Merkez Bankası dün faizi 0.5 puan indirdi.
Gazcılar 1.5 puan indirim istiyordu. Piyasa 1.0 puan indirim garanti diyordu.
Merkez Bankası “ne şiş yansın ne kebap” dedi. Hatır için 1/2 puan indirim yaptı.
* Merkez, hangi faizi indirdi?
* Merkez faiz indirdi diye, bundan sonra mevduat faizi, kredi faizi de ucuzlayacak mı?
* Faiz inince ekonomi canlanacak, büyüme hızlanacak mı?
Önce Merkez Bankası’nın hangi faizi indirdiğini anlatayım. Çünkü Merkez Bankası’nda faiz çok.
* Merkez Bankası’nın bankalara 1 hafta vade ile verdiği paranın faizine “1 haftalık Repo Faizi” deniliyor. Bu faiz “gösterge faiz/politika faizi” diye de adlandırılıyor. Bu faizin oranı yüzde 5.75 ve de Merkez Bankası bu oranı uzun süredir değiştirmiyor.
* Merkez Bankası, parası bol olan bankaların parasını gecelik olarak yüzde 5 faiz ödeyerek alıyor, sıkıntısı olan bankalara yüzde 10 faiz ile gecelik olarak veriyor idi. (Dün indirilen faiz bu faiz. Yüzde 10.0’dan 9.5’e indirildi) Buna “Gecelik faiz” deniliyor. Yüzde 5 ile yüzde 9.5 arasındaki bölgeye de “Faiz Koridoru” adı veriliyor.
* Akşama doğru sıkışan, geliri ile giderini denkleştiremeyen bankalara Merkez Bankası yardım ediyor. Bu yardıma uygulanan faize “geç Likidite Faizi” deniliyor. Bu faizin oranı yüzde 13.0 idi. (Dün yüzde 12.5’e indirildi)
Piyasa faiz indirimi istiyor...
Piyasa oyuncularının (paradan para kazananların) ve de ucuz faizin ekonomiye hareket getireceğine inananların bekleyişi “Faiz Koridoru”nun daraltılmasıdır. Merkez Bankası bu kesimlerden gelen baskı ile yüzde 11.5 olan faiz koridorunun üst sınırını geçen toplantısında 1.5 puan indirdi. Yüzde 10.0’a çekti. Dün yapılan toplantıda ise üst sınır bu defa 0.5 puan daha indirildi. Yüzde 9.5 oldu. Faiz koridoru daralınca tavan yüzde 9.5 olunca bunun etkileri ne olacak?
* Bankalar diyecekler ki, “Sıkıştığımızda Merkez Bankası bize yüzde 9.5 faiz ile para verecek. O halde biz başka kaynaklardan daha ucuza para bulmalıyız. Mevduat faizini aşağıya düşürmeliyiz. Yurtiçi ve dışından borçlanırken daha düşük faiz ödemeliyiz.”
* Bankalar daha ucuza kaynak bulma imkanına kavuşunca, kredi faizlerini de aşağıya çekme olasılığını düşünecekler.
Mevduat faizi düşer
Ama gerçekçi olalım. Tavandan aşağıya 0.5 puanlık indirim, genelde kredi faizlerinde hissedilir ölçüde ucuzluğa yol açmayacak.
Neden? Çünkü şimdilerde kredi faizlerini etkileyen Faiz Koridoru’nun alt ve üst sınırı değil. Gecelik Faiz (Politika Faizi/Gösterge Faizi). Bugün yüzde 5.75 olan bu faiz önemli. Ekonominin yavaşlamasının tehlikelerine işaret eden ve bu yüzden “Gazcılar” hareketinin lideri haline gelen Bakan Çağlayan da önceki gün Merkez Bankası’nın gösterge faizini indirmesi gerektiğini söyledi.
(Aslında tartışılmayan “Faiz Koridoru”nun alt sınırı olan yüzde 5.0 faiz oranı. Bu oran yüzde 4.0’e indirilmiş olsa, bankalar ellerindeki kalan fonu ucuz ucuz Merkez Bankası’na vermek istemeyeceklerinden kredilerini artıracaklar.)
Merkez % 6 ile para dağıtıyor
Gecelik Faiz (Politika Faizi/Gösterge Faizi) 5.75 ama, Merkez Bankası bankaları her hafta ortalama yüzde 5.98 faiz ile 7 günlük olarak 2 milyar TL, her gün de ortalama 5.91 faiz ile 3-5 milyar TL günlük olarak fonluyor.
(Merkez Bankası dün bir hafta vadeli fonlama tutarında tavanı 6.5 milyar TL’ye, bir ay vadeli repo ihalelerinde tavanı 4 milyar TL’ye yükselttiğini açıkladı.)
Hemen şu soru gündeme gelecek? Faiz ucuzladı diyerek bankalar bol bol ucuz kredi verirler mi? Faiz ucuzladı diye yatırımcı hemen yatırımını artırır mı? Faiz ucuzladı diye tüketici daha çok ev, otomobil alır mı?
Bu soruların ortak cevabı şudur: Hükümet kredi genişlemesini istiyor mu? Çünkü hükümetin büyüme frenleme politikasını desteklemek için BDDK bankaların kredilerine sınır getirdi. Bankalar ucuz kaynak bulsalar, ucuz kredi dağıtmak isteseler de sınırın ötesine geçemezler.
