Mustafa Yılmaz

Tüm dünyada, özellikle de gelişmiş ülkelerde yaşam standartlarının en önemli kriterlerinden biri de geri kazanım. Öyle ki, Avrupa’da çok sayıda ülkede çöpten enerji elde eden büyük santraller var. Hatta Norveç, İsveç ve Hollanda gibi ülkeler, enerjiye dönüştürmek için çöp bile ithal ediyor. Avrupa Komisyonu, yeni geri kazanım ve yeni atık yönetimi modellerine ciddi finansal destekler sağlıyor. Örneğin; Urbanrec Projesi. Avrupa Komisyonu, bu projeye 8 milyon euro’dan fazla yatırım yaptı.

Projenin 7 farklı ülkeden 21 ortağı var. Bu ortaklardan ikisi de Türkiye’de. İzmir Teknoloji Enstitüsü ile Bornova Belediyesi de bu prestijli projenin ortaklarından. Hatta proje kapsamında İzmir Teknoloji Enstitüsü 330 bin, Bornova Belediyesi de 130 bin euro hibe kazandı.

***

Urbanrec Projesi, atıklara ikinci bir hayat verebilmek için oluşturulmuş. Proje, özel sektör-kamu işbirliğine güzel bir örnek.

Kentsel hacimli atıkların endüstride hammadde olarak tekrar dönüştürülmesi hedefleniyor. Bu proje ile artık ihtiyaç duymadığınız koltuğunuz veya sandalyenizin, yenilenebilir hammaddelere dönüştürülmesi mümkün.

Sonrasında ise; yatak, kent mobilyası ve biyoyakıt ürünlerine ek kaynak olarak kullanma olanağı

Toplu ulaşım tüm büyük kentlerin en önemli sorunlarından biri. İzmir’de de durum farklı değil.

İzmir Büyükşehir Belediyesi’nin geçen aylarda 120 bin kişiyle yaptığı toplu ulaşım anketinin sonuçları şöyle: İzmir’de yıl içinde toplu taşımaya biniş sayısı 2.3 milyar. Raylı sistemin toplu taşıma pastasındaki payı yaklaşık yüzde 40. Son 15 yılda İzmir’in toplu ulaşımda, özellikle de raylı sistemde geldiği nokta dikkat çekiyor. Ankete katılan 120 bin kişinin yüzde 85.6’sı, yani 100 binin üzerindeki İzmirli, raylı sistem yatırımlarının daha da geliştirilmesini istiyor. Halk, raylı sistemi çok verimli bir şekilde kullanıyor ve buradaki tüm gelişmeleri destekliyor.

***

Kentin iki raylı sistem hattının biri olan Metro’da yıllık yolcu sayısı büyük bir artışla 100 milyona ulaştı. Ama, İZBAN’ın bir önceki yıl 87.5 milyon kişi olan yolcu sayısını geçen yıl sadece 88 milyona ulaştırabildiği görülüyor. İZBAN’da istenen hedeflere ulaşılamamasının altında, başta sinyalizasyon sisteminin yıllardır yenilenememesi yatıyor. Şu anda 219 vagonla işletme yapan İZBAN’ın, daha fazla vagon konusunda üzerine düşen yükümlülüğü yerine getirdiği net olarak görülüyor. Ama bütün bunlara rağmen İZBAN hattında şu anda

Geçen yıl Gördes Nikel Madeni işletmesine sülfürik asit taşıyan tankerlerin Akhisar Gördes Karayolu’nda devrilmesiyle meydana gelen kazalar sonucunda tonlarca sülfürik asit toprağa döküldü. Kazalarda acil müdahale süreçlerinde yaşanan eksiklikler, tesisin yarattığı çevresel riskleri ortaya koydu.

Bölgede yaşayanlar; tarım ürünlerinin zarar gördüğü, hayvan ölümlerinin arttığı ve sularının kesildiği yönündeki şikâyetlerini dile getirdi.

