum. Yıldırım bıraksın maçoluğu biz yapalım.