Dr. Hakan Tartan

Hangi ürünün, nerede ve ne koşullarda ekileceğini gösteren program sayesinde hem üreticinin geliri artıyor, hem de su tüketimi azaltılıyor.Teknolojik gelişme büyük bir hızla devam ediyor. Yaşamın her alanına bilgisayarların yeni bir eli uzanıyor. Artık tarımda, üreticinin ve çiftçinin yanında da ‘teknoloji etkin’. İnsanın en büyük yardımcısı olarak bilgisayarlar üretimin artırılması, etkinliği ve verimliliği için devrede.

Dünyada neredeyse son 30 yılda büyük bir aşama kaydeden teknolojik yapay zeka ile pandemi sürecinde önemini kavradığımız üretim, çiftçi ve tarım konularında yeni bir atılım gündemde. Avrupa Birliği (AB) tarıma ve üretime ‘teknolojik yapay zeka’yı sokarak bölgesinde ön alma
çabasında. Çalışmanın özü şu:

Bölgeler belirleniyor, toprak ve su analizleri yapılıyor ve üretim teknikleri, kaynakların yeterliliği derleniyor. Ürünlerin piyasa verimlilik ve pazarlama araştırmaları ile ürün çeşitlilikleri ve yeni ürünlerin değerlendirilmesi g

Yaklaşık 50-55 milyon ton bahçe üretimi olan Türkiye’de pazarlama aşamasında büyük bir kayıp söz konusu... Sebze meyvenin, bahçe ürünlerinin en az yüzde 5’i pazarlama aşamasında çöp oluyorGıdaya ulaşımın, üretmenin önemini gözler önüne serdi pandemi süreci. Hiç değilse bu konuda biraz bilinçlendik: ‘Üreten ülke olmak’.

Bir yandan üretimi geliştirmek, tarım sektörünün sorunlarını azaltmak için yeni projeler üretilirken, bir yandan da özellikle sebze ve meyvede ‘üretimden pazarlama noktasına varıncaya’ dek geçen süre içinde gerçekleşen kayıplar, halk dilindeki deyimiyle ‘israf’ insanı üzüyor. Öyle az buz rakamlar da değil bunlar.

Ondokuz Mayıs Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Muharrem Özcan, bu konuda araştırmaları olan değerli bir bilim adamı. Özcan Hoca’ya göre, yaklaşık 50  55 milyon ton bahçe üretimi olan Türkiye’de pazarlama aşamasında büyük bir kayıp

Sorun kadar reçete de belli aslında: Köye dönüş özendirilmeli. Kooperatifler güçlendirilmeli. Taşımaya akaryakıt desteği verilmeli. Yerel üretici pazarları açılmalı.Türkiye’nin gündemi hala sebze meyve ve bazı temel gıda ürünlerindeki yüksek artış. Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan koordinasyonunda soruna çözüm arayışı sürüyor.

Ucuzluk iddialı olur belki ama, fiyatların dengelendiği ‘fahiş fiyata dur’ denilen sürecin ipuçları var elbette. Önce sokağa kulak verelim. Yurttaşlar ‘fiyatların enflasyonun üzerinde arttığı’ görüşünde. Bu yüzden ‘hayat pahalı’.

Yaşanan sıkıntılarda Kovid 19 salgınının da büyük etkisi var. Koşullar zorlaştı, dengeler bozuldu. Ham madde fiyatları dış gelişmeler nedeniyle yükseldi. Arz - talep dengesi bozuldu.

Ayrıca kurum ve kuruluşlar dışında bazı devletlerin de ‘pandemiyi fırsata çevirme’ derdine düşüp belli ürünlerde ‘stok yapmaya’ yöneldiği ortada. Görünen köy kılavuz istemez. Sonuç,

Pandemi sürecinin önemli yapı taşı, Gıda ve Tarım Örgütü (FAO) dünya çapında susuzluk ve kuraklığa dikkat çekerken, ‘tarımsal üretimin de açlık sorununun çözümü için önemine’ vurgu yapıyorEskiden ne çok duyardık; NATO, CENTO, IMF...

Şimdilerde varsa yoksa WHO (Dünya Sağlık Örgütü) ve FAO (Gıda ve Tarım Örgütü). Pandemi sürecinde sağlık, çevre, gıda ve tarım konuları öncelik kazandı. Doğrusu buydu. Hemen her gün WHO ve FAO tarafından yayımlanan rapor ve açıklamalar insanlar tarafından ilgiyle izleniyor. İnsanlık ‘sağlığın, yeterli gıdanın ve tarımsal üretimin önemini’ kavradı.

Susuzluk artıyor. Arttıkça da terminolojiye de yeni deyimler katılıyor. Bunlardan biri yağmur hasadı... İhtiyaç duyduğumuz zaman kullanmak üzere yağmuru toplayacağız. Sarnıç sistemi gibi... Bir yandan da doğa, toprak ve çevre sevgisi yeşerecek yüreğimizdeArtık daha çok konuşulur oldu, kuraklık. Suya ihtiyaç. Barajların içler acısı boş hali ortaya çıktıkça işin ciddi olduğunu anladık büyük ölçüde. Hele ‘yağmur duası’ da gündeme girince konuyu önemsemeyenler bile ‘eyvah bir tehlike var’ demeye başladı.

Gerçekten de sorun ciddi.

Klimatoloji (iklim bilimi), meteoroloji sözcük dağarcığımıza yerleşmeye başladı bile. TV’lerde hava durumu merakımız, ‘yağmur yağacak- yağmayacak’ değerlendirmesinin ötesine de geçiyor artık.

Su hayat olduğuna göre, susuzluk da ‘hayata darbe’. Sorun bu. Önümüzdeki günlerde birçok ülkenin ‘su stratejisi’ yoğun şekilde tartışılacak, eminim.

Pandemiyle yeniden şekillenmeye başlayan küresel tedarik zincirinde Türkiye için yeni fırsatlar doğabilir. Ülkenin öteden beri gelen avantajlarına özellikle son yıllarda lojistik alanında yapılan atılımlar eklendiğinde fırsatlara erişmek mümkün

YUVAYA DÖNÜŞ

Milliyet benim ilk yuvam. İlk paramı kazandığım dost meclisi. Yıl 1979, gencecik bir üniversite öğrencisi olarak atmıştım ilk adımımı. Gece sekreterliğinden spor muhabirliğine, siyaset yazarlığından röportaj, araştırma ve çevre gazeteciliğine kadar her alanda çalıştım. Sayfa sekreterliği, gece yazı işleri müdürlüğü de yaptım. 15 koca yıl, nice güzel insanlar, anılar, dostluklar, sevgiler taşıdı yüreğime. Sonraki yıllar için en büyük sermayem oldu Milliyet yıllarım. 25 yıl sonra yine bu çatı altında olmak. Aynı insani, demokratik ve ahlaki ilkeler ışığında buluşmak. Yıllardan beri gazeteci, siyasetçi, akademisyen olarak ilgilendiğim bir alanda ekonomi, tarım, çevre konularında bilgi paylaşmak. Sevgi ve üretim tohumları sermek. Yeşerecek güzelliklerde Türkiye adına yeni