Güldener Sonumut

Başlıkta bir hata yok, hemen anlatacağım. Deyim aslında “Yanlış hesap Bağdat’tan döner” şeklinde ifade edilir. Ancak konu İran olunca, yanlış bir algı yaratmamak için başlığı ve deyimi konumuza uyarladım. Malum, İsrail ile İran arasında kimilerine göre gerilim kimilerine göre de bir savaş yaşanıyor. Çatışma olduğu kesin. Taraflar arasında resmen savaş ilan edilmese bile fiili bir savaşın yaşandığı da öyle...

Savaşlar hep yanlış hesaplamalardan kaynaklanır. Sümerler döneminde Umma ile Lagaşlılar arasındaki savaş olsun, Hannibal ve Birinci Pön Savaşı, İkinci Dünya Savaşı, hatta günümüzdeki Ukrayna-Rusya savaşı gibi... Rusya, Ukrayna’yı 10 günde fethedebileceğini ve NATO müttefiklerinin sessiz kalacağını düşünüyordu. Keza İran da ABD ile nükleer zenginleştirme programını durdurmaya yönelik pazarlıklarda elini fazla yükseltti ve belki de hazin sonunu hazırlayan, hatta hayırlı bir şekilde rejim değişikliğine neden olacak bir süreci başlattı.

ABD, İran ile “samimi”, yani Tahran yönetiminin nükleer programına son vermesi ve

20 Ocak 2025’te yeniden göreve gelen ABD Başkanı Donald Trump ile teknoloji girişimcisi Elon Musk’ın arası, çıkar çatışmaları nedeniyle açıldı. Bu kavga dünya basınında geniş yer buldu. Asıl önemli mesele ise, Musk’ın sahibi olduğu SpaceX’in Uluslararası Uzay İstasyonu ile bağlantı sağlayan tek firma olması. Boeing’in Starliner mekiği hâlâ tam işlev kazanamadı. ABD devleti, Starlink ve SpaceX üzerinden Musk’a bağımlı hâle gelirken, bu durum stratejik açıdan ciddi bir sorun teşkil ediyor. Nitekim, Avrupa Birliği’nin (AB) kendi uydu sistemi Galileo’yu geliştirmesi de benzer endişelerle başlamıştı. 

Trump yönetimi, ulusal savunma stratejisini ve nükleer duruşunu güncelliyor. Son güncelleştirme 2022’de Biden döneminde yapılmıştı. ABD, Avrupa’daki 100 bin askerini kademeli olarak çekmeyi planlanıyor. Bu, Avrupa’nın güvenliği açısından yeni sorumluluklar doğuracak. Zira ABD, odağını Asya-Pasifik’e kaydırıyor. Bu bölgede hava ve deniz kuvvetleri öne çıkacak. Trump’ın “Altın

Ay sonunda Hollanda’nın Lahey kentinde gerçekleştirilecek NATO Devlet ve Hükümet Başkanları Zirvesi’nin hedefleri netleşmeye başladı. Liderler, zirvede “3-5-5 düzeni”ni oluşturmak üzere bir araya gelecek.

NATO, caydırıcılık ve savunma konusunda artık yalnızca savunma değil, savaşa hazır bir konuma geçmeyi planlıyor. Brüksel’de bir araya gelen NATO Savunma Bakanları toplantısının ilk gününde, İttifak üyesi ülkelerin Ukrayna’ya vereceği destek değerlendirildi. Müttefikler, Türkiye’nin Ukrayna ile Rusya arasında ateşkes sağlanması amacıyla üstlendiği kolaylaştırıcılık rolünün önemini vurguladı.

Savunma harcamaları

Nitekim NATO Genel Sekreteri Mark Rutte, toplantı öncesinde basın mensuplarına yaptığı açıklamada, ABD Başkanı Donald Trump’ın Ukrayna savaşını sonlandırma konusundaki kararlılığının altını çizerken, İstanbul’da düzenlenen Ukrayna-Rusya ateşkes görüşmelerine de değindi. Ocak ayında tarafların yüz yüze görüşmediğini hatırlatan Rutte, şimdiyse en azından temas halinde olmalarının

Ukrayna-Rusya savaşında yine bir dönüm noktasına yaklaşılıyor gibi. Ufukta henüz bir barış görünmese de, ateşkes ihtimali her geçen gün biraz daha artıyor. Ateşkesin şekli, modaliteleri, Rusya’nın (Kosova-Sırbistan savaşında olduğu gibi) bir tampon bölge talebi ve bunun detayları, dün sevgili meslektaşım Deniz Kilislioğlu tarafından Cuma günü TSİ 18.00 itibariyle kapsamlı bir şekilde kaleme alındı. Herkese de öneririm. Bu “olası” ateşkes anlaşmasının barışa dönüşme ihtimali şimdilik yok denecek kadar az. Önce ateşkes, ardından düşmanca eylemlerin sona ermesi ve sonrasında barış anlaşması gibi bir koreografiyle ilerlemesi beklenir. Daha sonra da dostluk ve işbirliği anlaşmalarıyla pekişir.

