Osman Ulagay

DAVOS
       Önce Davos'tan Türkiye için olumlu haberler bekleyenlere ben de bir müjde vereyim. IMF'nin ikinci adamı Stanley Fischer Davos'ta düzenlediği basın toplantısında kendisine yönettiğim soruyu yanıtlarken IMF'nin onayladığı Türkiye programının, "IMF'nin bugüne dek onayladığı en yaratıcı programlardan biri olduğunu" söyledi. Bu programın farklı ve orijinal olmasının yakından izlenmesine yol açtığını anlatan Fischer, "Konuyla ilgili üniversitelerde bile bu programın sonuçları merak ediliyor" dedi.
       Fischer'a yönelttiğim soruda enflasyonun 2000 yıllının ilk aylarında da yüksek seyretmesinin programın inandırıcılığını nasıl etkileyeceğini sordum. Fischer, "nominal çıpa" uygulanmasına geçmeden önce 1999'un son aylarında yüksek oranlı kur ayarlamalarına gidildiğini ve şimdi bu ayarlamaların fiyatlar üzerindeki etkilerinin görüldüğünü söyledi. Fischer'a göre bu etki devreden çıktıktan sonra fiyat artışları programın öngördüğü seviyelere gelecekti. Bu arada Türk Lirasının bir miktar değerlenmesinin de bir sorun yaratmayacağını vurgulayan Stanley Fischer, "Bütün bu olasılıklar programda öngörülmüştü, bu

DAVOS
       Dışarda geceleri eksi 29 dereceye kadar düşen bir soğuk, Kongre Merkezi'nde ve yemekli toplantıların yapıldığı otellerin salonlarında hareketli konuşmalar. Alanlarında sivrilmiş kişilerin adım başı karşımıza çıktığı benzersiz bir ortam. İşte "Davos Adamı" ile "Seattle Adamı"nı karşılaştıran enfes yazısında küreselleşmeye karşı duyulan tepkinin mükemmel bir özetini yapan Amerikalı ekonomist Paul Krugman. İşte Dell Computer şirketinin kurucusu ve yöneticisi Michael Dell. İşte ünlü yazar Umberto Eco. Bunlar daha ilk gün karşımıza çıkanların birkaç tanesi.
       Davos 2000'in gündemi geçen yılkinden hayli farklı. Geçen yıl finansal krizin etkileri, Brezilya'nın, Rusya'nın çıkmazları vurgulanırken dünya ekonomisinin geleceği konusunda da oldukça karamsar senaryolar tartışılıyordu Dünya Ekonomik Forumu'nda. Bu yıl çok daha iyimser bir hava esiyor Davos'ta ve dünya ekonomisinin yeni bir yükseliş dalgasının başında olduğu söyleniyor, dünya genelinde yüzde 4'lük bir büyümeden söz ediliyor.
       Bu, enflasyonu düşürme programını başarıya ulaştırmaya çalışan Türkiye için

       Dünya Ekonomik Forumu'nun yıllık toplantısı bugün Davos'ta başlıyor. Dünyanın seçkinleri bir kez daha İsviçre'nin bu şirin kayak merkezinde bir araya gelerek 2000'li yılların hemen başında dünyanın gündemindeki konuları tartışacaklar, geleceğe damga vuracak gelişmelere ilişkin vizyonlarını ortaya koyacaklar. Bu benzersiz toplantıyı izleyen biz gazeteciler de olan bitenden kapabildiklerimizi size aktarmaya çalışacağız.
       Aslında Davos toplantılarında aynı anda o kadar çok şey birden oluyor ki; insan öncelikle kimi izleyeceğini ve neyi yansıtacağını şaşırıyor. Bu yıl Başbakan Ecevit'in de katılımıyla Türkiye yeniden Davos'ta olacağı için işimiz bir kat daha zorlaşacak, olayın Türkiye ile ilgili boyutunu izlemeye çalışırken başka şeyleri kaçırabileceğiz. Örneğin 27 Ocak akşamı, Başbakan Ecevit'in katılacağı yemekli toplantıyla aynı anda en az yirmi yemekli toplantı daha var ve bunların her birinde konularının gerçekten uzmanı kişiler, dünyada enflasyonun ve borsaların geleceğinden küreselleşme ve çevre sorunlarına ve 2000'lerde insanlığın nereye gittiğine kadar uzanan geniş bir yelpaze içinde çeşitli

       Türkiye dahil birçok "gelişmekte olan" ülkede sıkça duyulan bazı sözler:
       * IMF'nin dediğini yaparsak sırtımız yere gelmez, kolay dış kaynak buluruz.
       * Cesaret gösterip "belimizi büken dış borçları ödemiyoruz" dersek rahatlarız.
       * Paramızı adam edemediğimize göre ulusal para yerine başka bir para birimini, örneğin ABD dolarını kullanırsak sorunları çözeriz.
       * IMF destekli kemer sıkma programı çok uzarsa halk bir gün ayaklanır.
       * Ekonomideki kriz halkın tepkisine yol açarsa asker yönetime el koyar.

