ABD’de her şeyin fiyatı artıyor. Fiyatların daha da artacağını düşünen ve doların giderek değer kaybedeceğini hesaplayan Amerikalılar, eski stokları eritmeye çalışan mağazalara hücum ettiler. Satışların beklenenden çok artması, borsaları da yükseltiyor.
Öte yandan, Amerikan Temsilciler Meclisi, borsaları daha fazla kontrol altına alacak, büyük banka iflaslarını azaltacak ve yatırımcıları bir ölçüde koruyacak bir yasa tasarısını kabul etti. Tasarının, Senato’da oldukça değiştirilebileceği düşünülse bile, Temsilciler Meclisi’nin aldığı bu karar, tüm kapitalist dünyayı ve küreselleşme taraftarlarını ilgilendiriyor.
Ekonomik krizi tetiklediği artık belli olan çok geliştirilmiş para yatırımlarının ABD’de bir koruma ve denetim sistemi yok. Bu nedenle, getirilmeye çalışılan tedbirler bu konuda yoğunlaştı. Bizde de böyle bir koruma kurumu bulunmuyor. Temsilciler Meclisi şimdi, halen bizdeki TMSF benzeri çalışan FDIC dışındaki riskleri karşılamak üzere, yeni bir kurum (TMSF II) kurulmasını gündeme getirdi. Alınması düşünülen tedbirler, 1929 ekonomik buhranından sonraki en sert ekonomik uygulama olacak. Geliştirilmiş yatırımlar, genellikle uluslar arası borsalarla bağlantılı olarak yapıldığından, alınan tedbirlerin başarıyla uygulanması için, bizim gibi ülkelerde de benzer kararlar alınması gerekiyor. Bu nedenle, konu bizi de ilgilendiriyor.
Pakette neler var?
- Yeni kurulacak olan TMSF II benzeri kuruluş, kredi kartları, gayrimenkul kredileri (mortgage), tüketici kredileri ve diğer krediler konularında otorite olacak.
- Banka müşterileri ve yatırımcılar, değerlendirme (rating) kuruluşlarını mahkemeye verebilecek.
- Borsaya açık şirketlerin yönetim kurullarındaki bağımsız üyelerin, yatırımcıların kayıplarını bir ölçüde karşılayabilecek yönde yetkileri olacak.
- TMSF II, bankaların ve finans kurumlarının çok gelişmiş enstrümanları için, uygulamayı iptal etme dahil, çeşitli yetkilerle donatılacak.
- Para ve sermaye piyasalarını kontrol altında tutmak amacıyla, bir “üst kurul” oluşturulacak.
- Krizden çıkılır çıkılmaz, 150 milyar dolar tutarında, borsa şirketlerinin katkılarıyla oluşan bir fon kurulacak. Banka ve finansal kurumların kurtarılmasında, para basmak yerine bu fon kullanılacak.
- Halen ABD’de bankaları ve tasarruf sandıklarını iki ayrı kurum denetliyor. Bunlar birleştirilecek.
- Tüm çok gelişmiş enstrümanlarla ve vadeli kontratlarla ilgili işlemler, Security Exchange Com.’un(SPK benzeri) kurduğu takas sisteminden geçecek.
- 150 milyon doların üzerinde varlığı bulunan her finansal kurumun (risk sermayesi kurumları ve KOBİ’ler hariç) mali tabloları incelemeye açık tutulacak.
- Kredizede vatandaşların ödeyemediği borçları yüzünden terk etmek zorunda kaldıkları evlerinin tamiri ve buralarda yeniden oturabilmeleri amacıyla, mevcut batık bakalar fonundan 4 milyar dolar ayrılacak.