Rusya’nın Ukrayna özelindeki hedefleriyle Batı’ya yönelik emelleri oldukça farklı görünüyor. Zira savaş ekonomisine kapsamlı bir şekilde geçen Rusya, savunma sanayisinde yüksek hacimli üretime geçmiş durumda. Örneğin, Rusya artık NATO ülkelerinin toplamından dört kat fazla 152 mm top mermisi üretecek kapasiteye

Bu başlığın amacı, Galatasaray’ın 25. kez Türkiye liglerinde şampiyon olduğu ve 5. yıldızı taktığı bir dönemde Fenerbahçe’ye nispet yapmak ya da Fenerbahçe’nin neden şampiyon olamadığına bilimsel bir yaklaşım getirmek değil. Ancak Ukrayna-Rusya Savaşı ve ABD ile Çin arasındaki rekabetin gerilimi, Avrupa’nın başkenti Brüksel’de de hissediliyor. Anderlecht-Fenerbahçe maçı, Belçika istihbaratının Çin kökenli telefon üreticisi Huawei’ye yönelik gerçekleştirdiği müthiş bir istihbarat faaliyetine sahne oldu.

Olayı hem Politico hem de Belçika’nın önde gelen muhalif gazetelerinden La Libre Belgique detaylı bir şekilde kaleme aldı. Olay aslında şu: ABD ve Avrupa Birliği (AB), Çinli Huawei’yi casusluk faaliyetleriyle suçluyor. Bu suçlama yeni değil; 2019’dan beri gündemde. İddialara göre, Huawei’nin cep telefonu şebekesinin antenleri/vericileri, kullanıcının rızası olmadan cep telefonundaki bilgileri Huawei’nin merkezine aktarıyor.

Bu çerçevede, AB kurumları Huawei’nin lobi

Geçtiğimiz hafta Türkiye, oldukça yoğun bir diplomasi trafiğine ev sahipliği yaptı. Ankara’da gayri resmi NATO Dışişleri Bakanları Toplantısı gerçekleştirilirken, Ukrayna-Rusya arasındaki ateşkes girişimleri için de istikşafi görüşmeler düzenlendi. Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenski’nin Ankara ziyareti ve Cumhurbaşkanı Erdoğan ile yaptığı görüşme, Putin’in ateşkes çağrısının bir blöf olup olmadığını değerlendirme açısından kritik bir fırsat sundu. Türkiye, bu hassas süreçte taraflar arasında yapıcı ve kolaylaştırıcı rolünü sürdürdü. 

İstanbul’da ise Almanya, İngiltere ve Fransa’nın üst düzey temsilcileri, İran Dışişleri Bakan Yardımcısı ile nükleer zenginleştirme programını ve Washington ile yürütülen müzakereleri masaya yatırdı. Fransa, Tahran yönetiminin sözde ‘ajan’ oldukları gerekçesiyle iki Fransız vatandaşını rehin diplomasisi çerçevesinde tutuklamasına rağmen, soğukkanlı şekilde bu görüşmelere katıldı. Fransa’nın İran

Antalya’daki NATO Dışişleri Bakanları Gayriresmi Toplantısı’nda müttefikler, pek çok çetrefilli konuda birlik içinde hareket edecekleri mesajını verdi.

Alışılmışın dışında, düşünce kuruluşlarının toplantısını andıran gayriresmi bir ortamda yapılan buluşmada, dışişleri bakanlar, dünya meselelerini samimi bir havada ele aldı. Resmi gündem ve yazılı sonuç bildirgesinin olmadığı toplantıda, Ukrayna-Rusya Savaşı, savunma harcama oranları ve NATO’nun caydırıcılığının geleceği gibi başlıklarda herhangi bir görüş ayrılığı yaşanmadı. Rusya’ya yakın duruşlarıyla bilinen Macaristan ve Slovakya temsilcileri de İttifak içinde “çatlak ses” izlenimi yaratacak açıklamalardan kaçındı.

Üye ülkeler, savunma harcamalarını GSYH’nin en az yüzde 3.5’ine yükseltmeyi ve bunun 1.5 puanını imkan ve yeteneklere ayırmayı prensipte benimsedi.

Ukrayna’ya destek

Toplantı, Ukrayna-Rusya arasında ateşkes müzakerelerine yönelik hazırlıkların gölgesinde gerçekleşti. Fransa Dışişleri Bakanı Barrot, Rusya Devlet Başkanı Putin’in

Antalya, NATO Dışişleri Bakanları Gayriresmi Toplantısı ile haziran sonunda Hollanda’nın Lahey kentinde düzenlenecek NATO Liderler Zirvesi öncesinde son hazırlıkların yapılacağı kritik bir buluşmaya sahne olacak. Toplantıya NATO Genel Sekreteri Mark Rutte başkanlık edecek. Ana gündem maddelerinden biri, üye ülkelerin savunma harcamaları olacak. ABD Başkanı Donald Trump, müttefik ülkelerden savunma bütçelerini, gayrisafi yurt içi hasılalarının (GSYH) yüzde 2’sinden yüzde 5’ine çıkarmalarını talep ediyor. Ancak birçok Avrupa ülkesi, yüksek kamu borçları nedeniyle bu hedefe ulaşmakta zorluk çekiyor. Toplantıya savunma harcamalarına ilişkin taslak öneri sunacak olan Rutte, GSYH’nin yüzde 3.5’inin doğrudan savunma kabiliyetlerine, yüzde 1.5’inin ise altyapı ve savunma sanayi projelerine ayrılmasını teklif edecek.

Ukrayna diplomasisi

Antalya’daki görüşmelerde Ukrayna-Rusya Savaşı da ön planda olacak. Toplantıya katılacak Ukrayna Dışişleri Bakanı Andrii Sybiha, zirve kapsamında ikili temaslarda bulunacak.