Deniz Kilislioğlu

Taliban’ın Afganistan’da kontrolü ele geçirmesinden sonra ve örgütün yabancı güçlere ülkeyi terk etmek için tanıdığı süre (31 Ağustos) biterken, bu hafta Afganistan’da baş döndürücü bir trafik yaşandı. NATO üyesi ülkeler askerlerini, vatandaşlarını ülkeden çıkarmak için zamana karşı yarışırken, tam da bu süreçte, Kabil Havaalanı’na dönük DAEŞ saldırısı Taliban’ın ülkeye ne kadar hâkim olabildiğine/olabileceğine dair soru işaretleri doğurdu.

Türkiye açısından en kritik gelişmeyse, tüm askerlerinin ülkeye dönmesinin yanı sıra Kabil Hamid Karzai Havaalanı’nın işletimi için Taliban’la yapılan görüşmelerdi. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın açıkladığı 3.5 saatlik görüşme sonrası Taliban’la temas sürdü ve Türkiye’den bir teknik heyet Afganistan’da saha çalışması yaptı. İşte sürece dair ayrıntılar...

Özel telefon hattı

Edindiğim bilgilere göre Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın

Yıl1996’ydı... Taliban, 1994’te Kandahar kentini kontrol ettikten sonra ülkede adım adım ilerlemiş vetarihler 27 Eylül’ü gösterdiğinde, tıpkı bugün olduğu gibi başkent Kabil’i ele geçirerek, “Emirlik” ilan etmişti. O dönemde Türkiye’nin Kabil Büyükelçisi olan ve sonrasında Türk Dışişleri Bakanlığı’nın girişimiyle Taliban ile Kuzey Afganistan İttifak’ı arasında ülkede “geniş tabanlı hükümet kurma hedefli barış misyonu” için arabuluculuk yapan Büyükelçi Bilge Cankorel ile “dünü ve bugünü” konuştum.

1995 yılının sonunda göreve başlayan E. Büyükelçi Cankorel,o günlerde Taliban’ın ilerleyişinin önünün kesilememesini, görüşmelerin bir sonuç vermemesini ve sonunda Taliban’ın başkenti işgal etmesini üç temel sebebe bağlıyor: Afganistan içinde Taliban karşıtı etkili bir koalisyon kurulamaması,Pakistan’ın Taliban’a ağırlık veren pozisyonu ve ABD’nin umursamaz tavrı. Esasen bundan

ABD büyük ölçüde Afganistan’dan çekilirken, Taliban da çok hızlı bir şekilde kentleri ele geçirmeye devam ediyor. Ağustos başından bu yana Afganistan’daki 34 vilayetin yaklaşık 20’sinin merkezi Taliban kontrolüne geçti. İlk iki günde Zaranc ve Şibirgan’ı alan Taliban, 8 Ağustos’ta bir günde üç şehir merkezini (Sar-i Pul, Kunduz, Talukan) ele geçirerek ilerleyişini hızlandırdı. Sonraki 4 günde 5 şehri daha ele geçiren Taliban, 13 Ağustos itibariyle 18 kentin kontrolünü aldı.

Herkes Taliban’ın hedefinin Kabil olduğunu biliyor. Böyle bir süreçte Taliban’ın ilerleyişini durdurabilecek siyasi veya askeri bir gücün olmadığı da biliniyor. Dahası, ABD ve koalisyon güçleri adeta kaçarak ülkeden çıkarken Taliban’ın Kabil Havalimanı’nın güvenliğini Türkiye’nin sağlaması konusunda direnişi de kırılabilmiş değil. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan hafta içi “Taliban’ın liderlerinden biriyle görüşebileceğini” söylemişti.

Türkiye iki hafta boyunca orman yangınlarıyla mücadele etti, hâlâ da ediyor. Bu süreçte iki faktör mücadeleyi ağır şekilde sekteye uğrattı: Rüzgâr ve gece.

Bu iki faktör yüzünden bazı yerlerde alevler ancak yakacak yer kalmayınca söndü. Gündüz, saatler boyu gün ışığında verilen mücadele ise akşam saatlerinde rüzgârın şiddetini artırması ve alevlerin hızlanmasıyla tersine döndü. Havanın kararması uçak ve helikopterleri devre dışı bırakınca pek çok yerde gündüz harcanan çabalar boşa gitti. Tablo böyle olunca, “Yangınlara müdahale eden 57 helikopterden gece görüşü olan ve uçabilen yok mu?” sorusu akıllara geldi. Zira dünyada çok yaygın olmasa da gece görüşü takılmak suretiyle gece de uçabilen yangın söndürme helikopterleri var. Ancak bu, ABD’nin bile tam randımanlı şekilde yürütemediği çok riskli ve maliyetli bir faaliyet.

Gece uçuşu mümkün mü?

