Güngör Uras

Kredi kartı bir ödeme aracıdır. Borçlanma, taksitli alış veriş aracı değildir.
Ne var ki bizde özellikle alt gelir grubundakiler kredi kartını borçlanma aracı olarak kullanmaya başladı. Taksitli kart uygulaması yaygınlaştı. Yanlış kullanımlar oldu.
Kredi kartı ile nakit borçlanmaya dönük uygulamanın ve de taksit sisteminin düzenlenmesinde yarar vardır.
Tabii ki bir kuyumcudan kredi kartı ile taksitli olarak altın satın alanların bu altınları yandaki kuyumcuya satarak nakte çevirmesi çok yanlış bir uygulamadır ama, bu yanlışları düzeltmek için tüm sistemi işlemez hale getirmemek gerekir.

Sorun gerçekten büyük mü?
Acaba bizde kredi kartı konusu abartılıyor mu?

Ekim ayında tüketici fiyatları endeksi bir önceki aya göre yüzde 1.80 oranında, bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 7.71 oranında arttı.
Basit anlatım ile Ayşe Hanım Teyzem geçen ekim ayında 100 TL’ye doldurduğu sepeti, bu ekim ayında 107 TL. 71 kuruşa doldurabildi. Son yıllarda moda oldu. Aylık enflasyon oranları açıklanırken, hemen bir de suçlu bulunuyor. Suçlu ya sivri biber ya domates oluyor. Geçmişte karpuz bile suçlu koltuğuna oturtuldu.
Ayşe Hanım Teyzem sadece gıda için harcama yapmıyor. Tüketim harcamalarının (Hane Halkı Eğilim Anketlerinden belirlendiği kadarı ile Türkiye genelinde ortalama olarak) yüzde 24.09‘u gıda ve alkolsüz içki harcaması. Yüzde 17.99’u haberleşme, yüzde 16.68’i konut harcaması. Her 100 TL harcamadan giyim ve ayakkabıya 6.83 TL, ev eşyasına 7.28 TL gidiyor.

Her ay 375 bin fiyat derleniyor
İşte bu çok farklı harcama kalemlerinde fiyatların nasıl değiştiğini belirlemek için TÜİK, her ay 444 ürün, 1169 ürün çeşidinde 27 500 işyerinde ve 4176 konuttan bilgi alıyor. Her ay yaklaşık 375 bin fiyat derliyor.
Aylık fiyat değişimleri, mal ve hizmetler için bu çalışmalar sonunda belirleniyor.

Nevşehir’den yola çıktık. Gülşehir üzerinden Avanos’a giderken, Yeşilöz vadisinde yolun iki yanına yayılmış çadırlar dikkatimizi çekti. Her çadırın önünde eski model minibüs tipi bir araç vardı.
Birlikte seyahat ettiğimiz dostumuz, “Bunlar Romanlar “dedi. Ekledi, “Her yıl bu mevsim gelirler.”
Önce Roman siyah kıl çadırlarının sayılarının çok olmasına şaşırdım. Çadırlar çoktu ama, yıllar öncesi nasıl ise öyle idi. Açık anlatım ile günümüzün gelişmiş çadır düzenine hâlâ geçilmemişti. Sonra “değişim”e aklım takıldı. Eskiden göçer Romanların çadırlarının yanında at arabaları olurdu. Sonra at arabalarının yerini, hurdaya çıkarılmış Renault 12 eski polis arabaları almıştı. Şimdi minibüs tipi araçlar kullanılmaya başlanmış.
Gülşehir’de haftalık Can gazetesini yayınlayan gazeteci Dilaver Can ile konuştum. Hasat mevsimi, pancar, domates ve üzüm toplamak için bölgeye her yıl Kilis ve Urfa yöresinden Romanlar gelmeye başlamış. Her Roman kafilesinin bir “Çavuş”u varmış. Bu yıl Romanların yevmiyesi 30 TL olmuş.

Çoğu yerleşik düzene geçti
Romanlar bu ülkenin vatandaşları. Yıllardır birlikte yaşadığımız insanlar. Türkiye’de yaklaşık 2 milyon Roman olduğu söylenir. Bunların çoğu

Ayvalık Ticaret Odası ve Belediye, zeytin hasadının başlaması nedeniyle her yıl şenlik düzenliyor. Şenlik programı içinde zeytin ve zeytinyağı sektörünün genel sorunlarının, bölgenin üretim durumunun tartışıldığı toplantılar yapılıyor. Zeytin ve zeytinyağı üreticileri ürünlerini sergiliyor. Erken hasat zeytinyağı tadılıyor.

Geçen hafta sonunda 9’uncu Şenlik için Ayvalıkta idik. Ne var ki bu yılın şenliği “neşesiz” idi.

Çünkü bu yıl Ayvalık’ta zeytin üretimi geçen yılın yarısından da az.

Hava şartları nedeniyle ağaçlardaki zeytinler olgunlaşamadan yerlere döküldü.

Sadece Ayvalık’ta değil, genelde Çanakkale’den Muğla’ya tüm bölgede bu yıl geçen yılın yarısı kadar üretim bekleniyor.

Körfezde üretim azaldı

Balıkesir ili sınırlarındaki zeytin ağaçlarının sadece %20 si Ayvalık’ta 2 milyon zeytin ağacı var. Zeytin ağacı sayısı az ama toprak ve iklim farkı nedeniyle Ayvalık zeytini ve zeytinyağı pek lezzetli. İşte bunun için Ticaret Odası başkanı Rahmi Gencer uzun uğraşılar sonucu 2007 yılında Coğrafi Menşe İşaretlemesi hakkını aldı.

