Belgrad'dan kopma sırası şimdi de Karadağ'da mı?
Yugoslavya Federasyonu'nu oluşturan 6 cumhuriyetten 4'ü (Slovenya, Hırvatistan, Makedonya ve Bosna) zaten Belgrad'dan ayrılmış ve bağımsızlığa kavuşmuş durumdalar. Federasyon içinde "özerk bölge" statüsündeki Kosova da son olaylardan sonra, Yugoslav merkezi yönetiminin denetiminden iyice çıkmış bulunuyor.
Geriye, Yugoslavya'nın ana unsuru olan Sırbistan'ın "jünior" ortağı, Karadağ kalıyor. O da ayrılırsa, Yugoslavya Federasyonu, sadece Sırbistan'dan ibaret kalacak...
* * *
BÖYLE bir olasılık var mı? Son bazı belirtilere göre, bu olasılık giderek artıyor.
Küçük Karadağ'da yerel yönetim, bölgeye farklı - hemen hemen bağımsız - bir statü verecek olan bir anayasa taslağı üzerinde çalışıyor. Bu belge yakında Belgrad'a bir öneri olarak sunulacak ve Yugoslav (Sırp) yöneticilerine şöyle denecek: "Bu bir nevi konfederasyon önerisidir. İki egemen devletin oluşturacağı bir konfederasyon. Bu öneriyi ya kabul edersiniz, ya da..."
"Ya da" ifadesi tam bağımsızlık anlamına geliyor. Bunu Karadağ Başbakan Yardımcısı Dragisa Burzau, BBC'ye demecinde, Belgrad'ın bu öneriyi yıl sonuna kadar kabul etmemesi halinde bağımsızlığı ilan etmenin kaçınılmaz hale geleceğini bizzat açıkladı.
Karadağ Cumhurbaşkanı Milo Cukanoviç'in önceki gün Başkan Clinton ile görüşmesinde bu "plan" konusunda bilgi vermesi ve ABD'nin desteğini istemesi, bu işin ne kadar ciddi tutulduğunu gösteriyor.
Yani, Belgrad eğer "eşit egemenliğe dayalı konfederasyon"a razı olmazsa, Karadağ, diğer eski federe cumhuriyetlerin yolunu tutup bağımsızlığını ilan edecektir...
* * *
BU olay, özellikle Miloşeviç yönetiminin izlediği yanlış politikalar sonunda, "Yugoslav mozaiği"nin artık tam çöktüğünü ortaya koyuyor.
Bosna'da ve son olarak Kosova'da olup bitenlerden sonra, Sırp olmayan unsurların "Yugoslav'lık" duygusu, Belgrad'ın otoritesi altında birlik ve beraberlik içinde yaşama isteği kalmadı artık.
Aslında Tito döneminde Yugoslavya, "etnik ve dinsel mozaik" yapısının güzel bir örneğini oluşturuyordu. Kuşkusuz bu "model"in neden çöktüğü, farklı toplulukların artık neden merkezi bir otorite altında, bütünleşmiş bir ulus olarak yaşamlarını sürdürmek istemedikleri çok tartışılacaktır. Ama bunda Sırp aşırı milliyetçiliğinin, bağnazlığının, diğer gruplara egemen olma hevesinin ve - daha kötüsü - soykırım boyutlarına ulaşan zulmünün en önemli etken olduğu açıktır.
Artık, bugün gelinen noktada, eski Yugoslavya topraklarında, çeşitli milli, etnik, dinsel toplulukların, eski statü ile bir arada yaşamaları mümkün değil. Bu gerçeğe karşı içten veya dıştan girişilecek zorlamalar bir sonuç vermez, aksine geri de tepebilir...
* * *
KARADAĞLILARIN şimdi "ya konfederasyon, ya da... (bağımsızlık) demeleri, anlamlı bir mesaj vermiyor mu? Daha doğrusu bu mesaj, Kıbrıs sorununa bir çağrışım yapmıyor mu?
Farklı milli, etnik veya dinsel toplumların çeşitli nedenlerle birbirlerine artık güvenmediği ve kendi bölgelerinde kendi kendilerini yöneterek daha rahat yaşamak istemeleri halinde, eğer gene de "tek devlet yapısı"nın korunması arzu ediliyorsa, en iyi çözüm, "konfederasyon"dur.
Karadağ'da olduğu gibi, Kıbrıs'ta da gelinen nokta budur.
Buna karşı çıkmak, tam bağımsızlığı kaçınılmaz hale getirir...
Yazara E-Posta: skohen@milliyet.com.tr