Havacılık dünyası, yangınlarla mücadelede geleceğin

Bu hafta Türkiye 7 ilde ardı ardına çıkan yangınlarla mücadele etti. Yangınların sabotaj olma ihtimalinden, Türk Hava Kurumu’nun envanterinin yetersizliğine, bazı uçakların bakımsızlık yüzünden uçamadığından, işten çıkarılan personele kadar bir dizi konu tartışıldı.

Tüm bu tartışmalar sürerken hem THK’nın kiraladığı uçaklarda hem de özel şirketlerde görev yapan helikopterlerde pilotlar, alevler içinde zamana karşı yarıştı. Ortalama 10 saat kesintisiz görev yapan ekiplerin yaşadıklarını, onlardan dinledim.

Türbülansla mücadele

Bu yangınlarda rüzgarın kuvvetli olması sebebiyle oluşan türbülans, pilotların işini çok zorlaştırdı. Bazen alevlerin olduğu noktaya karadan değil, deniz üstünden gitmek zorunda kaldılar. Türbülans su atışlarında isabeti de zorlaştırdı. Pilotların anlatımından bir örnek paylaşalım:

“Dağın eğiminin 40 derece olduğunu ve dumanın dağın yamacına doğru yatmış bir halde olduğunu düşünün. Alttan yukarıya tırmanırken, bunu 3 ton su ile yapıyorsunuz. Bazen türbülans o kadar

Washington yönetimi uzun süredir, Rusya ile yapılan Kuzey Akım-2 projesini iptal etmesi için Almanya’ya baskı yapıyordu. Eski Başbakan Gerhard Schröder döneminde başlatılan proje, Washington’ın baskısı yüzünden Aralık 2019’da durdurulmuş, Ocak 2021’de yeniden başlatılmıştı. Yüzde 95’i tamamlandığı için Almanya projeden geri adım atmak da istemiyordu.

Uzun süredir aranan formül, Şansölye Angela Merkel’in, görevi bırakma arifesindeyken Washington’a yaptığı ziyarette bulundu. Kriz, Almanya’nın ABD’ye verdiği “Moskova’nın tehdidi altındaki Ukrayna’yı destekleme ve Rusya’nın ‘agresif politikasını kontrol altında tutma’ taahhütleriyle” aşıldı ve Washington’ın Almanya’ya yaptırım ihtimali şimdilik kalktı.

Bu kritik anlaşma, diplomaside “face-saving” olarak bilinen “durumu kurtarma anlaşması” gibi görünüyor. Uzmanlara göre zaten büyük oranda bitmiş projenin artık geri döndürülemeyeceği gerçeği ortadayken, bu mutabakatta kazanan, projeyi

ABD Başkanı Joe Biden, eski Arizona Senatörü Jeff Flake’i Ankara Büyükelçisi olarak aday gösterdi. ABD Senato’su onay verirse, Flake, ABD’nin yeni Ankara Büyükelçisi olacak. Üstelik bu isimle birlikte Washington yönetimi ilk kez bir siyasiyi, yani “kariyer diplomat” olmayan bir kişiyi büyükelçi olarak Türkiye’ye yollamış olacak. Elbette bu tercih akıllara şu soruyu getirdi:

Bu karar, Türkiye’nin yine ‘kariyer diplomat’ olmayan Murat Mercan’ı Washington’a büyükelçi olarak atamasına karşı hamle mi?

Konuştuğum Türk yetkililer bu tercihi öyle yorumlamıyor. Flake’in ne kadar siyasi bir atama olursa olsun, nihayetinde makul bir isim olduğunu söylüyorlar. Üstelik bu ismin, ilişkilerin bundan sonraki seyri açısından avantajları olabileceğini de düşünüyorlar.

Kongre geçmişi avantaj mı?

Flake, Cumhuriyetçi Parti’den olmasına rağmen seçim döneminde Donald Trump karşıtlığı ve Biden’a desteğiyle göze çarptı. Bu anlamda

Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov, hafta içi Antalya’daydı. Ziyaretin önemli başlıklarından biri “Suriye’ye insani yardımlar” konusuydu. Yardımlar için 2014’de karılan BM Güvenlik Konseyi (BMGK) kararının süresi 10 Temmuz’da doluyor. Türkiye, kapıların açık kalması ve BMGK kararını veto etmemesi için Lavrov’u iknaya çalıştı. Bu kararın önemi şu:

BMGK’nın o kararıyla uluslararası yardım kuruluşları, Suriye hükümetinin onayına ihtiyaç duymadan 4 kapıdan Suriye’ye yardım sokabiliyordu. Yıllar içinde o yardımların geçtiği sınır kapılarının sayısı bire düştü. İşte son kalan Öncüpınar sınır kapısının da kapanmaması ve Suriye içine insani yardımların sürdürülebilmesi, bu kararın uzatılmasına bağlı.

Moskova niye karşı?

Beşar Esad hükümetinin en büyük destekçisi Rusya “tüm yardımlar rejim kontrolü üzerinden gitsin” görüşünde. Moskova bu konunun bir egemenlik meselesi olduğu gerekçesiyle, muhalif unsurların bulunduğu