Faizler tırmanışa geçecek. Döviz fiyatlarındaki artış eğilimi sürüp gidecek. 1999 yılı böyle geçecek.
İki önemli gösterge var:
1) Devlet vergi toplayamıyor. Vergi gelirleri düşüyor.
2) Nisan ayında tırmanışa geçen fiyatların bu tırmanışı sürdüreceği anlaşılıyor.
Ekonomide iyilik işaretleri, "frene basılarak" sağlandı. Frene basılırken, dünya konjonktüründeki bozukluk, üretimin yavaşlamasında etkili oldu.
İç ve dış talepteki daralmaya bağlı olarak üretim aşağıya inmeye başladı. Üretim aşağıya inince vergi geliri düştü.
Hem doğrudan hem dolaylı vergi gelirinde düşme var. Firmalar ve insanlar kazanamadığından doğrudan vergi geliri düşüyor. Mal ve hizmet alım satımı yavaşladığından dolaylı vergi, özellikle KDV gelirinde düşme var.
Buna karşılık devletin cari harcamaları artıyor. Hem de bu artış reel bir artış. Harcama rakamları enflasyonun üzerinde büyüyor.
Devletin harcamaları artarken, vergi geliri azalıyor ise, kamunun finansman açığı büyüyor demektir. Finansman açığının büyümesi iç borçlanma ihtiyacını artırır.
Kamunun iç borçlanma ihtiyacı artınca, piyasadaki parayı toplamada devlet, tüccar ile sanayici ile faiz rekabetine girer. Kaba anlatımıyla faiz paranın fiyatıdır. Fiyat arz ve talebe göre oluşur. Piyasada para kıt. Buna karşılık hem tüccar ve sanayicinin hem devletin para talebi büyük. O zaman ne olacak? Fiyatı kim artırır ise, kıt parayı o toplayacak... İşte bu yarıştır ki Türkiye'de faizi yükseltiyor.
Talebin faiz fiyatı üzerindeki "gerçekçi / reel" baskısı kadar önemli bir başka baskı daha var. Bu baskı "gerçekçi / reel" olmayan bir baskı: İnsanların enflasyonist beklentilerinden kaynaklanan baskı.
Para sahipleri fiyatların aşağıya ineceği bekleyişine girerler ise faiz fiyatını ucuzlatmaya razı olurlar. Fiyatların yukarıya tırmanacağı bekleyişine girenler, hemen faizi de yukarı çekme çabası gösterir.
Nisan ayında fiyatların beklenenden yüksek artması, yılın kalan aylarında enflasyonun tırmanacağı şüphesini ateşledi... Şimdi para sahipleri faizin aşağıya inmesini değil, tırmanmasını bekliyor. Bu nedenle paralarını tedbirli biçimde ve kısa vadeli kullandırıyor.
Açık anlatımıyla bugünkü faiz oranlarından şikayet edenler, yıl sonuna doğru bugünleri arayacak.
