Buharlıdan Türkiye

4 Nisan 1999'da Edirne'den yola çıkan Cumhuriyet Treni'nin macerasını içeren belgesel Nisan 2000'de ekrana gelecek.Yerle göğün karıştığı uçsuz bucaksız ovada lacivert sessizliği yırtıp ilerlerken, koridordaki açık pencereden bakıp, geceye buzlu bir aydınlık salan dolunayı aradım hep dedi, belgesele emeği geçenlerden biri; Nazım'ın öyle bir dizesi vardır, o resmi aradım, ama bulamadım, çünkü biz gece gidemiyorduk; onun dışında ne ararsan var belgeselde...Belki de bütün zamanların en iyi çalışmalarından biri olacak Cumhuriyet Treni Belgeseli. Cumhuriyetin 75. yılı etkinlikleri çerçevesinde tasarlanıp gerçekleştirilen belgeselde kara tren, tarihi, coğrafyayı, insanı, ekonomiyi, 75 yıl öncesinin diri inancını buharla harman ederek Türkiye'yi bir uçtan ötekine kat etti; tam 11 bin 156 km yol gitti. Halen montaj çalışmaları devam eden Cumhuriyet Treni Belgeseli'nin müziklerini Fahir Atakoğlu yazıyor. Belgesel, hafta içinde Atakoğlu'nun çalışmalarını Cemal Reşit Rey'de canlı orkestra ile icrası nedeniyle erken gündeme geldi. ABD'de yaşayan Atakoğlu, bir cumhuriyet çocuğu olarak, cumhuriyet tarihini ele alan bir belgesele katkıda bulunmaktan çok mutlu olduğunu söylüyor. Projenin sahibi TRT Çocuk ve Gençlik Vakfı'nın Genel Sekreteri Çiğdem Ercan'ın verdiği bilgiye göre, "belgeselle, demiryolu güzergahının geçtiği bölgelerde Kurtuluş Savaşı'ndan bu yana ne gibi kazanımlar olduğunu daha görünür kılmak da" amaçlandı. Ama her düzeyde ille de altı çizilecek husus, Atatürk'le kafa ve gönül birliği etmiş, milli mücadelenin yürekli insanları. Belgesel boyunca onlar hatırlanacak...Belgeselden, okul yılları boyunca adeta zorla öğretilen ve sonraları hiç de sempatiyle hatırlanmayan tarih derslerinin yarattığı boşluğun doldurması da bekleniyor. Yani bu bir ders filmi mi olacak, zorunlu sorusunun yanıtı "Hayır": "Belgesel, 75 yıllık Türkiye Cumhuriyeti'nin hemen her alanda kat ettiği mesafeyi sergileyecek... Elbette bu cumhuriyetin nereden hangi koşullarda yola çıktığını anlatmak zorunlu. Ama cumhuriyet şunca yıldır yaşayıp geliyor; bu sürede neler üretti, insanını, kültürünü, ekonomisini nereden aldı nereye getirdi, bunlar da gösterilecek. Cumhuriyet insanı, su içer gibi yaşayıp gittiği iklimin aslında esaslı bir plana dayalı olarak geliştiğini görecek..."Gecenin karanlığında seyahat hariç her rengiyle Türkiye'nin sergileneceği belgeselin nisan ayında yayına girmesi bekleniyor. Kısaca BelgeselBelgeseli TRT Çocuk ve Gençlik Vakfı tasarladı; Anadolu Hayat Sigorta finanse etti; Böcek Yapım çekti. Cumhuriyet Treni, Atatürk Özel Vagonu'nun yanı sıra, sergi, müze, sinevizyon vagonlarından da oluşuyordu. Tren 5 Nisan'da Edirne'den yola çıktı, 27 Aralık 1999'da Ankara'da, güzergahını tamamladı. Bu sürede 35 il, 118 ilçe geçti.Tren, 17 Ağustos depreminden sonra, bölgeye yardım götürmek için de çalıştı. Türkiye'nin dış tanımında kullanılması da hedefleniyor. LokomotifHenschel buharlı lokomotif 1938 yılı Alman yapımı.13 ton fuel oil yakıtıyla birlikte lokomotifin ağırlığı 170 ton.24 saatte 2 ton yakıt, 15 ton tüketiyor. Azami hızı 70 km/saat Güzergah notlarıUlukışla - Adana arasında 38 tünel var.Ulukışla - Yenice arasında 137 km rampa aşağı var.Hacıkırı - Belemedik arasındaki köprülü geçidin yüksekliği 75 metre.34 km'lik Samsun - Çarşamba arasında 70 hemzemin geçit var.Türkiye'nin en uzun tüneli Fevzipaşa - Mamure arasında; 5 bin 200 metre.50 yaşındaki makinist Kadir Ata, Afyon - Ulukışla arasını gözü kapalı gidebilirmiş. Sivas - Çamlıbel arasında aynı anda 3 treni görmek mümkün.Demiryolları 8 bölge halinde teşkilatlanmış.Demir cevheri taşınan elektrikli Divriği - İskenderun hattı, en karlı hat. En düz güzergah Eskişehir - Ankara. Demiryolcular renkleri şöyle paylaşmış: Mavi, cer; kırmızı, hareket; yeşil, yol; gri, tesisler - haberleşme.© 2000 Milliyet