Fazladan 6 milyon seçmen Anayasa’yı mı ihlal ediyor?

Yüksek Seçim Kurulu’nun (YSK), İçişleri Bakanlığı Adrese Dayalı Kayıt Sistemi (AKS) verilerine dayanarak seçmen kütüklerini yenilemesi ve seçmen sayısının önceki yıla göre 6 milyon artması tartışmaları da beraberinde getirdi.
YSK, 1961’den bu yana seçmen kütüklerini, sokağa çıkma yasağının uygulandığı bir günde yapılan nüfus sayımlarının ardından muhtarlıklarda askıya çıkan listeler üzerinden güncelleme yaparak oluşturdu.
Son olarak 1997’de yapılan nüfus sayımının ardından seçmen kütüğü oluşturan YSK, bugüne kadar yine listeleri muhtarlıklarda askıya çıkarıldı.
Ardından güncelleme yapılırken, 22 Temmuz 2007 seçiminde seçmen sayısı 42 milyon 533 bin, 21 Ekim 2007 halkoylamasında da 42 milyon 629 bin olarak belirlendi.

Seçmen mobilitesi
CHP Grup Başkanvekili Kemal Anadol “AKP son seçimlerde çok az oyla kaybettiği yerlere güçlü olduğu yerlerden nakil oyunu yaparak seçmen kaydırıyor” derken, MHP Grup Başkanvekili Oktay Vural “Bu kadar yoğun seçmen mobilitesi farklılığı anlaşılır gibi değil. Seçim şaibeli hale geldi” yorumunu yaptı. Eski CHP milletvekili ve kamuoyu araştırmacısı Bülent Tanla da “İlk defa Türkiye’de serbest seçimlerin üzerine kara bulutlar geldi ve seçime gölge düştü” dedi.

Erdem: Bu YSK’nın işi
Konda Araştırma Şirketi’nin sahibi Tarhan Erdem ise, Anayasa’nın seçmen kütüklerini oluşturma görevini YSK’ya verdiğini, ancak YSK’nın yeni sistemle sistem dışına itildiğini söyledi. Erdem şöyle devam etti:
“1961’de ‘seçimlerin genel olarak denetim ve yönetimi yargı organlarına aittir’ hükmü Anayasa’ya konulmuş. Bu nedenle seçmen kütükleri oluşturulması işi YSK’nın dışına çıkarılamaz. ”

YSK Başkanı: Devlete güvenin
13 Mart 2008’de gurbetçilerin oy kullanmalarıyla ilgili çıkarılan yasal düzenlemeye, YSK’nın seçmen kütüklerini İçişleri Bakanlığı Nüfus ve Vatandaşlık Genel Müdürlüğü AKS verilerine göre oluşturacağı hükmü eklendi. YSK da, yasa uyarınca İçişleri Bakanlığı’ndan verileri alarak seçmen kütüklerini yeniden oluşturdu. Ancak yeni kütükte, 29 Mart 2009’da yapılacak yerel seçimde oy kullanacak seçmen sayısı 48 milyon 265 bin 644 kişi olarak belirlendi. YSK Başkanı Muammer Aydın, bir yıl önceki kütükle yeni kütük arasında 6 milyon kişilik fark olmasını “Eski kütükte kişilerin gelip kendini yazdırması esastı. Gelip yazdırmadılarsa biz ne yapabiliriz?” diye açıkladı.
Aydın, şunları söyledi:
“Yeni sisteme göre nüfus müdürlüklerine başvuran kişi, hangi adreste oturduğunu kanıtlayarak kaydını yaptırabilecek. Nüfus müdürlükleri de merkezi sistemden bakacak.Nüfus müdürlükleri devletin kurumu. Devletin kurumuna güvenmeyecek miyiz? Devletin kurumu sahte nüfus mu icat edecek?”

Muhalefetin kaygısı ‘kaydırma’
Yeni sistem özellikle muhalefet partilerinde “iktidarın seçmen kaydırmaları yapabileceği” kaygısı yarattı.
CHP Genel Başkanı Deniz Baykal dünkü grup toplantısında “6 milyon seçmen, iş yargının elinden çıkıp memurun eline geçtiğinde artıyor. Bunun Anayasa karşısındaki konumu şaibelidir. Bu artış izah edilmesi gereken, kaygı verici bir tablodur” dedi. 1950’den bu yana seçimlerin güvenliğinin YSK eliyle yerine getirildiğini, ancak bir süre önce başlatılan AKS ile görevin İçişleri Bakanlığı’na verildiğini söyleyen Baykal sözlerini şöyle sürdürdü:
“Böylece YSK’nın hiçbir denetim şansının olmadığı kütükleri bürokrat düzenliyor. İtirazı hâkimler değil memurlar hallediyor. Bunun Anayasa karşısındaki konumu şaibelidir. Bu konuda çok ciddi boşluk olduğu anlaşılıyor. Anayasa bakımından konuyu ele almak lazım. Ayrıca seçmen kütüklerine itiraz süresinin 14 günden 10 güne indirilmiş olması kesinlikle yeterli değil. Bu konu çok ciddi tartışmalara yol açabilir”