Cinaslı Kafiye Nedir? Cinaslı Kafiye Şiir Örnekleri Nelerdir?
08.05.2021 - 05:28 | Son Güncellenme:
Dilimize Arapçadan geçmiş olan cinas kelimesi ''cins'' sözcüğünden türetilmiştir. İlk anlamı tür ve çeşit olan bu sözcük, 15. yüzyıldan itibaren edebiyatta terim anlamıyla kullanılmıştır. Divan şairlerinin gazel ve kasidelerde sıklıkla kullandığı cinaslı kafiye yazılışları aynı anlamları farklı olan kelimelerden oluşturulan kafiyelerdir. Cinaslı kafiye konusunu şiir örnekleri ile birlikte detaylı bir şekilde derledik.
Edebiyatta diğer kafiye türleri şunlardır: Yarım kafiye, Tam kafiye, Tunç Kafiye ve Zengin Kafiye.
Cinaslı Kafiye Nedir?
Türkçe, Farsça ve Arapçada yazılışları aynı olup da farklı anlamlara gelen birçok kelime vardır. Bu kelimelere ''eş sesli'' adı verilir. Şiirlerde eş sesli kelimelerin kullanılmasıyla oluşturulan kafiyelere cinaslı kafiye ya da cinaslı uyak denir.
Fuzuli, Şeyh Galip, Niyazi Misi ve Necati Bey gibi şairler, birçok gazel ve kasidesinde cinaslı kafiye kullanmıştır.
Cinaslı Kafiye Şiir Örnekleri Nelerdir?
1- Geldim bu bahar yine kapına
Bırakma sana uzatılan bu eli
Gitmem kovsan da kapından asla
Bana gel bırak da yaban eli
Yukarıdaki dörtlükte ''el'' kelimesiyle cinaslı kafiye yapılmıştır. İkinci dörtlükteki el sözcüğü gerçek anlamında kullanılırken, son dizedeki el sözcüğü mecazi anlamdadır.
2- ''Söyler yürekte ağız açıp yara yaraya
Miskin umar ki yara ile yâra yaraya''
Bu beyit 16. yüzyılda yaşamış olan divan şairlerinden Necati Bey'e aittir. Cinaslı kafiye kullanılan diğer şiirlerden farklı olarak yukarıdaki beyitte iki değil üç cinas vardır.
İlk dizede mecazi anlamda kullanılan yara kelimesi, sevgilinin aşığın gönlünde açtığı yara anlamına gelir. İkinci dizedeki ''yâr / yâra'' kelimeleri ise sevgili anlamında kullanılmıştır. Üçüncü ve son cinas ise ''yaramak'' fiilidir. Şair bu beytinde yara, yâr ve yaramak kelimelerini kullanarak üçlü cinas yapmıştır.
3- Ben yoruldum, sen koş güzel yarınlara
Ben ağlasam da sen hep gül
Biz bir hayal, bir masal olduk artık
Benim ellerimde çöl, senin yüzünde gül
Türk edebiyatında cinaslı kafiye olarak en çok kullanılan kelimelerin başında ''Gül'' geliyor. Gül sözcüğü, yukarıdaki şiirin ikinci dizesinde ''gülmek'' fiilinin kökü olarak dördüncü ve son dizede ise bir çiçek türü olarak kullanılmıştır.
