Güngör Uras

Genelkurmay Başkanı Orgeneral İlker Başbuğ’un Yıllık Değerlendirme Konuşması’nı dinlemek için dün sabah evden çıkmadan önce gazeteleri okudum.
Gazetelerden birinin manşeti “Postalcı Hocalar gözaltında” şeklindeydi.
Gazetenin birinci sayfasına “Postalcı Hocalar”dan biri olarak, 35 yıllık dostum, dış ticaret hocası Prof. Dr. Erol Manisalı’nın fotoğrafını basmışlardı. O fotoğrafın yanında “Doğan Grubu’na da dokundular” başlığı altında, “Baba Beni Okula Gönder” projesinin kaptanı dostum Tijen Mergen’in fotoğrafı vardı.
Evden çıkmadan önce, ayakkabılarımı giyerken içim ürperdi. Ayakkabılarımı “postal” olarak görmeye başladım. Acaba vatanını, bayrağını, halkının iyiliğini ve ordusunu seven bir “Hoca” olarak, ben de bir gün “Postalcı Hocalar” grubuna dahil edilebilir miydim ?
Milliyet gazetesinin “Baba Beni Okula Gönder” projesi, son yılların en başarılı sivil toplum örgütü projelerinden biridir.
Boğaziçi Üniversitesi Elektrik Mühendisliği

Rahmetli Sakıp Sabancı derdi ki, “Arkadaş... Sen bana yapacağız, edeceğiz diye konuşma. Yaptık, ettik diye konuş ki, ben neyin ne olduğunu anlayabileyim.”
Dün Başbakan Yardımcısı ve Devlet Bakanı Sayın Ekren, bir yanına Maliye Bakanı’nı, diğer yanına Hazine’den Sorumlu Bakanı alarak, karşısına ekonominin kurmaylarını dizerek, “tatlı tatlı” konuştu. 
Tatlı tatlı konuştu, çok sayıda rakam verdi de, üreticisiyle, tüketicisiyle krizden bunalan halka acaba ne masaj verdi? Ne söyledi?
“Yaptık, ettik” diye sadece şunları söyledi: 
- Bugüne kadar 53 tedbir alındı. Bunların faturası 36.3 milyar TL olarak tahmin ediliyor. 
- 2009 yılı büyüme hedefi yüzde 4 büyümeden, yüzde -3.6’ya indirildi. 
- 2009 bütçesi 48 milyar TL açık verecek. 

Son on gündür Anadolu’da piyasalar kıpırdamaya başlamış.    
-  Vadeli çeklerde son on gündür daha az sorun yaşanır olmuş. 
-  Bu iki konuda görülen olumlu gelişmeler Anadolu esnafının, tüccarının moralini biraz da olsa düzeltmiş.
Bunları geçen hafta sonu öğrendiğimde benim de moralim düzeldi.
Geçen hafta sonu Çeşme’de, DYO’nun, Anadolu’nun her köşesinden gelen bayilerinin katıldığı bir toplantıyı izledim. Anadolu’da ekonomide olan biteni izleyen, parmağı taşın altında olan, alan, satan, çek ve banka kredisi ile iş yapan sekseniaşkın ‘toptancı’ ile sohbet ettim.
Öncelikle Anadolu’da ekonominin durumunu, daha sonra da toplantıya katılanların ana ilgi alanı olan boya sektöründe piyasanın durumunu öğrenmeye çalıştım. 

Bazı ülkelerin OECD tarafından yayınlanan “vergi cenneti” listesine girmelerinin nedeni, bu ülkelerde sadece vergi oranlarının düşük olması değildir. Ülkelerinde kurulan şirketlere giren-çıkan paraya denetim getirmemeleri, ülkelerindeki şirketlerin, paraların sahipliği hakkında ve şirket ve para trafiği hakkında kimseye bilgi vermemeleridir.
Bu nedenle vergi cenneti olarak adlandırılan ülkeler (1) Kara işlemlerin ve kara para trafiğinin merkezi oluyor. (2) Kendi ülkelerinde belli ölçüde vergilendirilecek şirketler ve paralar bu ülkelere kaçıyor. Ülkeler kendi şirketlerini ve kendi şirketlerine ait para trafiğini denetlemek imkanını kaybediyor. Kendi şirketlerinden vergi toplayamıyor.
Vergi cennetlerinde isteyen bir tabela şirketi kurabiliyor. Tabela şirketleri “sanal” şirketlerdir. Sadece “adres” şirketleridir. Kurulan şirketin kime ait olduğunu kimse bilmez. Şirkete “kara para-ak para” olarak bir yerlerden paralar gelebilir. Kimse nereden geldiğini sormaz. Şirketin hesaplarından bir yerlere paralar ödenebilir. Kimse nereye ve neden para

Binek otomobillerin motor hacmi 1.600 cc.l ve daha az olanların KDV ve ÖTV oranları indirilince satış fiyatlarında değişik büyüklüklerde ucuzlama görüldü. İlk günlerdeki iyimserlik bir süre sonra kayboldu. Çünkü otomobil satın almak isteyenler otomobil bulamaz oldu. Derken otomobil fiyatlarında KDV ve ÖTV indirimini aşan fiyat artışları başladı.
Çok kimse neyin ne olduğunu anlayamadı. Bilenlere sordum, soruşturdum. En fazla merak edilen soruları cevaplamaya çalışacağım.

