'Kağıt' deyip geçmeyin! Geri dönüştürülmesi mümkün değil...
04.11.2021 - 11:39 | Son Güncellenme:
Türkiye’de 2019 yılında plastik poşetlerin ücretlendirilmesine ilişkin uygulama sonucu, plastik poşet kullanımı yüzde 75 azaldı. Böylelikle binlerce ton plastik atığın oluşumu da engellendi. Bu uygulama geri dönüşüm konusunda ciddi bir farkındalık oluşmasına neden oldu ancak doğru bilinen yanlışlar, işi zorlaştırıyor. Hepimizin kullandığı kağıt bardakların geri dönüşüm sürecinde yapılan yanlışlar dikkat çekiyor.
Gonca Kocabaş / Milliyet.com.tr - Türkiye’de yıllık katı atık miktarının yaklaşık 32 milyon ton olduğu biliniyor. Ancak bu atıkların sadece yüzde 20’si geri dönüştürülebiliyor. Değişen tüketim alışkanlıklarıyla birlikte Türkiye’de atılan atıkların ağırlıkça yüzde 30’unu, hacimce yüzde 50’sini ise ambalaj atıkları oluşturuyor. Günlük hayatta kullanılan ambalajlı ürünlerin miktarını yeniden gözden geçirerek ve bu ürünlerin ambalajlarını sınıflandırarak ayırmak, geri dönüşüm adına yapabileceğimiz en basit uygulamalardan biri.
Geri dönüşümde önemli olan bir başka konu da, atıkların çöplerle karışmaması ve çok iyi ayrıştırılması. Bu sebeple, evlerimizde de topladığımız atıkların çöplerle karışmamasına ve doğru ayrım yapıldığına dikkat etmemiz gerekiyor.
TÜRKİYE'DE PLASTİK POŞET KULLANIMI YÜZDE 75 AZALDI
Türkiye’de 2019 yılında plastik poşetlerin ücretlendirilmesine ilişkin uygulama sonucu, plastik poşet kullanımı yüzde 75 azaldı. Böylelikle binlerce ton plastik atığın oluşumu da engellendi. Ortalama 15 dakika kullanılan bir plastik poşet doğada binlerce yıl kalabiliyor. 1 ton plastik dönüşümü ile, yüzde 80 enerji tasarrufu, 41 kg sera gazı tasarrufu ve 2.3 metreküp depolama alanı kazancı sağlanabiliyor.
Türkiye’nin 2025 yılı sonuna kadar toplam geri dönüşüm oranı hedefi yüzde 55, 2026 yılı sonuna kadar ise hedeflenen cam geri dönüşüm oranı yüzde 70, plastik yüzde 55, metal yüzde 60, kağıt/karton yüzde 75 olarak açıklandı.
BİR ALÜMİNYUM KUTUNUN DÖNÜŞÜMÜ, BİR TELEVİZYONU 3 SAAT ÇALIŞTIRABİLİR
2017 yılında Türkiye’de hayata geçirilen Sıfır Atık projesi kapsamında, 2023 yılına kadar geri kazanım oranının en az yüzde 35’e çıkarılması hedefleniyor. 2030 yılına kadar bu oranın yüzde 60’lara ulaşması ve depolanan atık miktarının azaltılması amaçlanıyor. Üretilen atıkların dönüştürülmesi ve yeniden hayat kazandırılması, sürdürülebilir bir çevre ve yaşam için son derece önemli. 1 ton kağıdın geri dönüştürülmesiyle 17 ağacın kesilmesi önleniyor ya da dönüştürülen 1 ton cam 100 litre petrol tasarrufu sağlıyor.
Tek bir alüminyum kutunun geri dönüştürülmesi bir televizyonu 3 saat çalıştırabiliyorken, bir cam şişeyi geri dönüştürmek ise 100 watt'lık bir ampulü dört saat yakmaya yetecek kadar enerji tasarrufu sağlıyor. Geri dönüşümler sonrası, doğal kaynaklar korunarak yeni ürünler üretiliyor ve ciddi oranda bir enerji tasarrufu sağlanıyor.