Nikel Madeni İşletmesi’nin bölgede yarattığı çevresel sorunlar devam ederken, söz konusu tesise kapasite artışı verildi.

Ayrıca bölgede maden işletmesinde kullanılan sülfirik asit ihtiyacının karşılanması amacıyla yıllık üretim kapasitesi 1 milyon ton olan sülfürik asit fabrikası kurulmasıyla ilgili olarak ÇED süreci başlatıldı.

Geçen salı günü (9 Ekim) Kalemoğlu köyünde halka bilgilendirme toplantısı yapılacağı duyuruldu. Ancak bölge halkı tarafından gösterilen tepki sonucu toplantı düzenlenemedi.

***

Konunun oluşturduğu riskleri Çevre Mühendisleri Odası İzmir Şubesi Başkanı Helil İnay Kınay’a sordum.

İzmir’in içme suyu kaynağı olarak görülen Gördes Barajı’yla sadece Gördes ve Manisa’nın değil, İzmir ve çok daha geniş bir alanın risk altında olduğunu belir

İzmir Büyükşehir Belediye Başkanı Aziz Kocaoğlu, aday olup olmama kararını seçime 6 ay kala açıklama sözünü tuttu. Geçen pazartesi günü yaptığı toplantıda ‘aday olmama’ kararını açıkladı.

Konunun siyasi boyutuyla ilgili çok şey söylendi ya da yazıldı. Söylenmeye ve yazılmaya da devam edilecek. Ama o toplantıda Kocaoğlu’nun söylediği, İzmir’in geleceği açısından çok önemli bazı sözlerin üzerinde hiç durulmadı.

Kocaoğlu, ciddi anlamda yoğunluk getiren ve yapılaşmaların önünü açan kararlara karşı sürekli dava açtıklarını belirtti, “2011 yılına kadar bu davaları kazanıyorduk. Ama sonrasında kaybetmeye başladık” diyerek İzmir’le ilgili kaygılarını dile getirdi.

***

Peki Kocaoğlu’nu İzmir’in geleceği konusunda bu kadar kaygılandıran konular neler? İşte onlardan birkaçı:

Üç yıl önce İzmir ve Manisa için 1/100.000’lik planlar yapıldı. Bu planlarla İzmir’de büyük bölümü orman ve yeşil alan olan, tam 1400 hektar alan imara açıldı. Üstelik de imara açılan alanların önemli bölümü birinci derece SİT kapsamındaydı. Çeşme’de birinci derece doğal sit kapsamında olan 62 hektar, Alaçatı’da ise yeşil ve ağaçlandırılacak alanda kalan toplam 168 hektar alan imara açıldı.

Çeşme Musallah Mahallesi’nde

Milli Emlak Genel Müdürlüğü’nün verilerine göre; İzmir’de 2017 yılında 2 milyar 349 milyon lira değerinde kamu arazisi satıldı.

Kamu arazilerinin kiraya verilmesinden 1 milyar 395 milyon lira, irtifa hakkı ve ön izin gibi uygulamalardan da 772 milyon lira ele edildi.

Toplamda geçen yıl kamu arazilerinden 4 milyar 516 milyon lira gibi önemli bir gelir sağlandı.

Bir önceki yıl, yani 2016’da bu rakam 3 milyar 458 milyon liraydı.

Bu rakamlar, her geçen yıl daha büyük oranlarda kamu arazisinden artık kamunun yararlanamadığını açıkça gösteriyor.

Bu yılın başından bu yana geçen 9 ayda elden çıkarılan kamu arazilerinin miktarı 2.5 milyon metrekareyi aştı.

***

Şimdi, 4 Ekim’de Özelleştirme İdaresi’nin Konak sınırları içinde bir kamu arazisi satışı daha var.

Hazine Müsteşarlığı’nın, son verilere göre özel ve kamu kuruluşlarından 17.5 milyar lira alacağı var.

