Güngör Uras

Dün Kapalıçarşı’da 1 euro’yu bozduranların eline 1.27 dolar veya 1.96 TL geçiyordu.
Halbuki bir ay önce Kapalıçarşı’da 1 euro’yu bozduranın cebine 1.34 dolar veya 2.02 TL giriyordu.
Dolar ile euro arasındaki değişimi daha açık anlatabilir hale getirmek için Ayşe Hanım Teyzem’in durumunu anlatayım. Ayşe Hanım Teyzem’in 1000 euro’su vardı.
Bir ay önce 1000 euro’sunu bozdurduğunda eline 1340 dolar geçebilecekti. Dün bozdurunca ona 1270 dolar ödediler. Bir anda 1000 euro’da 70 dolar zarar etti.
Bu arada euro’nun değeri düşerken doların değeri yükseldiği için bütün bu işlemler sonucu birikiminin Türk Lirası karşılığı da azaldı.
Bir ay önce euro’yu dolara çevirseydi, eline geçecek 1.340 doların değeri 2.023 TL olacaktı. Dün 1000 euro karşılığı eline geçen 1270 doların Türk Lirası karşılığı 1917 TL idi.
Demek ki bir ayda dolar ve euro değerindeki değişim, Ayşe Hanım Teyzem’i 1000 euro birikiminin Türk Lirası karşılığında 106 TL kayba neden olmuş.

Türkiye’nin dış görünümü iyi. Yunanistan’dan sonra sallantıda olan ülkeler sıralanırken, Türkiye hatıra bile gelmiyor?
Neden? Nedenini anlamak için bu yazının altındaki tabloya bakınız.
- Ülkelerin borçlarının büyüklüğü, borç rakamının milli gelire oranıyla ölçülüyor. Türkiye’nin toplam kamu borcunun milli gelirine (GSYH) oranı 2010 yılında yüzde 49.0 dolayında kalacak.
Yunanistan için bu oran yüzde 124.9, İtalya için yüzde 84.6, İrlanda için yüzde 82.9 ve İspanya için yüzde 66.3 dolayında.
- Avrupa Birliği’nin Maastricht kriterine göre bir ülkenin dış borç yükünün milli gelire oranının yüzde 60’ı aşmaması gerekiyor. Türkiye’nin dış borcunun milli gelire oranının yüzde 49.0 olması Avrupa Birliği kriterlerine göre çok iyi.
- Türkiye’nin bir avantajı daha var. Yunanistan, İspanya, Portekiz, İtalya gibi ülkelerin merkezi hükümetlerinin borç stokunun tamamı euro cinsi borçlardan oluşuyor.
Bizim merkezi hükümetin borç stokunun yüzde 72’si Türk Lirası cinsinden, yüzde 28’i döviz cinsinden borç.

Nüfusumuz artıyor. Tarımda üretim nüfus kadar artmıyor. İşte o nedenle, tarım ürünlerinin ve dolayısıyla gıda maddelerinin fiyatı yükseliyor. Et pahalılaşıyor, sebze pahalılaşıyor. Et üretimi, ayçiçeği üretimi, pamuk üretimi yetersiz olunca ithalat zorunluluğu ortaya çıkıyor.
Kendi üreticimiz işsiz iken, başka ülkelerin üreticilerine iş imkânı yaratıyoruz. Borçlanarak bulduğumuz dövizleri onların cebine koyuyoruz.
Tarım üretiminin (ürünler itibariyle değil, bir bütün olarak) artıp artmadığı gayri safi yurtiçi hasıla (GSYH) rakamlarından izlenir. GSYH ülkede bir yıl içinde değişik kesimlerde üretilen mal ve hizmetlerin parasal (katma) değerini gösterir.
Her yılın fiyat değişimlerinin rakamları etkilememesi için, GSYH rakamları sabit fiyata dönüştürülür.
1998 yılı sabit fiyatlarla tarım kesiminin üretim değerlerini devletin istatistik birimi olan TÜİK belirliyor, yayımlıyor.
Bu yazının altında 2000-2009 yılı arasında tarım üretimindeki değişmeyi sergileyen bir tablo var.
- Yıl ortalaması nüfus 2000 yılından 2009 yılına kadar 6.8 milyon arttı. Nüfus yüzde 11.9 oranında büyüdü.

Enflasyon konuşulmaya başlayınca “Ayşe Hanım Teyzem” genelde belli maddelerdeki fiyat artışları ile ilgilenir: Gıda fiyatları ne kadar artıyor? Tüpgaz, doğalgaz fiyatları ne olmuş? Dolmuşa,otobüse zam var mı? Çünkü Ayşe Hanım Teyzem’in tüketim harcaması olarak cebinden çıkan 100 liranın 27.60 lirası gıda, yüzde 16.83 lirası tüpgaz, doğalgaz, kira gibi konut harcamalarına, 13.90 lirası ulaştırma harcamalarına gider.
Dün açıklanan nisan ayı enflasyon göstergelerine göre:
- Yılbaşından sonra 4 ay içinde gıda fiyatları yüzde 7.48 oranında arttı. Gıda fiyatlarındaki artış geçen yılın nisan ayından bu yana yüzde 11.76 oldu. Son 12 aydaki ortalama artış yüzde 9.15 dolayında.
- Ulaştırma harcamaları yıl başından bu yana yüzde 4.78 oranında, geçen yıldan bu yana yüzde 14.72 oranında arttı.
- Genel olarak tüketici enflasyonunda yıllık artış yüzde 10.19 olarak gerçekleşti.

