Fikret Bila

<#comment>ABD ve İngiltere’nin Afganistan’a dönük hava operasyonları bütün şiddetiyle sürerken, bir yandan da "Taliban sonrası"na ilişkin olarak yoğun bir diplomasi trafiği yaşanıyor.
Pakistan, operasyon sonrası Kabil yönetiminin Kuzey İttifakı’na verilmesine karşı çıkarken, Kuzey İttifakı da Afganistan’ın sürgündeki eski kralı Zahir Şah önderliğinde kurulacak bir yönetime karşı çıkıyor.
Taliban sonrası nasıl bir yönetim sorusuna yanıt arayışları Washington’da yoğunlaşmış durumda. Washington’dan Ankara’ya gelen resmi bilgiler arasında, ABD’nin operasyonun bitimini beklemeden barış gücü oluşturmak da dahil Taliban sonrasına dönük bazı projeleri var. Bunlar henüz düşünce aşamasında. Operasyon sonrası yeni yapı oluşturma, olarak tanımlanacak bu çabalar arasında bazı bölgeler için şimdiden barış gücü oluşturma düşüncesi de yer alıyor.
ABD basınında çıkan haberlerde daha ileri giderek, operasyon sonrasında Kabil’de Müslüman ülke askerlerinden bir barış gücünün görev alacağı, bu güce Türkiye, Mısır ve Ürdün’ün asker vereceği ve birlik komutanının Türk olacağına ilişkin bilgilere yer veriliyor.
Ankara böyle bir formüle nasıl bakar?
Başbakan Bülent Ecevit dün

<#comment>Afganistan olayının gölgesinde kalan Rusya - Gürcistan gerginliği Ankara'nın kaygılarını giderek artırdı.
Gürcistan sınırına asker yığan Rusya'nın, ABD'nin Afganistan'a müdahalesinde gerekçe gösterdiği "terörist barındırma" iddiasını belli belirsiz gündeme getirmesi Kafkasya'da tansiyonu yükseltti.
Gürcistan Dışişleri Bakanı, Menagarişvili'nin, Rusya'nın Afganistan operasyonuyla birlikte gerginliği tırmandırmasına dikkat çekmesi gözlerin Rusya ve Gürcistan'a çevrilmesine neden oldu.
Moskova'daki hava, Afganistan'ın Usame bin Ladin'i barındırıp koruması gibi, Gürcistan'ın da Çeçen teröristleri barındırıp koruduğu yönünde. Ve Rusya, ABD'nin kullandığı müdahale gerekçesini Gürcistan için kullanabileceği izlenimi veren bir çizgiye gelmesi Kafkasya'daki ısınmayı ön plana çıkardı.
Bu gelişmeler üzerine Gürcistan Dışişleri Bakanı Menagarişvili'yi Türkiye'ye davet eden Dışişleri Bakanı İsmail Cem, konuk bakanla görüşmesinden sonra konuyu Başbakan Ecevit'le de masaya yatırdı.
Gürcistan'daki gelişmelerden kaygılı olduğunu söyleyen Başbakan Ecevit, Dışişleri Bakanı İsmail Cem'le uzun bir görüşme yaptı.

<#comment>ABD, Türkiye'den ne istedi, ne istemedi tartışmaları sürerken, Başbakan Ecevit, Tuğgeneral Ümit Şahintürk'ten gelecek haberi beklediklerini söyledi.
Başbakan, dün bu konuyla ilgili sorumuzu şöyle yanıtladı:
- ABD'de bulunan irtibat subaylarımızla toplantı yapılacak. Durum o toplantıda açıklığa kavuşacak. Biz de irtibat subaylarımızdan gelecek haberleri bekliyoruz. Onun dışındakiler spekülasyon.
Ecevit, Afganistan'da sürdürülen operasyona ilişkin sorumuz üzerine de şu değerlendirmeyi yaptı:
- Bu operasyonla teröristlere karşı belirli bir başarı kazanılır, ama sorunu çözmeye yetmez. Şu anda Amerikan ve İngiliz askerlerinin veya daha sonra başkaları da katılacaksa onların, deyim yerindeyse Afganistan'ı kurtarmalarından sonra ne olacak? Yabancı güçler operasyondan sonra çekip gidecekler, o zaman bana göre Afganistan yine karışır. İç çatışmalar başlar. Bu nedenle öncelikle yapılması gereken Kuzey İttifakı liderleri arasındaki rekabetin sona erdirilmesi ve İttifak güçlerinin bir araya getirilmesidir. Kalıcı bir çözüm ancak böylece bulunabilir. Yabancı askeri güçlerle değil. Afganistan'ın iç işlerine karışıyor olmak istemem ama görünen o ki, operasyondan

<#comment>New York'ta yaşanan vahşetten sonra projektörlerin çevrildiği Afganistan gerçeği bir kez daha gösterdi ki, uzun vadede çözüm "Atatürk Modeli"dir.
Afganistan'da yuvalanan sözüm ona "İslami" terör örgütleri ve bu ülkedeki çağdışı yönetim ve görüntüler, sadece Afganistan için değil, bütün İslam dünyası için çağdaşlaşma yolunda örnek alınması gereken ülke Türkiye'dir.
Atatürk'ün yüzyıl önce kurduğu Türkiye Cumhuriyeti, İslam dünyasının ilk ve tek demokratik - laik örneğidir. Ve nüfusunun yüzde 99'u Müslüman olan Türkiye Cumhuriyeti, Müslümanlıkla demokrasi ve laikliğin çelişmediğini, Müslüman bir ülkenin çağdaş, demokratik ve laik bir rejimle yönetilebildiğini kanıtlamıştır.
Afganistan'daki Taliban rejiminin başta genç Orta Asya cumhuriyetleri olmak üzere bütün bölge ve çağdaşlaşmaya çalışan Müslüman ülkeler için bir tehdit oluşturduğu açıktır.
Buna karşılık Sovyetler'in dağılmasından sonra bağımsızlıklarına kavuşan Orta Asya cumhuriyetlerinin, 20. yüzyılda ayakta kalabilmiş tek örnek olan Atatürk modelini esas almaları halinde Afganistan'daki çağdışı rejimin yayılması ve hakim olması mümkün olmayacaktır. Afganistan bu rejimde ısrar etse bile

