Dr. Hakan Tartan

Yüksek fiyatların çözümü, üreticiden tüketiciye 'kısa yol' oluşturmak. Tarım Kredi marketler açıyor ama 'Bakkal Amca modeli' de göz ardı edilmemeli. Türkiye’de 200 bin bakkal var. Kâr marjları belirlenecek ve kooperatiflerin ürünleri buralarda satılacak. Büyük bir güç. Maliyet sıfır!

Döviz çıktı, düştü. Kur korumalı mevduat hesabı uygulaması geldi. Piyasa bir ölçüde dengelendi. Ama vatandaşın gündemi hep fiyatlar. Düşmeyen fiyatlar. Devletin kurumları denetimleri artırsa da, aynı fiyatta ısrar edenlerin gerekçeleri hep aynı:

Biz yüksek fiyattan aldık.

Bu konuda sadece büyük market zincirlerini kusurlu görmek de çözüm değil. Üstelik Tarım Kredi Kooperatiflerinin verimliliği ve işlevselliği ile ilgili eleştiriler de artıyor. Sektörden çok sayıda yönetici ve yurttaşlarla konuştum geçen hafta.

Çıkan sonucu özetleyeyim: Ben olsam Tarım Kredi Kooperatif marketler yerine ‘sözleşmeli bir şekilde standart getirerek bu işlevi bakkallara‘ yaptırırdım.

Girdiler yüksek. Faiz indirilse de üreticiye yansımıyor. Kurlar maliyeti tetikliyor. Üretip üretmeme ikilemindeki çiftçi, devletten destek beklentisinde bulunuyor. Çiftçilerin borçlarının dondurularak 2023 yılına kaydırılması bir anlamda çözüm olabilir.

Son aylarda özellikle dövizde yaşanan yükselişler, üreticiler için ciddi bir sıkıntı. Birçok çiftçi ve üreticinin "Üretim yapmayacağız" sitemleri yoğunlaşırken, temel sorun şu: Döviz arttı. Başta, gübre, tohum, ilaç ve mazot olmak üzere girdiler büyük ölçüde yükseliyor.

Bu ortamda üretici emeğinin tam karşılığını alamamaktan şikayet ederken, aracılar ise kazanmaya devam ediyor. Merkez Bankası faiz indiriyor, ama çiftçinin kullandığı kredi düşmüyor. TÜRMOB enflasyon muhasebesinin 2023 yılına bırakılmasını istiyor. Benzer bir yaklaşım 2023’ü doğru planlayarak üretici – çiftçi için hayata geçirilemez mi? Yani enflasyon muhasebesi mantığı ile çiftçi

Zamanında çevreyi korumak için önlemler alıp bunu yaşama geçiren ülkeler, ‘yeni dünyaya’ cebinde ‘bonusla’ giriyor. Bu konularda çaba göstermeyen, bunu önemsemeyen ülkelere kredi ve destek verilmeyecek

İklim krizi, dünyanın geleceğinin risk altına girmesi ve doğanın tahribatı sonrasında gelişen yeni dünya düzeninde özellikle bir çok ülke için sera gazı salımı, doğa korunması ve yenilenebilir enerji konularındaki çabaları nedeniyle özel bir karne tutulacak ve burada toplanacak krediler ülkelerin yeni yatırım alanlarını ve şansını yaratacak. Bu bir anlamda çevre bonusu demek.

Yani zamanında çevre, doğa ve insanlık için sağlıklı yaşam, temiz çevre, temiz ve yeşil enerji, sürdürülebilirlik ve korumacılık, sera gazı salımı, fosil yakıtların sınırlandırılması, su kullanımında tasarruf, yeşil uygulamalar ve yaşam projeleri ile yeşil finans başta olmak üzere iklim krizine neden olan ya da çözüm olarak görülen konularda ciddi önlemler alan ve bunu yaşama geçiren

Tarım ve Orman Bakanlığı ile Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın 10 yıllık üretim planlaması fahiş fiyatın da, şikayet edilen zamların da çözümü. Üreticiye alım garantisi verilecek, gübre, ilaç ve tohum desteği sağlanacak. Sonrası bereket!

Pandemi sonrası süreçte ekonomik sorunlar zirvede. Özellikle tarım da ciddi kayıplar söz konusu ve bir çok ülke için tehlike çanları çalıyor. Yoksul sayısı artacak, açlık sorunu büyüyecek, zengin - fakir oranı olumsuz anlamda yeniden şekillenecek.  Özellikle gelişmiş ve zengin ülkeler, huzurlu yarınlar için yeni politikaları devreye soktu. Son süreçte ekonomik eşitsizlikler artarken, maalesef gelişmekte olan ve yoksul ülkeler için de sıkıntı büyüyor. Dünya Gıda ve Tarım Örgütü (FAO) ısrarla uyarıyor: Dünyanın geleceği tehdit altında. Çünkü üretim düşüyor, yoksulluk artıyor.

Türkiye’de ekonomi yüzde 7.4 büyüdü, ama tarım ve balıkçılıkta yüzde 5.9’luk daralma

Gıda fiyatları artıp vatandaş daha ucuzu aramaya başladıkça taklitçilere, tağşişçilere gün doğuyor. Öyle hileli ürünler var ki... Sütsüz peynir, patatesli tereyağı, antibiyotik kalıntılı süt ürünleri! Halk sağlığı tehdit altında.