ÇÖPLERİN YANINA KOYULAN ÜRÜNLERİN HEPSİ AYNI YERE GİDİYOR
Her atık geri dönüştürülebilir gibi yanlış bir algı söz konusu. Kimya Mühendisi Dilek Bostan, atıkların yalnızca ,çeşitlerine göre doğru yerlerde ve doğru proseslerle işlenirse geri dönüştürülebileceğini söylüyor.
Çöplerle karışan atıkların fabrikaya geldikten sonra, dönüşüm adımlarına da değinen Bostan, “Atıklar fabrikalara karışık olarak geliyor. Siz kâğıt plastik veya cam atıklarınızı iyi niyetle farklı farklı poşetlerde toplayıp çöpünüzün yanına koyduğunuzda maalesef hepsi aynı yere gidiyor ve çöplerle karışıyor” dedi.
Günlük hayatta çok fazla ambalajlı ürün tüketildiğinin altını çizen Bostan, yapılması gerekenlere ilgili önerilerde bulundu:
Ambalajlı ürün kullanımı mümkün olduğunca azaltılabilir ve mümkün olduğunca belediyelerin sokaklara koymuş olduğu atık kutularına cinslerine göre atıklar atılarak geri dönüşüme katkı sağlanabilir.
KARTON BARDAK DEYİP GEÇMEYİN! GERİ DÖNÜŞTÜRÜLEMİYOR
Burada dikkat edilmesi gereken, hangi atıkların geri dönüştürülüp, hangilerinin dönüştürülemediği. Örneğin, çoğu yerde kullanılan ‘karton’ bardakların aslında dönüştürülemediğini ve içlerinde plastik olduğunu biliyor muydunuz? Bu bardaklar, sıvıyı geçirmemeleri için bir plastikle kaplanıyorlar ve bu plastik dış yüzeydeki kartondan ayrılamıyor. Yani karton bardaklarınızı geri dönüşüm kutularına atmamalısınız.
Bu örnekleri daha da çoğaltabiliriz. Kağıt peçeteler, ıslak mendiller, pizza kutuları, kırık camlar( ayrıştırma işleminin ilk aşaması elle yapıldığı için çalışanlar açısından tehlike yaratıyor), işlem görmüş camlar(aynalar, ısıya dayanıklı camlar) ısı yalıtımı yüksek olduğu için yemek kaplarında da sıklıkla kullanılan strafor da asla geri dönüştürülemiyor. Kağıt havlu ve plastik poşetler de geri dönüşmeyen ürünler arasında yer alıyor. Yoğurt kapları, kapakları, su şişesi kapakları, tek kullanımlık olarak alınan plastik çatal, bıçaklar nadiren dönüştürülebilen ürünler arasında yer alıyor.
Peki, geri dönüşüme uygun ve yüksek oranda geri dönüştürülebilen ürünler neler?
Piller, süt ve içecek şişeleri, ilaç şişeleri, kıyafetler, şampuan, sabun, deterjan şişeleri, kağıtlar, metaller yüksek oranda geri dönüştürülebilir ürünlerdir.
EVSEL ATIKLARINIZI KOMPOST GÜBRE YAPARAK DEĞERLENDİRİN
Dünya üzerinde en fazla evsel atık üreten ülkeler, nüfus fazlalığı sebebiyle Çin ve Hindistan olarak biliniyor. Her iki ülke de küresel olarak en büyük nüfusa sahip ülkeler olduklarından bu istatistik pek şaşırtıcı olmayabilir. Peki evsel atıklarımızı nasıl değerlendirebiliriz? Bu sorunun cevabını Kimya Mühendisi Dilek Bostan, şu sözlerle açıkladı:
Evde kompost gübre yapmak mümkün. Yiyecek atıklarımızı, yaprak, talaş, kağıt ya da ağaç dalları gibi doğal malzemelerle belirli oranlarda birleştirip, belirli bir düzende karıştırarak kompost gübre elde edebilirsiniz. Bu gübre de içeriğinde bulunan organik maddeler ve bitki besin elementleri sayesinde toprağa oldukça faydalı bir gübre haline gelir.
