Adını "akıllı yaptırımlar" ("smart sanctions") diye koymuşlar. Bush yönetimi bundan böyle Irak'a uygulanan ambargo politikasını değiştirmek ve daha gerçekçi şekle sokmak niyetinde. Yeni Dışişleri Bakanı Colin Powel'ın Ortadoğu turnesinden ve Brüksel'deki son temaslarından sonra yapılan açıklamalar, ABD'nin Irak'a karşı daha "akıllı" bir yol izleyeceğinin işaretini veriyor.
Öyle anlaşılıyor ki, "baba Bush"un Körfez Savaşı'nda yarım bıraktığı işi tamamlamak - yani Saddam Hüseyin'inin işini bitirmek - niyetinde olan "oğul Bush" dahi, 10 yıldır uygulanan yaptırımların devamını pek "akıllıca" bulmuyor.
Yeni yönetim, ambargodan sadece Irak halkının büyük zarar gördüğünü, bunun da Saddam'ın saf dışı edilmesine hiç yaramadığını kavramış görünüyor.
* * *
WASHİNGTON'un bu gerçeği nihayet anlaması, önemli. Powell son temaslarında sadece Arap ülkelerinin değil, kendisine yakın Türkiye gibi ülkelerin de eski politikayı değiştirmesini istediğini ilk elden öğrenmiş bulunuyor.
Aslında ABD, yaptırımları topyekün kaldırmayı düşünmüyor; sadece hafifletmeyi planlıyor. Yeni görüşe göre, Irak halkına çok sıkıntı ve acı çektiren ekonomik kısıtlamalar kaldırılacak, buna karşılık Saddam'ın "askeri niyetlerini frenleyecek" önlemler alınacak.
Bu politika değişikliğinin ayrıntıları henüz tam belirlenmiş değil. ABD'li diplomatlar bunun önümüzdeki bir - iki hafta içinde netleşeceğini ve bu arada özellikle dost ülkelerin görüşlerinin de dikkate alınacağını söylüyorlar.
* * *
BU ülkelerden biri de Türkiye. ABD Dışişleri Bakan yardımcılarından Edward Walker bugün, Türk meslektaşları ile Irak politikası başta olmak üzere Ortadoğu sorunlarını görüşmek için Ankara'ya geliyor.
Kendisine verilecek mesaj (veya tavsiye) şu: Yaptırım politikası "akılcı" bir yol değil. Sonuç vermediği ortada. Bunu bir an önce değiştirin... Ayrıca Saddam'ı saf dışı etmek için Irak muhalefet gruplarını oluşturan örgüte (INC) pek güvenmeyin. Her kafadan bir sesin çıktığı bu örgüte yaptırılacak "örtülü operasyonlar" ters tepebilir... Saddam'ın kitle imha silahlarına sahip olmasını önlemenin yolu kapsamlı bir kontrol uygulamaktır. Yani Irak'ın Güvenlik Konseyi kararlarına uymasını sağlayacak "yerinde denetim" kadar, "kaynağında denetim" de önemli. Diğer bir deyişle Irak'a dolambaçlı yollardan (Batı'dan dahil) giden malzemeyi durdurmak şart...
Eğer Walker Türkiye'nin yaptırımlara tam uyması gerektiğini söylerse (ki ABD basınında son zamanlarda Türkiye'nin de, Suriye gibi ambargoyu "deldiği" iddia edilmiştir) verilecek yanıt hazır: Yumurtalık boru hattında en ufak bir ihlal yok. Bunu BM de biliyor (Suriye'deki durum farklı). Habur kapısında yapılan yerel ticarette bazı ufak - tefek ihlaller olabilir; ama bunun Saddam'a ulaşan bir yanı yok...
* * *
GENE Irak konusunda Türkiye'nin ABD'ye ileteceği bir mesaj daha var: Uçuşa yasak bölgelerdeki yeni operasyonlar dahil, Irak ile ilgili kararlarınızı kesinleştirmeden önce, Ankara'ya bilgi verin ve hatta danışın.
Türkiye'nin şimdi Bağdat ile ilişkilerini normalleştirmesi, Türk diplomasisine Saddam yönetimine de bazı önemli mesajların ve tavsiyelerin iletilmesi olanağını veriyor. Bu da, ABD dahil tüm ilgili tarafların hayrına olabilir...