Yüksek fiyat, pahalılık... Son günlerin en çok kullanılan sözcükleri. Örneğin süt, tereyağı, yoğurt ve peynirde. Bunlar temel gıdalar. Ama fiyatları sürekli yükseliyor. Sütün kilosu 10 – 12, yoğurdun kilosu 20, tam yağlı peynirin kilosu da neredeyse 65 - 75 liraya dayandı. Süt fiyatındaki artış aralık ayından itibaren tüm ürünlere yansıyacak. Şimdiden yansıtan uyanıklara da dikkat lütfen!

Gelir yükselmediğine göre ‘piyasa kendi dengeleri içinde çözüm üretiyor’. Yani sahtecilik, hile… Hemen her üründe... Yoğurt, tereyağı, bal, süt, kaşar peyniri, bal, peynir, bitkisel karışım, acı biber… Maalesef ucuz diye açık süte yönelenlerin sorunu, süte karıştırılan su. Yoğurtta katkı maddeleri, jelatin.

Glasgow, fosil yakıtlarda sonun başlangıcı oldu. 2040’tan sonra kömür ve petrol kullanılmayacak. Ciddi yaptırımlar var. Bu tarih daha da öne çekilebilir. Zira kamuoyu baskısı, yaptırımlardan da etkili

Dünyanın gözü o kadar Glasgow’daydı ki ne yapılsa, ne başarılsa yetmeyecekti. Görüntü buydu. Özellikle de bilim insanları, çevre ve doğa örgütleri, Birleşmiş Milletler’in (BM) etkin kuruluşları yarınlarla ilgili uyarıları bombaladıkça bombaladı. 10 gündür, yüzlerce mail, telefon, notla ulaşan okurlar, Glasgow konusunda benim fikirlerimi merak ediyor. İşte benim gözümden Glasgow:

NATO ilk defa bir İklim Zirvesi’ne katıldı. O kadar önemli ki. Sadece savaş yerine barış mesajı anlamında değil bu katılım. Askeri operasyon ve güvenlik alanında da çevresel sorunlara önem verileceğinin bir göstergesi. Emisyonları azaltan teknolojiler geliştirilecek, yeşil askeri birlikler oluşturulacak. Doğaya zararı asgari noktada tutan tatbikat ve çalışmalar yürütülecek. NATO Genel Sekreteri Jens Soltenberg, elbette “Savaşlar

İklim Zirvesi yansımaları sürüyor. En önemli kararlardan biri, ormanların geliştirilmesi, kurtarılması ve çoğaltılması anlamında yaratılan 20 milyar dolarlık dev bütçe. Doğru kullanılırsa yeşil, dünyayı bir süre daha kurtaracak.

Büyük yankı uyandıran İklim Zirvesi’nin popüler ve kamuoyu gündemine daha çok yansıyan gelişmeleri olduğu kadar, arka planda kalıp da büyük önem arz eden somut gelişme ve değerlendirmeleri de önemli. Bunlardan biri de geleceğin sigortası, ormanlar. Eğer orman kaybını durdurmayı başaramazsak dünyanın geleceği karanlık.

Sadece ekolojik dengenin bozulması değil söylediğim; erozyon, doğanın afetleri, yetersiz gıda. Ya da ‘tükenişe yolculuk‘.

Neyse ki iklim krizlerine duyarlı dünya liderleri, imzaladıkları Liderler Bildirgesi ile ormansızlaşan dünya için düğmeye bastı. İlk adım ormanların büyütülmesi, çoğaltılması, kırsal kesim geçim alanlarının geliştirilmesi, kurtarılması, restore ve revize edilmesi, iyileştirilmesi.

Yeşil dünya yolunda bir de büyük kaynak... Yeni strateji ve

Ölüm yıldönümü sürecinde bir kez daha sevgi, saygı ve minnetle andığımız Atatürk, kendini ‘çiftçi’ olarak tanımlayan sayılı liderlerdendi. Toprakla, tarımla, kooperatifçilikle özel olarak ilgilendi ve genç Cumhuriyet’in yıldızını parlattı

Bir kez daha minnet, saygı ve sevgi ile anıyoruz O’nu... Küllerinden yarattığı yeni ve güçlü Cumhuriyet bugün en önemli eseri. Varlığı, devrimleri, ilke ve söylemleri hala bir çok açıdan ‘geceyi aydınlatan ışık’. Konumuz gereği O’nu tarım politikalarına bakışı, kooperatifçiliğe verdiği önem, Atatürk Orman Çiftliği başta olmak üzere Türk milletine kazandırdığı değer ve eserlerle anmak, yaşatmak görevimiz.

Toprakla, tarımla, kooperatifçilikle özel olarak ilgilendi. Genç Cumhuriyet’in önünü açan, yıldızını parlatan uygulamalara imza attı. “Milli ekonominin temeli tarımdır. Bunun içindir ki, tarımda kalkınmaya büyük önem vermekteyiz. Köylere kadar yayılacak, programlı ve pratik