Türkiye, Ermeni kampanyası karşısında ne yapmalı?
Bu konu son zamanlarda Türkiye'de - ve özellikle Türk basınında - çok tartışıldı, çeşitli görüşler öne sürüldü.
Dün bu sorunun yanıtını, konuyu çok iyi bilen iki yabancı uzmandan aldık: Biri ünlü Amerikalı tarihçi Prof. Justin McCarthy; diğeri de BBC'deki programları ve Türkiye hakkındaki kitapları ile tanınan İngiliz yazar Dr. Andrew Mango...
İki "otorite" de, ülkemizin önde gelen sivil toplum kuruluşu Demokratik İlkeler Derneği (DID)'nin davetlisi olarak, "Türk - Ermeni ilişkileri: Dünü, Bugünü, Yarını" konulu bir konferans vermek üzere İstanbul'a geldi. Dün akşam, yerli ve yabancı seçkin konukların katıldığı bir yemekte görüşlerini açıklayan iki konferansçı, ayrıca bir basın toplantısında da, çeşitli soruları yanıtladı.
Prof. McCarthy ve Dr. Mango'nun anlattıkları, Ermeni kampanyası karşısında Türkiye'nin nasıl bir strateji izlemesi gerektiği hususunda Türk yetkililerinin ve sivil toplum örgütlerinin yararlanabileceği fikirler ve tavsiyeler içeriyor.
* * *
İKİ uzman da, dünyanın çeşitli yerlerinde giderek yaygınlaşan Ermeni kampanyasının çok iyi örgütlendiği ve profesyonelce yürütüldüğü kanısında. Dolayısı ile Dr. Mango'nun belirttiği gibi, Türkiye de aynı şekilde iyi bir organizasyon ve profesyonel yöntemlerle karşılık vermelidir. Türk "mukabil kampanya"sının iki cephesi olmalı: Biri dünya kamuoyu, diğeri de parlamentolar. Bu amaçla resmi veya özel tüm Türk kurum ve kuruluşları - profesyonelleri de devreye sokarak - eşgüdümlü bir program uygulamalıdır.
Prof. McCarthy'nin de bir dizi somut önerisi veya tavsiyesi var: Türkiye'de arşivler açıktır, ama tarihçilere daha etkin biçimde sunulmalıdır... Türkiye umutlarını yabancı tarihçilere veya uzmanlara bağlamak yerine, kendi kadrolarını yetiştirmelidir. Üniversiteler bunda daha aktif rol oynamalıdır... Ankara, uluslararası bir tarihçiler ve uzmanlar komisyonunun kurulmasına önayak olmalı ve Ermenistan'a, "gelin böyle bir komisyonun gerçekleri belirlemesi için birlikte çalışalım" çağrısında bulunmalıdır. Eğer Erivan buna "evet" derse ne ala. Demezse, dünya notunu verecektir...
* * *
ERMENİ kampanyasında esas "lokomotif" kim? Diaspora mı, Erivan mı?
McCarthy bu sorumuza verdiği yanıtta, Ermenistan henüz bağımsız bir devlet olarak yok iken dahi, diasporanın ve özellikle ABD'deki Ermeni örgütlerinin böyle bir kampanya yürüttüğünü anımsattı. Bugün bu kampanya, birlikte yürütülüyor. Fakat Türkiye, Ermenistan ile diyalog kurarsa ve Erivan kendi çıkarlarının Türkiye ile iyi geçinmek olduğunu kavrarsa, diasporanın tutumu da değişebilir.
Ancak ABD'li profesörün ve Dr. Mango'nun da üzerinde durduğu bir husus var: Ermenistan hala Azeri topraklarını işgal ediyor. Bir milyon Azeri mülteci perişan durumda. Türkiye, Erivan ile ilişkilerini normalleştirirken, bu dramı da gündemde tutmak durumundadır.
Dr. Mango'nun deyişi ile, "ölü Ermeniler sorununun, diri Azerilerin durumunu unutturmasına izin verilmemelidir"...
