Dr. Hakan Tartan

Maalesef orman yangınları erken başladı. Dikkatli olmazsak yine ciğerlerimiz yanacak! Orman gönüllüsü sayısı 100 bine yükselecek.

Orman yangınları erken başladı bu yıl. Sadece gözde tatil merkezlerimiz değil, birçok yerden kötü haberler geldi.

Malum geçen yıl büyük acılar yaşadık. Sadece Türkiye değil, İspanya, İtalya, Yunanistan’da da... O yüzden de şimdiden önlem alma zamanı. Eğitim, uçak ve helikopter donanımı, personel eğitimi, gönüllülerin orman yangınlarına hazırlanması gibi.

Elbette tatbikat yapılarak deneyim kazanılması.

Güzel haber orman gönüllü sayısı 100 bine çıkacak. 12 binden 100 bine. Olumlu bir yaklaşım. Ne var ki, bu gönüllüler teçhizatla donanmalı ve iyi eğitim almalı. Geçen yıldan da dersler alınmalı.

TMMOB Orman Mühendisleri Odası Genel Başkanı Hasan Türkyılmaz’a erken uyarılarını sordum, değerlendirmelerini aldım.

Bence önemli:

Gıdaya erişim sorunu büyüdükçe çözüm de netleşiyor: Her bir karış toprağın değerlendirilmesi, üreticinin desteklenmesi, damlama sulamaya geçilmesi ve su tasarrufu.

Ekonomik sorunlar üstüne gelen pandemi ve ardından da Rusya-Ukrayna savaşı nedeniyle zaten ulaşılması zor olan gıda da fiyatlar rekor üstüne rekor kırıyor. Dünya çapında en önemli sorunlardan biri haline gelen ‘gıdaya erişim‘ konusunda Birleşmiş Milletler (BM) Gıda ve Tarım Örgütü (FAO) raporları da sorunu en çarpıcı boyutları ile ortaya koyuyor.

FAO’nun son raporları, dünya çapında gıda fiyat endeksindeki artışları gözler önüne seriyor. Uzmanların yorumu net: Korkutucu ve gelecek adına endişe verici. Bu yüzden de birçok ülkede bu anlamda yeni projeler ve üretim seferberlikleri gündemde. Slogan da belli: Her bir karış toprağın en verimli ve etkin şekilde değerlendirilmesi. Üreticinin desteklenmesi. Damlama sulamaya geçilmesi ve su tasarrufu.

Yoksul ve yoksun topraklar ile oralarda yaşayanlar gıdadaki rekor artışlar nedeniyle en

Tarımsal üretimi artırmanın yolu, gerçek üretici ve çiftçiye destekleme yapılmasından geçiyor. Özellikle kredi ve vergi avantajları nedeniyle sektöre giren, ancak bu konuda uzmanlığı olmayan kişilerin engellenmesi üretimi artırır.

Özellikle gıda milliyetçiliğinin artması, susuzluk, kuraklık, maliyet artışları ve iklim krizi yansımaları nedeniyle tarım ve üretimde gelecek 5 yıla etki yapacak sorunlar devam ederken, bir yandan da yeni arayışlar ve hedefler gündemde. Amaç elbette üretimin artırılması, verimliliğin yükseltilmesi, girdi maliyetlerinin azaltılması. Sonuçta da üretim ve tarımda yükselen bir grafik... Yani üretim artışı...

Bu yüzden de 2030 yılı hedeflenerek önümüzdeki 7 yıla yönelik ciddi planlamalar ve hazırlıklar yapılıyor. Birçok anlamda yeni dönüşüm, yeniliklerin hayata geçmesi ve yeniden yaptırımların da gündeme gelmesi anlamı taşıyan zorlu süreçte, 2030 yılına kadar Birleşmiş Milletler (BM) başta olmak üzere Avrupa Birliği (AB) ve Dünya Gıda Örgütü (FAO)

Önümüz Ramazan... Taklitçilere karşı dikkat! Denetim ekipleri tüm güçleri ile sahada olmalı. En büyük risk et ve süt ürünlerinde. Fiyatlar yükseldikçe sahtekarlık ve hile de artıyor.

Tarım ve Orman Bakanlığı, geçenlerde gıda ürünlerinde taklit ve tağşiş yapan firmaları açıkladı yine. Son açıklamada, kara liste 1700’e yakın firma. Şikayetler aynı, hileler de...

Okurlarımın çoğu "Sahtekarlar de bunlara" dese de ben bakanlık açıklamasındaki değerlendirmeyi esas alıyorum. Toplumsal bilinç çok önemli. Aynı zamanda özellikle sivil toplum yoluyla taklit ve tağşiş yapan firmaların duyurulması, cezalandırılması, hatta üzerlerine gidilmesi...

Sık sık yapılmalı bu açıklama. Niye aylarca bekleniyor ki... Her hafta açıklansın, her hafta yurttaşlar da ne tür hileleri, kimlerin yaptığını öğrensin, ona göre tavır alsın. İş işten geçmeden... Üstelik ciddi bir toplumsal ve sosyal baskı yaratarak... Yoksa zaman geçtikçe unutuluyor. ‘Balık hafızası’ dedikleri tam da bu!