       Benzersiz Bach yorumlarıyla ünlenen Kanadalı piyanist Glenn Gould, "Hayatımın geri kalanını ıssız bir adada geçirmek zorunda kalsaydım ve bu süre boyunca yalnızca tek bir bestecinin yapıtlarını dinlememe ve çalmama izin verilseydi bu besteci hiç kuşkusuz Bach olurdu" demiş. "Glenn Gould Hakkında 32 Kısa Film" adlı ilginç bir yarı belgesele de konu olan sıra dışı yaşamı 50 yaşında noktalanan Glenn Gould, Bach'ı tüm bestecilerden farklı gören ünlü müzisyenlerden yalnızca biri. Viyolonselin gelmiş geçmiş en büyük ustalarından Pablo Casals'ın şu sözleri de bu farkı anlatıyor: "Seksen yıldır her sabah kalkar kalkmaz piyanoya oturup Bach'ın iki prelüd ve fügünü çalarak başlarım güne. Böylece üzerinde yaşamaktan mutlu olduğum dünyayı yeniden keşfetmiş olurum." (Her iki alıntı da İngiltere'de yayımlanan Gramophoneadlı klasik müzik dergisinin Bach'ı kapak konusu yaptığı ocak 2000 sayısından)
       Bach'ın müziğinde sürekli olarak yeni şeyler keşfettiğini yazan yıldız piyanistimiz Fazıl Say da, Bach'ın tamamlayamadan öldüğü "Füg Sonatı"nı çalarken neler hissettiğini Uçak Notları'nda şöyle anlatıyor: "Bu

       Ekonomideki ve piyasalardaki gelişmelerle bunların medyadaki yansımaları arasında iki yönlü bir ilişki var. Medya bu gelişmeleri yansıtmakla kalmıyor, medyanın bu gelişmeleri ele alış ve değerlendiriş biçimi, beklentileri değiştirerek sonuçta ekonomiyi ve piyasaları da etkileyebiliyor. Medyanın ekonomideki ve piyasalardaki gelişmeleri olduğundan da kötü göstermesi piyasalardaki karamsarlığı artırabiliyor ve işlerin daha da kötüye gitmesine yol açabiliyor. Medyanın gelişmeleri olduğundan iyi göstererek aşırı bir iyimserlik havası estirmesi ise insanları gerçekleşmeyecek beklentilere sürükleyerek ilerde yaşanacak düş kırıklıklarının, hatta paniklerin nedeni olabiliyor.
       Son günlerde görüşlerine itibar ettiğim insanlardan bana yansıyan tepkiler, medyanın ekonomimizdeki gelişmeleri derinlemesine analiz etmeden aşırı bir iyimserlik havasına kapıldığı yönünde. Bu yazıda ekonomimizdeki gidişatın ve olası gelişmelerin bir değerlendirmesini yapmadan, aşırı iyimserliğe yol açan gelişmelerle kaygılara yol açan gelişmeleri alt alta sıralayacağım.
       İyimserliğe yol açan

       Nasdaq, ABD'de öncelikle yeni teknolojileri kullanan şirketlerin hisselerinin elektronik ortamda işlem gördüğü borsanın adı. Son yıllarda hızlı bir gelişme gösteren Nasdaq Endeksi 1999 yılında yüzde 86'lık rekor bir artış gösterdi ve Nasdaq Borsası'nın kapitalizasyon değeri 5 trilyon doları aştı.
       2000 yılına girilir girilmez bu kez yoğun bir satış dalgasıyla sarsıldı Nasdaq Borsası ve bir - iki gün içinde ciddi kayıplar yaşandı. "Bu iş böyle gidemez, büyük oranlı bir düşüş yaşanması kaçınılmaz", diyenler arasında "beklenen günün" geldiğini düşünenler oldu. Oysa onların beklediği gün henüz gelmemişti; fiyatlardaki düşüşü alım fırsatı olarak değerlendiren alıcılar devreye girince birkaç gün büyük iniş çıkışlar yaşayan Nasdaq Endeksi yeniden yükselişe geçti ve önceki gün yeni bir rekora erişti.
       Hisse senedi borsalarının yorumlanması gerçekten uzmanlık gerektiren bir iş ve benim böyle bir iddiamın olamayacağı ortada. Ancak olayı dışardan izlerken dikkatimi çeken bazı noktalar var.
       Birinci nokta, borsalarda

       Başkanlığını Claus Schwab'ın yaptığı Dünya Ekonomik Forumu (World Economic Forum) adlı kuruluşun her yıl Davos'ta düzenlediği toplantıya dünyanın dört bir yanından çok sayıda devlet adamı, politikacı, işadamı, yönetici, akademisyen, bilim adamı, sanatçı ve medya mensubu katılıyor. Davos'ta bir yandan ekonomiden genetik bilimine, politikadan sanata uzanan geniş bir yelpaze içinde dünyanın gündemindeki konular tartışılırken bir yandan da forum nedeniyle Davos'a gelen politikacı ve devlet adamları kendi aralarında özel toplantılar ve ikili görüşmeler de yapabiliyorlar.
       Davos'taki otellerde sabah kahvaltılarıyla başlayan toplantılar gün içinde kongre merkezindeki oturumlarla ve gene otellerdeki öğlen ve akşam yemekleriyle sürüyor. Bu yemekleri özellikle belirtiyorum çünkü Davos'taki en ilginç tartışmalar çoğu kez bu yemeklerde cereyan ediyor.
      Dünya Ekonomik Forumu'nun Davos toplantısı dünyanın gündemini gözden geçirmek ve bu gündem içinde dikkate değer bulunan ülkeleri tanımak açısından da bir fırsat oluyor dünyanın seçkinleri için. Zamanları çok