"Doğan Kitap" tarafından yayımlanan "Aşk ve Karanlık" adlı son eserinin tanıtımı vesilesiyle Türkiye'ye gelen (bu arada Ankara'da Başbakan Tayyip Erdoğan tarafından da kabul edilen) ünlü yazarı İstanbul'da düzenlenen çeşitli toplantılarda dinlemek fırsatını bulduk.67 yaşındaki Oz, yazarlığının yanı sıra, entelektüel derinliği olan bir fikir adamı. İrticalen İngilizce yaptığı, sık sık esprilerle süslediği içerikli sunumları, sadece İsrail-Filistin uyuşmazlığı için değil, çeşitli dünya sorunları için de geçerli görüşler ve mesajlarla dolu.Amos Oz'un şöhretini kendi ülkesinin dışına taşımasının bir nedeni de, kaleme aldığı veya dile getirdiği düşünce ve duygularının evrensel özelliğidir... AMOS Oz, eserleriyle Türkiye dahil, dünyaca tanınan bir yazar ve edebiyatçı. Aynı zamanda yıllar önce başlattığı "Şimdi Barış" hareketiyle İsrail'in siyasal yaşamında etkisini hissettiren bir aktivist... Ünlü yazar, bir barış aktivisti olarak, yıllardan beri İsrail-Arap uzlaşması için mücadele veriyor. Başta, ortaya attığı görüşler ve öneriler İsrail kamuoyunun geniş kesiminde -Arap dünyasında da- yadırganıyor veya pek ciddiye alınmıyordu. Ancak zaman içinde bu fikirler destek görmeye başladı.Amos Oz, "Ne yazık ki, zaman açısından iyi bir senkronizasyon yapılamadı" diyor ve İsrail ile Filistin'i "gelin ve güvey"e benzeterek şöyle konuşuyor: "Zaman oldu ki, gelin izdivaca hazırdı, ama damat ortada değildi. Sonra damat geldi, ama bu kez de gelin ortada yoktu"!..Bugünkü durum farklı. Oz şimdi şartların daha müsait olduğu kanısında. Yeni durumu şöyle değerlendiriyor: "İsrail seçimlerinde Batı Şeria'dan çekilme yanlısı partiler öne çıktı. İsrail kamuoyu uzlaşmaya önem veriyor... Filistin seçimlerini Hamas'ın kazanmasının çeşitli nedenleri var. Aslında Filistin halkının geniş bir kesimi uzlaşmadan yana... Sonuçta, iki taraf da anlaşmak zorunda kalacaklar"...Amos Oz'a göre bu anlaşma, "iki devlet" (veya "taksim") esasına dayalı olacak. İsrail ve Filistin devletleri yan yana yaşayacaklar... "Tıpkı iç içe yaşayamayan iki komşunun, kendi ayrı apartmanlarında yaşaması, birbirini ziyaret etmesi, birlikte kahve içip sohbet etmesi gibi"!.. Zoraki izdivaç... Yazar, iki milletin de yaşadıkları topraklardan başka gidecek yerleri olmadığı için, iki ayrı devlet sınırları içinde yaşamak zorunda olduklarını, "bu realitenin dışında başka hiçbir alternatifin de bulunmadığını" vurguluyor. Örnek olarak Çekoslovakya'yı gösteriyor: "Bakın, bu iki ulus birlikte yaşayamayacaklarına karar verince, birbirlerinden boşanmaya karar verdiler. Bugün Çekler ve Slovaklar, kendi ayrı devletlerinde barış içinde yaşıyorlar."Amos Oz'u dinlerken, İsrail-Filistin için düşündüğü çözümün başka sorunlar için de pekâlâ geçerli olabileceği akla geliyor. Örneğin Kıbrıs için... Başka çaresi yoksa, orada da neden "iki devlet" esasına dayalı bir uzlaşma olmasın?..Uzlaşma bağlamında, Oz "İsraillilerin en büyük özelliği, kendi aralarında hep tartışma içinde olmalarıdır, diyor ve şu anlamlı mesajı veriyor: "Aslında insanların farklı düşünmesi sağlıklı bir şey. Farklı görüşlerin ve tartışmaların birlik ve beraberliği bozması gerekmez. Aksine bu şekilde doğru yolun bulunması sağlanır"... skohen@milliyet.com.tr Zorunlu boşanma...
