İkinci adamlar

Güneri Cıvaoğlu

Ne yazık ki liderler, arkalarında - genellikle - ikinci adam bırakmıyorlar.
Hem Türkiye'ye yazık oluyor...
Hem partilerine...
Önce, bu kuralın istisnasına işaret edeyim.
Merhum İsmet İnönü, kendisini genç Bülent Ecevit'in izleyeceğini, her haliyle adeta ilan ediyordu.
Ecevit, CHP içinde ve Türkiye solunda, İnönü'nün korumasıyla, şefkatiyle, içten desteğiyle büyümüştür.
İnönü, CHP'yi sol yörüngeye oturturken, kendisi gene direksiyondaydı.
Ama... Lokomotifi yenilemişti.
Katarı artık, genç Ecevit'in enerjisi, karizması ve kültürü çekecekti.

İNÖNÜ'yle Konya gezisindeydik.
Sanıyorum... Yıl 1966...
Bir ara genç Genel Sekreter Bülent Ecevit yok oldu.
Arandı... Bulunamadı.
Oysa o, gizlice yörenin sendikacılarıyla konuşmaya gitmiş.
O her zamanki terbiyeli, saygılı tavrıyla hızlı adımlarla İsmet Paşa'nın yanına yaklaştı.
Gittiği toplantıyı izah etmeye başlamıştı ki...
Paşa, Ecevit'i susturdu.
Anlayışlı, şefkatli, gözleri adeta iftihar ışıltılarıyla dolu olarak Ecevit'in koluna girdi ve şöyle dedi:
"Ben seni bulmak için yıllarca bekledim.
Yanımdan bir daha kaybolma."
Bu sözlerle "yerimi alacak senin gibi birini bulmak için çok bekledim" mesajını vermişti.
Bunu herkes de algılamıştı.
İsmet Paşa, sonradan pişman olmuşsa da, ikinci adamını yetiştirmiştir.
SONRA gelen liderler, partilerinden ve Türkiye'den ikinci adam şansını esirgediler.
Turgut Özal'ın böyle bir hazırlığı yoktu.
Hem de, Cumhurbaşkanı olmayı, daha yıllar öncesinden kafasına koymuş bulunmasına rağmen...
Eğer...
Yıldırım Akbulut macerasına girmeseydi...
8 Büyük Türk Büyüğü seçip, bunları paskalya yumurtaları gibi tokuşturmasaydı...
Onları birbirine kırdırmasaydı...
Anavatan, herhalde bugünkü durumuna düşmezdi.
Yılmaz, yıllarca partisi içinde ağır mücadeleler vererek, kendini kanıtlamak zorunda bırakılmıştır.
Bu mücadelesi hala sürüyor.
Ve Anavatan Partisi, ne yazık ki eski çapının ve ağırlının çok uzaklarında.
SÜLEYMAN Demirel de, yerine ikinci adamını yetiştirmiş değildi.
Gerçi Özal'ın vefatı ani olmuştur.
Demirel, Cumhurbaşkanlığı'na adaylık için süratle karar vermek zorunda kalmıştır ama... Gene de, partisinin kendisinden sonraki ikinci adamını ya da adamlarını hazırlamış olmalıydı.
Bunu yapmadığı için, haraya dışarıdan gelen şeceresi - soy ağacı yabancı kısrakla, parti mesafe alamamıştır.
Neredeyse, yarı yarıya küçülmüştür.
RP'de Genel Başkan Necmettin Erbakan yaşlı kuşaktan.
Demirel, Özal ve Ecevit yaşlarında...
İkinci adamı, yani şehzadesi belirlenmiş değil.
Abdullah Gül ve Recep Tayyip Erdoğan'ın aday adaylıkları görünüyor.
Ama...
Birbirine zıt bu iki karakter, karşı karşıya gelirse, Refah'ın vazosu ortadan çatlar.
Bülent Ecevit'in DSP'si ise aile partisi konumunda.
Ecevit'in siyasal yaşamındaki yakın çevresine bakıyorum da... İkinci adamlık için "kimler geldi, kimler geçti" dememek mümkün değil.
Yükseklere çıkanlar, Ecevit'lere yakınlaşanlar, çok geçmeden düşerler.
Orada da 2. adam yok.
TÜRKEŞ için, gazetelerde çıkan yazıları okuyoruz.
Siyaset yaşamının daha önceki dönemlerine bazı negatif göndermeler yapılmakla birlikte, bütün yargılar olumlu.
Zamanla olgunluk ve sağduyu doğrultusunda Türkeş, önemli mesafeler almıştır.
Türkeş, merkez sağın bütünleşmesi, Türkiye'nin karışmaması, dengelerin korunması için hatırı sayılır bir ağırlıktı.
Eğer sorumsuz davransaydı...
PKK'nın etkinliğini arttırdığı dönemlerde, sorun giderek bir Türk ve Kürt kökenliler kutuplaşmasına dönüşebilirdi.
Oysa...
Türkeş, her söze "Türkler de, Kürtler de bizim kardeşlerimizdir" diye başlayarak, bu potansiyel tehlikeye karşı Türkiye'yi özenle korudu.
Mezhep çatışması tahriklerinde de, yatıştırıcı, uzlaştırıcı ve bütünleştirici oldu.
Komşularla, özellikle Yunanistan'la ilişkilerde ayranları kabartmadı.
Nihayet son dönemlerde, demokrasiyi ayakta tutmak için sürekli omuz verdi.
Orduya dönük tahriklere karşı, öleceği ana kadar uyarılarda bulundu.
Türkeş'in MHP'ye kazandırdığı sağduyulu ağırlığa bugün gene ihtiyaç büyük.
Türkeş, "ikinci adam" hazırlamamış.
Yazık...
Ama yerine seçilecekler, Türkeş'in misyonunu sürdürmeliler.

Yazara Emailcıvaoglu@milliyet.com.tr