Stoklarda 150 bin otomobil biriktiği söyleniyordu. Bunlar üç günde bitti mi?
Hükümet KDV ve ÖTV indirimini ilan etmeden önce stoklarda 151 bin otomobil vardı.
Bunların sadece 69 bininin motor hacmi 1.600 cc.den ufak olan binek aracı idi. Daha büyük motor gücü olan 20 bin binek aracı ile birlikte stokların sadece 89 bini binek aracı idi. Stokların geri kalan kısmı 40 bin kamyonet, 11 bin kamyon, 6 bin minibüs 2 bin midibüs ve bin otobüsten oluşuyordu.
Açık anlatımıyla stoklarda bulunan ve vergi teşviği ile fiyatı ucuzlatılan binek otomobillerin

Şubat ayı sanayi üretim endeksi, bir yıl öncenin aynı ayına göre sanayide üretimin yüzde 23.7 oranında gerilediğini gösteriyor. Ocakta sanayi üretiminin bir yıl önceye göre gerileme oranı % 21.3 idi.
Bu iki orana bakıp, “Battık, batıyoruz... İşte görüyorsunuz, sanayi çöküyor!” diyerek dövünmeye, morallere bozmaya gerek yok.
Tamam... Krizden en fazla etkilenen ülkelerin başında geliyoruz. Tamam... Kriz sanayi sektörünü fena vurdu... Ama en kötü göstergeleri cımbızla ayıklayarak ağlaşmakla krizden çıkamayız. Moraller bozuldukça iyileşme gecikir.
Geliniz, 2005=100.0 esasına dayalı olarak, sanayi üretimindeki değişimin izlendiği “Aylık Sanayi Üretim Endeksi’ni iyimser gözle okuyalım:
(1) Endeks şubat ayındaki durumu gösteriyor. Şimdilerde nisan ayını yarılıyoruz. Mart ayında gerilemenin durmasa da yavaşladığını gösteren işaretler var. Şubat ayındaki göstergelere bakarak yılın ilk 3 ayı için olumsuz yorumlar yapılabilir ama yılın tamamı hakkında olumsuz tahminler yapmak güçtür.

Bu köşede dün yayımlanan yazının başlığı “Obama’nın ziyaretinden ekonomide kazanım beklemeyelim” idi. Çok kişi yazıdaki görüş ve değerlemeye itiraz etti. Dediler ki, “Evet, Obama’nın Türkiye’ye biçtiği yeni misyonun uzun vadede bir faturası olacaktır. Ama kısa vadede ABD yönetiminin yaklaşımı ekonomide iyilik rüzgârları estirecektir.” Bu farklı görüşleri sayın okuyucularıma aktaracağım.
İyimserler diyor ki, ”Türkiye’nin sürdürülemez ekonomik dengelerinin çökmemesi devamlı dış kaynak (doğrudan yabancı sermaye + hisse senedi, tahvil satışı + dış kredi) girişine bağlıdır.

Türkiye’nin kaderi döndü
Devamlı dış kaynak girişi ise Türkiye’nin 3 odak noktasıyla ilişkisinden etkilenir:(1) ABD’nin Türkiye ile ilişkisi, (2) IMF’nin Türkiye ile ilişkisi, (3) AB’nin Türkiye ile ilişkisi. Bu 3 çıpanın ipleri gevşemedikçe, kopmadıkça Türkiye dış kaynak bulmakta zorlanmaz.
Türk ekonomisinin kriz çıkmazından kurtulabilmesi için

Başkan Obama’nın Türkiye gezisi önemlidir. TBMM’de yaptığı konuşmada, ilk yurtdışı gezisinin Türkiye olmasının bir tesadüf olmadığını, bu ziyaretin bir özelliğinin olduğunu söyledi. ABD ve Türkiye’nin “müşterek menfaatlerinden” söz etti.
Genel olarak ve özellikle şu dönemde Türkiye için önemli olan “siyasi menfaatler”den çok ekonomi alanındaki “müşterek menfaatler”in öne çıkarılmasıdır.
Başkan Obama’nın temaslarına ve söylemlerine dayalı olarak, ABD’nin Türkiye’nin ekonomi alanındaki sorunlarının çözümüne yardımcı olacağını, bu ziyaretle Türkiye’nin kazanımlarının artacağını“ söylemeye imkân yoktur.
ABD’nin ekonomik sorunlarının ağırlığı karşısında, Başkan Obama’nın Türkiye’nin ekonomi alanındaki sorunlarıyla uğraşmaya zaman ve para ayırmasını beklemek zaten fazla iyimserlik olur.
Her şeye rağmen Başkan Obama ekonomiyle ilgili olarak belli konularda geleceğe yönelik de olsa daha somut mesajlar verebilirdi. 

Siyaset