Dildeki yeni tat duyusunun tadı nasıl?

Hayatın tadını yemeklerle çıkartırız. Farkında olmasak da zamanımızın büyük bir bölümünü yemekler alır. Yediklerimizin tadı yüz ifademize bile yansır. Peki, beş duyu organımızdan biri olan dilimizde yeni bir tat duyusu keşfedildiğini biliyor musunuz?

Dilimizle ilgili bildiğimiz tat bölgeleri gerçekten var mı? Acı, ekşi, tatlı derken yeni tat duyusu ağzımızda nasıl bir lezzet bırakıyor? Tat ve Koku Araştırmaları Dernek Başkanı Doç. Dr. Aytuğ Altundağ ile tat duyusu ile ilgili bilinmeyenleri konuştuk.

Tat nedir?

Tat maddelerin kimyasal içerikliklerindeki farklılıkların dil üzerindeki tat tomurcuklarında yerleşmiş tat hücreleri tarafından algılanan kimyasal algı sistemimizin parçası olan duyumuzdur. Besinlerin içeriğini algılamak için gerekli olan tat duyumuz sayesinde enerji alım kontrolü, zehirli maddelerden kaçınma davranışı, tuz ve elektrolit dengesinin sağlanmasına katkı sunulması ve aminoasit alımının düzenlenmesi gibi fonksiyonlar gerçekleşir.

Dilimizde kaç tat alma bölgesi vardır?

Dilin eski tip "tat haritaları" artık tarih oldu. Dilimizin ucu ile tatlı tat arkası ile acı tat gibi açıklamalar günümüz bilgileri ışığı da bilimsel kabul edilmemektedir. Dilimizin her bölgesi ile her tadı alabilmekteyiz. Dil üzerinde farklı reseptör ve iyon kanalları farklı tatların alınmasında rol alır. Dilin üzerinde yer alan 5 tür papilladan 4 grubu tat alma ilişkili tat hücrelerini içerisinde barındırır. Bu tat alma hücreleri aracılığı ile “Tatlı, Acı, Ekşi, Tuzlu ve Umami” tadını algılayabiliriz. Umami tadı günlük hayatımıza diğer tatlara göre çok daha yeni girdi.

Umami ne zaman keşfedildi? Nasıl tanımlanabilir?

Umami tadı Japonca "hoşa giden tat" anlamına gelir. 1908 yılında Japon Bilim adamı Kikunae İkeda tarafından bulundu. 1985 yılında 4 temel tadın yanına 5. tat olarak eklendi.

Umami tadı glutamat tuzları üzerinden temelde algılanır ve umami tadını veren temel madde glutamik asittir. Umami tadı tükürük salgısının artmasına ve ağızda mevcut tadın kalma süresinin uzamasına neden olur. Özellikle anne sütü, parmesan peyniri, tavuk suyu çorba ve domates yoğun umami tadı içeren gıdalardır.

Tat alma duyusunda bozukluk olabilir mi?

Tat alma duyusunda diğer tüm duyularımızdaki gibi bozukluklar olabilir. Tat alma duyumuz tamamen kaybolabilir, tat alma duyumuz azalabilir, ya da ağzımızda farklı tatlar algılayabiliriz. dil kaynaklı tat alma bozukluğu nedenleri olduğu gibi, dil hastalıkları dışında da beslenme bozukluğu, nörolojik hastalıklar, hormonal hastalıklar ile ilişkili tat alma bozukluğu olabilir.

Tat alma bozukluğunun tedavisi mümkün müdür?

Tat alma bozukluğunun nedeni belirlendikten sonra tedavisi planlanır ve gerçekleşir. Tat duyusunun tedavisinde tat alma hücrelerinin belirli bir yenileme döneminin olması başarı oranını artırmaktadır.