Geçen mevsim Ayvalık zeytinleri ile 4 bin 500 ton zeytinyağı üretilmişti. Bu yıl zeytinyağı üretiminin 2 bin 800 ton dolayına gerileyeceği

Şimdilerde internet üzerinden dünyanın en iyi üniversitelerinin derslerini izleme imkanı var. Üniversiteler dersleri izleyenleri sınıyor. Sınavda başarılı olanlara özel bir sertifika veriliyor. Bu sertifikalar dünyanın her ülkesinde insanlara iş bulma imkanı sağlıyor.
Bu yeni eğitim sistemi “E-Üniversite” diye adlandırılıyor.
Konuyu başlangıçtan beri izleyen, bana devamlı bilgi aktaran DPT’den arkadaşımız Elektronik Mühendisi Muvaffak Gözaydın’dan öğrendiklerimi özetleyeceğim.
E-Üniversite ABD’de 1995’lerde başladı. Fakat ticari düşünen şirketler yüzünden gelişme yavaş oldu. 2012 başında üniversiteler online işine el attılar.
Tanınmış üniversitelerin öğrenci bulmasının kolay olduğu, büyük sayılarda öğrenciye erişildiğinde öğrenci başına maliyetin azalacağı görüldü.

Bedava üniversite eğitimi

Dünyada 9.6 milyon hektar alanda 20 milyon ton zeytin üretiliyor. Türkiye, dünyanın önemli zeytin ve zeytinyağı üreticisi.
Sofralık zeytin üretiminde İspanya’dan sonra ikinci sırada, zeytinyağı üretiminde ise ilk 5 ülke arasında.
Dünyada ve Türkiye’de zeytinyağı üretimi düşüyor. Geçen sene İspanya’da yaşanan olumsuz hava şartları zeytinyağı üretiminde büyük gerilemeye neden oldu.
Dünya zeytinyağı üretimi 2012-2013 sezonunda bir önceki sezona göre yaklaşık yüzde 20 azaldı. 2011-2012 sezonunda 3.4 milyon ton olan dünya üretimi 2.7 milyon tona geriledi.
Bu yıl ise dünya üretiminin en iyimser tahminle 3 milyon ton olması bekleniyor.

İki farklı tahmin var

Varlık Barışı Kanunu sayesinde yurtdışında dövizi olanların ülkeye 30 milyar dolar getirmesi bekleniyordu. Kanunun süresi bugün sona eriyor. Anlaşıldığı kadarı ile bugüne kadar gele gele 2.8 milyar dolar geldi.
Varlık Barışı Kanunu 29 Mayıs 2013 tarihinde yürürlüğe girdi. Kanun gerçek veya tüzel kişilere ait olup yurtdışında bulunan para, döviz, altın, menkul kıymet ve diğer sermaye piyasası araçlarının ekonomiye kazandırılması ve taşınmazların kayda alınmasını sağlamayı hedef alıyordu.
29 Mayıs 2013 tarihinde bildirim ve beyan süresi başladı. Bildirim ve beyanı uygulamanın 31 Temmuz 2013’te sona ermesi öngörülmüş iken son beyan tarihi 31 Ekim 2013’e kadar uzatıldı. Tekrar uzatma olmaz ise süre bugün sona erdi.
Maliye Bakanı 2014 yılı bütçesini takdim ederken şu açıklamayı yaptı:

- Yurtdışındaki varlıklarını ülkeye getirmek isteyenler 21 Ekim 2013 tarihine kadar 58.3 milyar TL varlık beyanında bulunmuşlar. Başka anlatım ile “Bu kanundan yararlanarak ülkeye 30 milyar dolar getirme niyetlerini belgelemişler.”

Beyan farklı gelen farklı

1923 yılında İzmir’de toplanan birinci “İktisat Kongresi”nden bu yana 90 yıl geçti. Bu arada 1981-1992 ve 2004 yıllarında 3 kongre daha düzenlendi. Kalkınma Bakanlığı tarafından düzenlenen 5’inci kongre toplantıları ise bugün gene İzmir’de başlıyor. Toplantılar 3 gün devam edecek.
Mustafa Kemal’in direktifi ile düzenlenen İlk “İktisat Kongresi” İzmir’in kurtuluşundan 5 ay sonra toplanmıştı. Bu kongre, Anadolu kurtuluş hareketinin ekonomi politikasının çerçevesini belirlediği için büyük önem taşır.
Zamanın İktisat Vekili Mahmut Esat Bey, kongrenin hedefini şöyle ifade etmişti; “Bu kongreyi millet ve memleketimizin kabiliyet ihtiyacat-ı iktisadiyesini elbirliği ile tetkik ederek ona göre bir ittila usulü vaz ve tetkik eylemek aynı zamanda memleketimizin muhtelif ve şimdiye kadar yek diğerine yabancı kalmış iktisat amillerinin birbiri ile tanıştırmak için açıyoruz.”

İlki halkın kongresi idi
İktisat Kongresi’nde tartışma konuları 2 temel başlık altında toplanmıştı.
(1) Tüccar, sanayici, çiftçi ve işçilerin sorunlarını ve isteklerini belirlemek. Bu kesimlerin siyasi kadro ile bütünleşmesini sağlamak.(2) Yabancı sermaye çevrelerine ekonominin gelecekte alacağı biçimi