Bir de ekonomik

Türkiye’nin Yapay Zeka Strateji belgesine göre, 50 bin uzman yetiştirilecek. Tarım bu anlamda öncelikli sektör olmalı. Konya'da başlayan çalışmalar, ülke sathına yaygınlaştırılmalı.

Tarımsal gelişim ve gıdaya erişim konuları sadece Türkiye’nin değil, dünyanın da en önemli gündem maddesi. İşler zor. Rusya - Ukrayna savaşı da sorunların tuzu biberi oldu. Görünen o ki, bu tür gerginlik ve savaşlar çoğaldıkça dünyada üretim, gıdaya ulaşma ve beslenme sorunu da temel konular olmaya devam edecek. Çünkü kaynaklar sınırlı, maliyet yüksek. Ve tarımsal üretim git gide sancılı bir hal alıyor.

Tarım topraklarının azalması, çevre ve doğa kirliliği, nüfus artışı, girdilerin astronomik yükselmesi tarım adına olumsuz gelişmeler. Bu yüzden de arayışlar hep gündemde. Alternatif, verimli ve ekonomik çözümler. Bu çerçevede yapay zeka konusu da ciddi bir şekilde irdeleniyor. Yani süper güçlendirilmiş düşünce, bilgi ve veriler ile onların en verimli, etkin ve doğru analizini hedefleyen

Tarımda bitmeyen tartışma, 'KİT’lere yazık mı oldu?' Bu tartışma, gıda milliyetçiliği ve yüksek maliyetler sürdükçe hız kaybetmez. Kooperatiflerin güçlendirilmesi eldeki en iyi fırsat.

Tarım kesiminde yaşanan sıkıntılar ortada. Artan girdi maliyetleri üreticinin ve çiftçinin korkulu rüyası. Gübre, enerji, ilaç, mazot... Maalesef gezip gördüğüm yerlerde boş bırakılan tarım arazilerine rastlıyorum. Hem de çokça. Ayrıca bu değerli arazileri elinden çıkaran da var. Üretici ne ekeceği konusunda kararsız. "Acaba ne ekersem zarar etmem", endişesi bu!

O yüzden de hep yazdığım şey, uzun vadeli planlama ve çiftçiye güven. Günü kurtarmak değil, geleceği tasarlamak. Bilim insanları, sivil toplum, kooperatifler, ziraat ve endüstri mühendisleri ve üretici, çiftçi el ele... En azından geçimini sağlayacağı noktada. Gelecek kuşaklara da umut vererek.

Bir yandan sancılar, bir yandan da çözüm arayışları devam ediyor. Acaba KİT’ler (kamu iktisadi teşekkülleri) ve tarımsal KİT’ler

Sofralarımıza tarladan bereketi taşıyan bankalar bunlar. O kadar önemli ki... Geleceğin güvencesi. Kapıları çelikten, özel şifreli. Giriş-çıkış denetimde. Tohum gen bankaları, beslenme sorununun yaşanmaması, gıdaya ulaşım için ciddi bir şans.

Tarım alanında önemli konulardan biri de tohum arz güvenliği. Gelecek yıllarda üretim, beslenme ve gıda tedariki daha önem kazandıkça tohumculuğun da değeri yükselecek. Bunu şimdiden gören ülkeler var. Türkiye de bir süredir kendi tohumunu, fidesini üretme konusunda ciddi adımlar atıyor. Hatta ülkemizin bu alandaki ihracat potansiyeli de sürekli gelişiyor. En son rakamlar, 86 ülkeye tohum ihracatı yaptığımız yönünde. Belki elde edilen gelir büyük değil, ama gıda milliyetçiliğinin yoğunlaştığı bir dönemde stratejik önemi var.

Yerli tohumda üretim 150 bin tondan 2022 itibarıyla son 10 yılda 1 milyon 59 bin tona çıkarıldı. Büyük bir sıçrama. Aslında bu sektöre gönül verenlere tam destek verilse Türkiye’nin daha büyük bir gelişme yaşaması

Dünya artık topraksız tarımı da tartışıyor. Çünkü kuraklık ve susuzluk tehdidi giderek büyüyor. Hidroponik üretimle su, ışık ve hava olursa verim sağlanıyor. Üstelik 365 gün üretim mümkün. NASA bunun eğitimi ve gelişimi için devrede.

Dünya kuraklık tehdidi altında. Üstelik susuzluk ve kuraklık tarımsal üretimin azalmasına neden oluyor. Bu yüzden de dünya panikte. Oysa farklı alternatifler var.

Bu anlamda dünyanın gelişmiş ülkeleri ve büyük ölçüde de ABD’nin uzay çalışmalarını yürüten kurumu NASA (National Aeronautics and Space Administration Ulusal Havacılık ve Uzay Dairesi) ciddi hazırlıklar yapıyor. Zaten ilk denemeler de uzay araçları ile yeni gezegenlere giden astronotlar için denendi. Toprak olmayan, 'su ile tarım'. Yani 'hidroponik tarım'. Su, ışık ve havanın anlamlı ortaklığı. Üretim için yeni bir devrim. Üstelik 365 gün üretim yapmak mümkün. Yeter ki su, ışık ve hava olsun. Bir anlamda tarihsel sürecin Babil Asma bahçeleri. O dönem olduğu gibi 'aşktan