<#comment>Anayasa değişikliği ile milletvekilleri maaşının Genelkurmay Başkanı'na endekslenmesi ve böylece maaş artışı sağlanmasına kamuoyundan haklı ve güçlü bir tepki geldi.
Kamudaki maaş dengesizliği içinde milletvekillerinin de şikayeti çok. Genel müdürün makam şoföründen az maaş alması, Başbakanlığa bağlı kurum yöneticilerinin Başbakan'dan daha fazla maaş alması, milletvekillerinin birçok kurul başkanı ve üyesinin gerisinde kalması gibi her biri ayrıca irdelenecek dengesizlikler var. Bu dengesizliklerin düzeltilmeye çalışılması anlayışla karşılanabilir ama asgari ücretli veya düz memurun eline geçen komik ücretler dikkate alındığında önceliğin bu konumdaki çalışanları, insanca geçinebilecekleri maaş düzeyine çıkartmak olmalıdır. Bu ayrı bir inceleme konusu...
Milletvekillerinin maaşlarını artırmak için yaptıkları Anayasa değişikliğinin hem zamanının, hem de yönteminin yanlış olduğu konusunda görüş birliği oluşunca, bu hatadan geri dönmenin yolları arandı.
Ayrıca, Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer'den gelen sinyaller de milletvekillerinin maaşını artıracak madde değişikliğinin onayında zorluk çıkacağı yönündeydi. Değişikliğin isabetli olmadığı görüşüne Meclis

<#comment>Hükümetin Meclis'ten aldığı yetkinin "sınırsız ve süresiz" olması üzerinde durmak gerekiyor.
Yetki tezkeresi hazırlanırken, zirvelerde en çok tartışılan konu yetkinin kapsamı oldu. Önce dar kapsamlı düşünülen ve hazırlanan yetki tezkeresi sonradan Genelkurmay ve Dışişleri'nin ek talepleriyle genişletildi, yer ve süre sınırı konulmadı. Başlangıçta Dışişleri, sınırsız ve çok geniş yetkiye gerek olmadığı düşüncesindeydi. Yetkinin Afganistan operasyonuyla sınırlı olmasının da yeterli olacağı kanısındaydı.
Ancak, başta Başbakan Yardımcısı Hüsamettin Özkan olmak üzere, bazı bakanlar ve askeri yetkililer, her olasılığın dikkate alınması gerektiğini savunarak yetkinin geniş ve süresiz tutulması gerektiğini belirttiler. Özellikle operasyonun Afganistan'la sınırlı kalmayacağına dönük işaret bulunduğu üzerinde durularak, Irak'a yapılacak bir müdahalenin muhtemel sonuçları da dikkate alınarak kapsamın geniş tutulmasını savundular. Daha sonra Dışişleri de aynı noktaya geldi ve yetki genel ve süresiz olarak istendi.
Yetki kapsamının ve süresinin sınırsız olmasının altında esas olarak operasyonun Irak'a sıçraması olasılığının yattığını söyleyebiliriz.
Hükümete ve

<#comment>Yurtdışına asker gönderme ve Türkiye’de yabancı asker bulundurmaya ilişkin olarak Meclis’ten yetki alınmasına ilişkin çalışmalar sürerken, ABD’nin Türkiye’den ne istediği sorusunun yanıtı da aranıyor.
Başbakan Ecevit, Savunma Bakanı Çakmakoğlu, ABD veya NATO’nun henüz resmi bir talepte bulunmadığını açıkladılar.
Bu arada, ABD’nin Türkiye’den komando birliği, SAS ve SAT timleri istediği yolundaki haberler de hem başbakan, hem de ABD’nin Ankara Büyükelçisi Pearson tarafından doğrulanmadı.

ABD’nin bir birlik değil ama bir Türk General’i ve onunla çalışacak bir "irtibat" birimi talep ettiğini söyleyebiliriz. Bu general ve ekibinin önce Pentagon’a gideceği, orada bazı çalışmalara katıldıktan sonra ekibiyle birlikte Afganistan’a geçeceği, gelen haberler arasında.
Bu arada bir başka irtibat timi de doğrudan Afganistan’a geçecek.

<#comment>ABD ve İngiltere'nin Afganistan'a başlattığı operasyonu değerlendirmek üzere yapılan iki zirve toplantısının sonucu şöyle özetlenebilir.
1 - Ankara öncelikle NATO'ya bakacak. NATO çerçevesinde hareket etmeye özen gösterecek.
2 - Hükümet, Meclis ve muhalefetle yakın çalışacak.
3 - Anayasaya göre, NATO talepleri için gerekmese bile hükümete Meclis'den genel bir yetki verilmesini isteyebilecek.
4 - Savaşın yayılmaması, özellikle Irak ve Ortadoğu'ya sıçramaması ve operasyon boyunca sivil Afgan halkına zarar verilmemesi için uyarıcı olunacak.
5 - Türkiye'nin savaş ortamında olmadığı kamuoyuna sık sık anımsatılacak ve halkın panik içine girmemesi, böyle bir psikoloji içinde dövize hücum etmemesi sağlanacak.