Petrolde fiyatlar arttı

Taksim’de 1 Mayıs’ta işi olanlar bayram etti. Ama Taksim’de ve başka şehirlerde bayram eden işçiler işsizleri unuttular. İşçilerin sorunlarını dile getirmeyi unuttular.
1 Mayıs sadece “işi olanların” bayramı haline geldi. 1 Mayıs’ta işçi sendikalarının Taksim’teki toplantısını medya dün “İşçi Bayramı kutlandı. Yüz binler Taksim’de bayram etti” diyerek kamuoyuna yansıttı.
İyi de:
- 1 Mayıs işçi bayramı değildir. Emekçilerin/işçilerin günüdür. İngilizce anlatımı ile “Workers’ Day/Labour Day” dir.
- İşçi gününde işi olanlar sorunlarını unutarak bayram etmez. Sorunlarını dile getirir.
- İşçi günü sadece işi olan şanslı emekçilerin günü değildir. İşsizlerin de günüdür. İşsizler için, bu gün, işi olan şanslı emekçilerden daha da önemlidir.
Taksim’deki 1 Mayıs kutlamalarının, sulh ve sükun içinde, kazasız belasız sonuçlanması önemlidir. Katılanları da, bu konuda gerekli düzenlemelerde emeği geçenleri de tebrik ederiz

Şimdilerde marketlerde organik yumurta satılmaya başladı. Flotty, Keskinoğlu, Ay-Pi firmaları organik yumurta üretiyor. Marketlerde yumurtanın perakende fiyatı 20-25 kuruş iken organik yumurtaların tanesi 50-65 kuruşa satılıyor.
Organik yumurtanın, bildiğimiz yumurtadan farkı nedir? Organik olup olmadığına nasıl inanacağız? Neden fiyatı pahalı?
Şimdilerde tüketilen yumurtaların büyük kısmı çiftlik yumurtasıdır. Çiftlik yumurtaları özel kafeslerde, fabrika yemi ile beslenen tavukların yumurtalarıdır. Fabrika yeminin bileşiminde mısır yanında değişik organik ve kimyasal girdiler bulunur.
300 dolayında büyük çiftlikte yumurta üretiliyor. Bu iş kolunda doğrudan 250 bin kişi çalışıyor 2009 yılında 13.1 milyar adet yumurta üretildi. Pazarın büyüklüğü 1.5 milyar dolara ulaştı. 2009 Yılında 100 milyon dolar değerinde 1.1 milyar adet yumurta ihraç edildi. İhraç edilen yumurtanın yüzde 90’ı Irak’a gidiyor.

İki günde 1 yumurta yiyoruz
Türk halkı kişi başına yılda 170 yumurta tüketiyor.

Merkez Bankası’nın dün açıklanan enflasyon raporuna göre enflasyonun sorumlusu et fiyatları.
Et fiyatları artınca gıda fiyatları artıyor. Gıda fiyatları artınca da enflasyon artıyor. Gıda enflasyonunda Hindistan’dan sonra dünya ikincisiyiz.
Biz enflasyonu “Tüketici Fiyatları”ndaki değişimden izliyoruz. Tüketici fiyatlarındaki değişim, halkın farklı ürünlere yaptığı harcamalardaki fiyat değişimine göre belirleniyor.
İstanbul Ticaret Odası’nın “İstanbul Ücretliler Geçinme Endeksi”ne göre,
- İstanbul’da ücretlilerin yaptıkları 100 TL’lik harcama içinde gıda harcamalarının payı 42.49 TL’dir.
- Her 100 TL tüketim harcamasında, kırmızı ve beyaz et ile et ürünlerine yapılan harcamanın payı 6.48 TL’dir.
- Her 100 TL’lik tüketim harcamasında dana etine yapılan harcama 3.12 TL’dir.

Düşenin dostu olmuyor. Yunanistan yerlerde sürünmeye başladı. Elinden tutup kaldıranı yok. Yunan hayranı Batılı devletlerin, Yunanistan’a hemen destek vereceklerini sanıyorduk.
Meğer, “Para isteme benden /Bu gibi soğurum senden” ilkesi Batı’da da geçerliymiş.
Batılı devletler, “Elimizi verirsek, kolumuzu kurtaramaz duruma düşer miyiz?” endişesiyle, “Hayranı oldukları Yunanlıları” ortada bıraktılar.
Bugüne kadar bölük pörçük haberler ve de birbiriyle tutarsız rakamlar yayımlandığından, kamuoyu Yunanistan’ın derdini ve bu derdin nasıl çözülebileceğini anlayamadı.
Bilebildiğim kadarıyla, bulabildiğim rakamlara dayalı olarak özetleyeyim.
- Yunanistan’ın bütçe gideri yaklaşık 150 milyar dolar, geliri yaklaşık 110 milyar dolar. Yunanistan’ın açığı kapatmak için 40 milyar dolar borçlanması gerekiyor.
- Yunanistan AB üyesi olarak euro para birimini kabul etti. Milli parası yok. Bu nedenle iç borç-dış borç ayrımı söz konusu değil. Bütçe açığı için borçlanacak ise euro ile borçlanacak.