Filiz Aygündüz

Annem bayram için biz çocuklarına ikişer takım kıyafet alırdı. Biri evde misafirleri karşılarken giyeceğimiz, diğeri misafirliğe giderken. Bizimle yaşayan babaannem ailenin en yaşlısı olduğu için bayram boyunca evimiz dolup dolup taşardı. Gündelik hayatta bir araya gelemediğimiz tüm akrabalar babaannemin elini öpmek, bayramlaşmak için eve akın ederdi. Mutfakta annemin yaptığı tepsi tepsi kadayıflar ikram edilirdi misafirlere. Servis işinde biz ailenin kızları görevliydik. İlk bayramlığımızı giyer, tabakları servis ederdik. Her yaş grubundan, birbirinden farklı insanlar, onların anlattığı hikâyeler… İlgiyle dinlerdim hepsini. Bir tür hikâye dinleme günüydü bayramlar. Öznesi çoğunlukla babaannem olan bir dolu tatlı anı anlatırdı herkes. Kolonya ve şeker ikramıyla başlayan sohbetlerde. Severdim o hikâyeleri dinlemeyi.

Sıra bizim bayram ziyaretlerimize geldiğinde, ikinci takımlarımızı giyer, yola çıkardık. Dört kardeş olduğumuz için – sonradan bir tane daha gelecekti- ikişer gruplar hâlinde anne babamıza eşlik ederdik. Et kavurmalar, sarmalar,

Modern Yunan edebiyatının kurucusu olarak bilinen Aleksandros Papadiamantis, Yunanistan’ın Skiathos Adası’nda dünyaya gelir. Babası rahiptir. Lise eğitimi için Atina’ya gider. Daha sonra Atina Üniversitesi’nde felsefe okumaya başlasa da eğitimini yarım bırakır. Çünkü çalışmak zorundadır. Skiathos’a geri döner. Geçimini yazarak sağlamaya başlar. Öyküler, gezete yazıları, romanlar…

Papadiamantis, Türkiye’de tanınan bir yazar değil. İki yıl önce Jaguar Yayınları, başyapıtı “Hadula”yı Yasemin Aydın’ın çevirisiyle dilimize kazandırana dek Türkçede kitabı da yoktu. Okumak için ayırmış, araya giren başka kitaplardan fırsat bulamamıştım. Bu hafta, sosyal medyada birkaç kez karşıma çıkınca aklıma düştü “Hadula”. Raftan alıp okumaya başladım ve bu kadar iyi bir edebiyata bunca geç kalmanın üzüntüsünü yaşadım.

Kadın olmanın bedeli

Hadula, Skiathos Adası’nda yaşayan yaşlı bir kadın. Skiathos, kızların çeyiz vermeden evlenemediği bir ada. 19. yüzyıl

Toni Morrison, en sevdiğim yazarlardan biri olmakla birlikte, edebi ailemde ‘teyze’ mertebesindedir. Teyzelerimiz, annelerimizden daha cesurdur genellikle. Annemize göre daha özgürlükçüdür. Yasaklara daha büyük tepki verirler annelerimize nispeten. Daha dikbaşlıdırlar hem. O yüzden Morrison benim Toni Teyze’mdir aynı zamanda.

Toni Teyze’min on bir romanının yanı sıra yazdığı tek bir öykü varmış. 1980’de yazılmış. İtiraf edeyim, bilmiyordum. Sel Yayıncılık, “Resitatif” adlı bu öyküyü Seda Çıngay Mellor’un güzel çevirisiyle Türkçeye kazandırdı. Bu hafta vitrinlere çıkan kitabı “New York’tan teyzem gelmiş” sevinciyle karşıladım. Artık bedenen aramızda olmasa da, kitapları üzerinden sürdürüyor yaşamını Toni Teyzem. Kütüphanemde onu en güzel yerde ağırlama hazırlıklarını yaptıktan sonra başladım “Resitatif”i okumaya.

Bulmaca öykü

“Resitatif”, bir bulmaca öykü. Okurken aynı zamanda bir bulmacayı çözmeye çalışıyoruz.

Antalya Muratpaşa’da, şehrin merkezi konumlarından Şehit Binbaşı Cengiz Toytunç Caddesi’nde gri binaların arasından diğerlerine hiç benzemeyen bir bina yükseliyor. Caddedeki klasik yapılaşmanın soğuğunu kıran. Renk renk borularla kaplı dış cephesi. Borular birbirinin aynısı değil. Tıpkı insan gibi. Farklı kırılımlarla kaplıyorlar yapıyı. Ama bütüne baktığımızda uyum içindeler. Yine farklı insanların oluşturduğu bütün gibi. Bu anlamlı, özgün yapının mimari projesinde Sinan Genim’in imzası var. Beş katlı çağdaş binanın adı Antalya Kültür Sanat. 2015 yılında Antalya Ticaret ve Sanayi Odası Eğitim Araştırma ve Kültür Vakfı tarafından yaptırılmış. Hedefi “Antalya için yeni bir cazibe merkezi oluşturmak, hem Antalyalıları hem de kente gelen yerli ve yabancı konukları sanatın ve kültürün farklı renkleriyle buluşturmak”. Yedi yıl içinde bu hedefe defalarca ulaştı. Ulusal ve uluslararası sergilere ev sahipliği yaptı. Yetişkinler ve çocuklar için sanat eğitimleri verdi. Felsefe, edebiyat, sinema alanlarında çok sayıda paneller

