Şangay 5’lisi içinde Türkiye niye olmasın?

Milliyet Kıbrıs yazarı Prof. Dr. Osman Köse-Polis Akademisi / Ankara

Yukarıdaki başlık Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın bir serzeniş veya bir temenniyi dile getiren ifadeleri. Evet, Şangay 5’lisi içinde Türkiye Niye olmasın?

Türkiye, 53 yıldır AB kapılarından içeri girebilmek için sıra bekliyor, daha doğrusu bekletiliyor.

28 üyesi bulunan AB ülkelerinin hiç birisi AB’ye girebilmek için Türkiye kadar yıllardır beklemedi veya bekletilmedi. En son 2013 yılında üye olan Hırvatistan’ın AB kapısında bekleme sadece 10 yıldır.

AB üyesi ülkelerin üyelik için 53 yıldır Türkiye’yi oyalamasının yanında, üye ülkelerin yetkililerinin her fırsatta Türkiye’ye hakarete varan konuşmaları ve teröre çanak tutmaları Türkiye’yi çileden çıkarmaktadır.

Türkiye’nin büyük can ve mal kayıpları vererek mücadele ettiği PKK, DAEŞ, DHKP-C ve FETÖ-PDY örgütleri mensuplarının karargâhları ve nefes aldıkları yerler, AB ülkeleridir.

Türkiye’de eylem yapan, polise, askere kurşun sıkan ve devlete kafa tutan hainler soluğu AB ülkelerinde almakta ve buralarda ellerini kollarını sallayarak gezmektedirler.

Tüm bunlara rağmen AB ülkeleri ikiyüzlü davranarak insan hakları ve demokrasinin koruyucusu olarak da suret-i haktan görünmektedirler.

İşte tüm bunlar olurken, 15 Temmuzda AB ülkeleri darbecilere açıktan destek verince ve onlara kucak açınca Türkiye gereken tepkiyi vermeye başlamıştır.

Cumhurbaşkanı bu nedenle Semerkant dönüşü uçakta dünyaya haklı olarak seslenmiştir: Şangay 5’lisi içinde Türkiye Niye olmasın ?

Bunun diğer anlamı şudur: Türkiye Neden AB’ye mahkum olsun ?

Şangay İş Birliği Örgütü ( ŞİÖ)

Şangay Beşlisi olarak adlandırılan örgüt, 26 Nisan 1996 yılında Çinin Şanghay kentinde toplanan beş ülkenin “sınır bölgelerinde askeri güvenin derinleştirilmesi Antlaşması”nı imzalamasıyla kuruldu.

Kurucu ülkeler, Rusya, Kazakistan, Kırgızistan, Çin ve Taciskistan’dan oluşan 5 ülkedir. Bu tarihten sonra kurulduğu yer ve kurucu ülkelerin sayılarına ithafen “Şangay 5’lisi” olarak anılacaktır.

2001 yılında birliğe Özbekistan’ın da katılımıyla örgüt adını “Şangay İş birliği Örgütü ( ŞİÖ)” olarak değiştirmiştir.

Zaman içinde örgüt bir cazibe merkezi haline gelmiş ve Afganistan, Hindistan, İran, Moğolistan ve Pakistan’dan oluşan 5 ülke “gözlemci” olarak bu oluşum içinde yer almıştır.

Bunun yanında Azerbaycan, Beyaz Rusya, Ermenistan, Kamboçya ve Sri Lanka da ŞİÖ’nün Diyalog Partneri’dirler. Türkiye de 2012 yılından beri bu kategoride ŞİÖ içinde yer almaktadır.

Örgüt:

• ekonomi ve kültür alanında işbirliği öngörmektedir
• 7 ana organdan oluşmaktadır
• 6 üyenin nüfusu yaklaşık dünya nüfusunun çeyreğini oluşturmaktadır.
• Gözlemciler ve Diyalog ortakları da eklendiğinde dünya nüfusunun yaklaşık yarısı örgüt içinde temsil edilmektedir.

ŞİÖ’nün Türkiye’ye yararları neler olabilir

Türkiye, son dönemlerde uzun yıllardır içine hapsolduğu kabuğu kırarak, teröre rağmen büyük gelişmeler göstermektedir.

Rahmetli Özal’ın ifadesiyle 53 yıldır ilerlediği “uzun ince” AB yolu demokratikleşme başta olmak üzere Türkiye’ye çok şeyler katmıştır. Fakat Türkiye artık sadece AB kriterlerine hapsolacak bir ülke değildir.

ŞİÖ, AB gibi üye ülkelerin üzerine bir güç değil, üye ülkeler arasında ekonomik ve kültürel işbirliğini öngörmektedir. Bu nedenle bu tarz bir iş birliği iktisaden Türkiye’ye büyük yararlar sağlayacaktır.

Örgüt içinde yer almak, Türkiye’nin davranışlarını sınırlamayacaktır. Bilakis, dostluk havası içinde kazançlı işbirlikleri sağlayacaktır.

Türkiye, AB ile ŞİÖ arasında hem ekonomik ve hem de kültürel anlamda köprü olacaktır. Doğu ve batı dünyalarını iş birliği içinde birbirine bağlatacaktır.

AB’ye mahkûm bir ülke olmadığını gösterecektir ve bu durum Türkiye’ye artı değerler kazandıracaktır.

ŞİÖ, Türkiye’yi kabul eder mi

Cumhurbaşkanı’nın Semerkant dönüşü gazetecilere yaptığı açıklamada, "Türkiye "Benim için varsa, yoksa AB" dememeli” diyerek ortaya iradesini koymuştur.

Yine “Şangay 5’lisi içinde Türkiye niye olmasın diyerek” örgüte sıcak baktığını göstermiştir.

Şangay Paktının elbette başat aktörleri Rusya ve Çin’dir. Hem Rusya ve hem de Çin, Türkiye’yi yanlarına çekmekten sın derece mutlu olacaklarır.

Nitekim Çin Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Gıng Şuang, "Türkiye'nin Şangay 5'lisi ile işbirliğini derinleştirme arzusuna büyük önem veriyoruz" diyerek ülkesinin görüşünün olumlu olduğunu beyan etmiştir.

Rusya ise Türkiye’nin yaklaşımını “mantıklı bir adım” olarak görmüştür. Rus yetkililer her halükarda desteklerini izhar etmektedirler.

Fakat daha da önemlisi Şangay Paktı üyeleri, Türkiye’ye önemli bir sorumluluk vermişlerdir.

23 Kasım’da Türkiye “Şangay Enerji Kulübü 2017 Dönem Başkanlığı”na layık görülmüştür.

Bundan sonrasını yıllardır Türkiye’yi kapıda bekleten AB üyeleri düşünmelidir. AB Türkiye için tek alternatif değildir.

Türkiye’nin ŞİÖ’ye yani doğuya yönelmesi, AB ülkelerinin Türkiye’ye karşı olumsuz yaklaşımlarını pozitif yönde etkileyecektir.

Şangay 5’lisi İçinde Türkiye Niye Olmasın ?