TKP tarihiyle hesaplaşıyor

"KAVGA sesleri geliyor/ Köylerden ve şehirlerden/ TKP'miz ilerliyor/ Bugün esir yarın herşey..."
TKP Marşının ilk kıtası olan dörtlükteki "esir" kelimesi partinin illegal (yasa dışı) konumu anlatıyordu. 10 Eylül 1920'de Bakü'de Mustafa Suphi'nin öncülüğünde kurulan Türkiye Komünist Partisi Cumhuriyet tarihi boyunca yeraltında varlığını sürdürdü. İktidarlar tarafından her zaman ülkedeki bütün "yıkıcılıkların" kaynağı olarak lanse edildi.
Duvarların yıkılmasından sonra TKP de "legale çıkma" kararı aldı. 1989'da Türkiye İşçi Partisi'yle birleşip Türkiye Birleşik İşçi Partisi (TBKP) adını aldıktan sonra partinin liderleri Haydar Kutlu ve Nihat Sargın ülkeye dönüp yasal zeminde politika yapmak istediklerini açıkladılar. Legal dönem TKP'ye fazla yaramadı, 1991 yılının aralık ayında gerçekleşen ilk yasal kongrede parti kendisini feshetti.

Son kongrede delegasyon TKP tarihinin gün ışığına çıkması için bir vakıf kurulması kararlaştırdı. Uzun süren bir hazırlık çalışmasından sonra Tüstav (Türkiye Sosyal Tarih Vakfı) kuruldu. Çalışmaları partinin son genel sekreteri Haydar Kutlu (Nabi Yağcı) başkanlığında bir kurul yürütüyordu.
TKP'lilerin Mecidiyeköy Kültür Merkezi'nde düzenlediği toplantıya Haydar Kutlu, Mehmet Karaca, Murat Tokmak gibi son dönem yöneticiler yanında Zihni Anadol, Zehra Kosova gibi "tarihi" isimleri de katıldılar. TKP'nin "gizli tarihi"ni günışığına çıkartacak vakfın önümüzdeki mart ayında kuruluş kongresi yapılacaktı.
Partinin Moskova'dan alınan arşivi Hollanda'da bulunan Uluslarası Tarih Vakfı'na (USTE) devredilmişti.
Bu çalışmalar sırasında önemli bir gelişme daha olmuştu. 1989'da TKP'ye katılan TİP'liler, Tüstav'dan ayrılmışlar çalışmalarını başka bir vakıfta sürdürme kararı almışlardı.

Mecidiyeköy toplantısını Nabi Yağcı (Haydar Kutlu) açtı:
"Büyük bir alt - üst oluş yaşadık. Geçmişimizde kalanlar ilgi çekiyor. Dünya yeni bir yüzyıla girerken, geçmişin muhasebesini yapmak istiyor. Şimdi sorun şu: Bu tarihi nasıl sahip çıkacağız? Söz konusu olan illegal bir tarihtir. İllegal kuruluşun bir çok kararı yazılı değildir. Tarihimizi kafalarımızda taşıyoruz. Bizden sonraki kuşaklara belge bırakacağız."
Partili şair Güngör Gençay, "geçmişi olmayanın geleceği de olmaz" diyerek tarihin önemini vurguladı. Ondan sonra söz alan Gültekin Uçar ise farklı düşünüyordu:
"Bizim hareketin dinamizm olarak geleceği olduğuna inanmıyorum. Hareketin başındaki arkadaşlar inanılmaz beceriksizlikler yaptılar. Biz bu işi hakkıyla yapacak olanlara devredelim!"
Enver Sezgin illegal tarihini merak ediyordu:
"Bazı şeyler yaşadım, bilmeden... Hala da bilmiyorum. Ölmeden önce de bunları öğrenmek istiyorum."
Tuğrul Ballıtez, TKP'ye 1974 sonrası toplu olarak katılan GSB'nin (Genç Sosyalistler Birliği) şeflerindendi. Konuşmasında bitmemiş bir hesaplaşmanın izlerini verdi:
"Binlerce GSB'li hiç hesapsız kitapsız TKP'ye katılmanın hesabını soruyorlar bana... Bizim kadrolarımız telef edildi. Üst yönetimden bir tek Kutlu ortada. Diğerleri yok. Bunların hesabını sormalıyız."
TKP'nin mart ayında başlayacak "gizli tarihi aydınlatma" çalışmaları geçmişte kaldığı sanılan hesaplaşmaları da gün ışığına çıkartacak.