Bu borcun 11.7 milyar lirası belediyelerin borcu. Borçlu belediyeler listesinde ilk 20 şöyle: 6 milyar 39 milyon liralık borçla Kocaeli Büyükşehir Belediyesi birinci sırada. Üstelik de bu borcun 3 milyarlık bölümü, vadesi geldiği halde ödenemiyor. İkinci sırada Adana Büyükşehir Belediyesi var. Adana Büyükşehir’in borcu 1 milyar lirayı aşıyor. Bu borcun 50.7 milyar lirası vadesi geçtiği halde ödenmedi. Adana Büyükşehir Belediyesi Su ve Kanalizasyon İdaresi (ASKİ) de Hazine’ye 118 milyon 371 bin lira borçlu.

***

Sakarya Büyükşehir Belediyesi’nin Hazine Müsteşarlığı’na olan toplam borcu 405 milyon 389 bin lirayı buluyor. Borcun 3 milyon 513 bin lirası, vadesi geldiği halde ödenmedi.

Ankara Büyükşehir Belediyesi’nin 323.3 milyon, Bursa Büyükşehir Belediyesi’nin 316 milyon, Batman Belediyesi’nin 92 milyon, Sivas Belediyesi’nin 77 milyon, Yozgat Belediyesi’nin 67 milyon, Zonguldak Belediyesi’nin 52 milyon lira borcu var. Borcu olan diğer belediyeler de şöyle: Samsun Belediyesi 34 milyon, Kayseri Belediyesi 30.9 milyon, Denizli Belediyesi 24.3 milyon, Siirt Belediyesi 23.4 milyon, Gaziantep

Aliağa’nın Çaltılıdere Mahallesi, Bozdevlitepe Mevkii civarında 240 hektarlık alanın 28.2 hektarlık bölümünde patlayıcı kullanılarak taş elde edilmesi için gerekli çevresel etki değerlendirme (ÇED) süreci için izin verildi. Bu alanda taş çıkarmak için yılda 400 bin ton patlama yapılacak. Tesis yılda 12 ay, ayda 25 gün, yılda 300 gün çalışacak.

Söz konusu ÇED süreci izin 18 Eylül’de çıktı.

***

Torbalı’nın Çamlıca Mahallesi’nde 96,16 hektarlık alanda faaliyet gösterecek olan taş ocağı için de gerekli izin süreci başlatıldı. Burada yılda 900 bin ton taş üretimi planlanıyor. Bunun 380 bin tonu da kırma ve eleme tesislerinde işlenecek. İlçede yeni bir taş ocağı açılmasının yolunu açan ÇED süreci izni 19 Eylül’de verildi.

***

Bergama’nın Dede Tepe Mevkii’nde 9,85 hektarlık alanda kalker ocağı kurulması için de gerekli ÇED süreci izni başladı. Bu alanda yılda 1 milyon 500 bin ton taş elde edilecek.

Bergama’da da yeni taş ocağının ÇED sürecini başlatacak izin 19 Eylül’de verildi.

***

İstanbul’da yapımı 2005 yılında başlayan Kadıköy ile Kartal arasındaki metro çalışmaları 2014’te tamamlandı.
Hat 21.7 kilometre. Toplam 16 istasyonu var.
Maliyeti ise 1.6 milyar dolar. Yani yaklaşık 3 milyar lira (eski parayla 3 katrilyon) lira. Bölün 22’ye, her bir kilometresi yaklaşık 140 milyon lira ediyor.

***

İzmir’de de aynı tarihlerde 2005 yılında Bornova ile Üçyol arasındaki 11.8 kilometrelik metroyu Üçkuyular’a uzatacak hattın inşaatı başladı.
Yaklaşık 5.5 kilometrelik hatta 5 adet istasyon (Fahrettin Altay, Güzelyalı, Poligon, Göztepe, Hatay ve Bahçelievler) eklendi.
Çalışma 2014 yılında tamamlanarak hizmete açıldı.