Amerikalı psikolog Abraham Maslow’un ihtiyaçlar hiyerarşisinde, piramidin tabanında fizyolojik ihtiyaçlar vardır. İnsan öncelikle beslenme ve barınma ihtiyaçlarını karşılamak ister. Bunları karşıladıktan sonra ikinci basamakta güvenlik ihtiyacı gelir. Kendimizi güvende, dış dünyanın tehlikelerine karşı korunaklı hissetmek en temel ihtiyaçlarımızdan biridir. Beslenme, barınma ve güven ihtiyaçlarımızın ardından ait olma ve sevgi ihtiyaçlarımız ortaya çıkar. Ailemiz, çevremiz tarafından sevilmek, bunu romantik ilişkilerimizde de deneyimlemek isteriz. Dördüncü basamakta saygı ihtiyacımız yer alır. Ailemizden, iş verenimizden, arkadaşlarımızdan, sevgilimizden, eşimizden saygı görmeyi arzu ederiz. Sevgi ve saygı ihtiyaçlarımızın karşılanması kendimize duyduğumuz güvenin mihenk taşlarıdır. Bu ihtiyaçların tamamını karşıladıktan sonra piramidin en üst basamağında yer alan bir kavram çıkar karşımıza: Kendini gerçekleştirme ihtiyacı. Bu ihtiyaç çerçevesinde hayatla kurduğumuz ilişkiyi tanımlamak esastır. Hayattan ne bekliyoruz?

Çocukluğumuzun kimi özel nesneleri vardır. Annemizin el aynası, babamızın bıyık makası, dedemizin köstekli saati gibi. Onlara eşlik eden anılarla birlikte yürürüz yetişkinliğimize. Unutmak olmaz. Dost sohbetlerinde geçer adları, önemleri. Tatlı hikâyelere özne olurlar bazen. Bazen çocukluğun asude günlerini hatırlayıp mutlu olmaya vesile. Bazıları kişisel nostalji kutularımızda bizimle birlikte yaş alır. Bizimle birlikte evden eve, şehirden şehire taşınır. Bazıları da bir yazarın külliyatına girecek yeni kitaba isim olur. Murathan Mungan’ın Metis Yayınları’ndan geçen hafta çıkan “Evrak Çantası” gibi. 

Çocukluğundan hatırlıyor Mungan da bu nesneyi. Babasına ait evrak çantasını. Kimi zaman babasının yazıhanesinde masanın üstünde, kimi zaman bir koltuğun, sandalyenin. En çok da çantanın gözleri çekermiş dikkatini. Gündelik konuşmalara eşlik eden: “Çantanın gözünde bir yerdedir”, “Ön gözüne koymuştum oraya bak”, “Bence bu çantayı alalım, bak ne

Dünya, 2020’de pandemiyle birlikte evlere kapanıp, usul usul ilerleyen bir depresyonun pençesinde ekmek yaparak, haberleri takip ederek, ‘maske, mesafe, hijyen’ üçgeninde hayata devam etme çabasındayken, bir sanatçı Normandiya’daki dört dönümlük arazide yer alan küçük evinde yepyeni bir teknikle baharı resmediyordu. Dile kolay 55 yıl yaşadığı Los Angeles’tan ayrılıp buraya taşınmış kendini karantinaya almıştı. Yolun başındaki ağaçların yanından ayrılmıyor, onların baharı müjdeleyen değişimlerini, teknolojiyi sanatın hizmetine koşarak iPad aracılığıyla resmediyordu.

20. YY’ın en önemli sanatçılarından biri olan David Hockney! İlk iPad’ini 2010 Nisan ayında ilk çıktığında almış, çok sayıda resim yapmıştı. Yıllar içinde iPad’de kendisine özel yaptırdığı küçük fırçalar ve şekillerle çalışmalarını ilerletti ve sonunda “Baharın Gelişi, Normandiya, 2020” sergisi ortaya çıktı. Sergi, Londra’daki The Royal Academy ve Brüksel’deki Palais des

Kız kardeş, ‘en yakın arkadaş’ olabileceği gibi, aile içi çeşitli kıyaslamalar nedeniyle ‘en yakın rakip’ de olabilir. Biri zekidir ama öteki de çalışkandır. Biri diğerinden daha güzeldir ama diğeri daha başarılıdır. Fedakârlıkla bencilliği de aralarında bölüşürler. Azla yetinendir biri, ağlayarak her istediğini yaptırandır kardeşi. Bu durumlar top göğüste yumuşatılarak geçiştirilebilse de kimi zaman şiddetli kavgalara neden olur. O yüzden “Allah dirlik düzenliğimizi bozmasın” duası edilir sık sık. Ailede iyi geçinmek esastır.

Nesimi Yetik’in yönettiği, 2020’de Antalya Film Festivali’nden üç kadın oyuncusuna (Betül Esener, Asiye Dinçsoy, Dudu Yetik) Cahide Sonku Ödülü verilen, geçen yılki 40. İstanbul Film Festivali’nde Asiye Dinçsoy’un En İyi Kadın Oyuncu Ödülü’nü kazandığı, geçtiğimiz hafta vizyona giren filmi “Dirlik Düzenlik”in kız kardeşleri Vildan ve Hicran da benzer kız kardeşlik sendromları yaşıyor. Sevgi ve