Bu nedenleri ve olası sonuçlarını iyi bir analize tabi tutmak gerek.Evet, halen bütün İslam dünyasına yayılan Batı karşıtı kampanyayı tetikleyen olay, 4 ay önce Kopenhag'daki "Jyllande Posten" gazetesinde yayımlanan ve Hazreti Muhammed'e hakaret eden o mahut karikatür... Danimarka makamlarının İslam dünyasından gelen tepkiye aldırmayıp kendi bildiğini okumaya devam etmesi başka Avrupa gazetelerine de aynı tür karikatürler yayımlama cesaretini verdi. Sonuçta İslam dünyası ile Batı arasında sinirler iyice gerildi.Şimdi onarılması çok zor ve bundan sonraki gelişmelerin nereye götüreceği belirsiz bir noktaya gelinmiş bulunuyor.***Temelde, mahut karikatürün bu büyük fırtınaya yol açması, Batı ile İslam dünyası arasındaki kültür ve anlayış farkından kaynaklanıyor.Danimarka ve karikatürün basıldığı diğer ülkelerde ifade özgürlüğü, çoğu Ortadoğu ve Asya ülkelerindekinden çok farklı biçimde değerlendiriliyor. Özellikle dine ve dini liderlere hakaret konusunda İslam dünyasında -bazı Avrupalıların bir türlü anlamadıkları veya anlayış göstermek istemediği- bir hassasiyet var. Aslında tepkilerin hızla bütün İslam dünyasına yayılmasının ve şiddeti içeren bir tırmanışa geçmesinin her iki taraf açısından da başka önemli nedenleri mevcut. İslam dünyası açısından başlıca faktör, Avrupa'ya veya daha geniş terimi ile Batı'ya karşı duyulan öfkenin ve husumetin birikimidir. Bunun da tarihi, siyasi, ekonomik, kültürel çeşitli nedenleri var. İslam kamuoyunda emperyalizm döneminin yarattığı eski eziklik veya kin duygularının yanı sıra, Batı'nın İsrail-Arap ihtilafının, Irak'a askeri müdahalenin, Arap ve İslam ülkelerine karşı uygulanan politikaların yol açtığı öfke ve nefret hâkim... Aynı şekilde 11 Eylül sonrasında Batı'nın İslamla terörizmi özdeşleştirme eğilimi de büyük infial yaratmış bulunuyor. Bu nedenlerden Batı'ya karşı gösterilen tepkinin dinci laik, sağcı solcu, toplumun geniş kesimlerinden geldiği yani Batı aleyhtarlığının "birleştirici" bir nitelik taşıdığı gözleniyor...Bu arada Avrupa'da son yıllarda Müslüman göçmen nüfusunun karşılaştığı sıkıntılar, haksızlıklar, baskılar da, İslam dünyasında Batı'ya karşı husumet ve nefretin artmasına yardımcı oluyor... Avrupa açısından, son yıllarda Müslümanlara ve İslama karşı tepkilerin yükselmesinde, bir yandan Avrupa'ya göç eden Müslüman toplulukları sindirmekteki zorluklar, diğer yandan da 11 Eylül'den sonra bazı Müslüman militanların giriştiği eylemlerin yol açtığı güvensizlik ve kaygılar, başlıca rolü oynuyor. Özellikle Avrupa'da güçlenmeye başlayan milliyetçi-ırkçı hareketler de kamuoyundaki bu duyguları körüklemekten geri kalmıyor... ***Çok özetle sıraladığımız bu nedenler de gösteriyor ki, Avrupa ile İslam dünyası arasında ortaya çıkan sürtüşme ve gerginliği sadece din-kültür farkına bağlamak, bunu da medeniyetler çatışması teorisinin gerçekleşmekte olduğu şeklinde değerlendirmek doğru değil.Eğer bir "cepheleşme"ye doğru gidiş varsa (ki maalesef var), bunun nedenleri çıplak gözle göründüğünden çok daha karmaşık. Bu durumun yol açabileceği sonuçları (ki bunu da yarınki yazımızda irdeleyeceğiz) önlemek için de bu nedenleri iyi teşhis etmek gerek... skohen@milliyet.com.tr Mesele yalnız bir karikatürden mi ibaret? Değil elbet. Beş milyon nüfuslu Danimarka'da 150 bin tirajlı bir gazetede çıkan bir karikatür, dünyayı yerinden oynatabiliyorsa, bunda çok önemli ve karmaşık nedenler var demek.
