Bir doğum kontrol yöntemi: Doğum kontrol hapları

1960 yılında kullanımına başlanan doğum kontrol hapları, içerisinde yer alan östrojen ve progesteron hormonları sayesinde yumurtalamayı önler. İlk üretilen doğum kontrol hapları içeriğindeki yüksek dozdaki östrojen sebebiyle daha fazla yan etkiye sebep olurken, zamanla östrojen dozu düşürülerek içindeki progesteron çeşidi değiştirilmiş, böylece etkinliği daha fazla, yan etkileri ise daha az hale getirilerek, en üst düzeyde verim alınması hedeflenmiştir. Günümüzde östrojen ve progesteron hormonunun birlikte bulunduğu hapların yanında, yalnızca progesteron içeren ve emzirme dönemi gibi dönemlerde kullanılabilen doğum kontrol hapları da mevcuttur.

Doğum kontrol hapları içerdiği hormonlar ile, yumurtlamayı durdurur, ayrıca rahim ağzı salgısının yani servikal mukusun yoğunluğunu artırarak, spermin rahim içine girişini engeller. Gebeliğe karşı 7 gün 24 saat koruma sağlarlar ve birçok doğum kontrol yöntemine göre verimliliği daha yüksektir. Ancak en iyi doğum kontrol hapı da dahil olmak üzere, hiçbir doğum kontrol yönteminin %100 koruma sağlama garantisi yoktur.

Doğum Kontrol Hapları Nasıl Kullanılır?

Doğum kontrol haplarının nasıl kullanılması gerektiği, ne zaman korumaya başladığı kadınların sıkça sorduğu sorular arasındadır. Çoğunlukla 21 ya da 28 tabletten oluşan doğum kontrol haplarının gebeliği önleyebilmesi için düzenli olarak her gün aynı saatte kullanılması gerekir. Herhangi bir gün atlanması durumunda, doğum kontrol hapının gebelik oluşumunu önleme başarısı düşer.

Kadınların çoğunluğu tarafından tercih edilen doğum kontrol haplarının kullanımı, çeşitlerine göre değişmektedir. 21 tabletten oluşan doğum kontrol haplarının kullanımına adet döngüsünün ilk günü başlanmalıdır. 21 günlük kullanımın sonunda adet kanaması görülmese bile hapın kullanımına 7 gün ara verildikten sonra ikinci kutuya başlanmalıdır. Kullanımı benzer olan 28 tabletten oluşan doğum kontrol hapları da, adet kanamasının ilk gününde kullanılmaya başlanmalıdır. Yeni jenerasyon ilaçlardan olan ve 28 tabletten oluşan doğum kontrol haplarındaki günlük östrojen düzeyi 21 tabletlik olanlara göre daha azdır. İlk 24 tablet aktif ilaç içerirken son 4 tablette aktif bileşen yoktur. Bu ilaçlarda kutunun bitmesinin ardından ara verilmeden diğer kutuya devam edilmelidir. Doğum kontrol haplarının kullanımı sürekli ve düzenli olmalıdır, aksi takdirde ilacın etkisi zayıflar ve istenmeyen gebeliklerin gerçekleşmesi mümkün hale gelir.

Doğum Kontrol Haplarının Yararları

-Doğum kontrol haplarının istenmeyen gebelikleri engellemesi dışında da bazı faydaları bulunmaktadır.

-Adet sancılarını (dismenore) azaltır.

-Adet döngüsünü düzene sokar ve süresini normal seviyeye getirir.

-Adet öncesi gerginlik, PMS (Premenstrüel sendrom), şikayetlerini azaltır.

-Kist büyümelerini önler, yumurtalık ve rahim kanserine karşı koruma sağlar.

-Dış gebelik riskini azaltır.

-Polikistik over sendromu olan kadınlarda adetleri düzenler.

-Sivilce ve akne oluşumunu ve tüylenmeyi azaltır.

İlaç bırakıldıktan sonra yumurtalıklar normal fonksiyonuna geri döner ve yumurta üretmeye devam eder, bu sayede yeniden hamile kalınabilir.

Doğum Kontrol Haplarının Yan Etkileri

Doğum kontrol hapları, kullanımının unutulması durumunda istenmeyen gebeliklere yol açabilir. Bunun dışında;

-İlk zamanlarda adet düzensizliği ve lekelenmeler,

-Nadir de olsa kilo artışı,

-Mide bulantısı,

-Göğüslerde ağrı ve hassasiyet,

-Cinsel isteksizlik,

-Baş ağrısı, migren hastalarında ağrılarda şiddetlenme,

-Stres, depresyon ve duygu durumu bozuklukları,

-Vajinal akıntıda artış,

-Safrakesesi rahatsızlıkları gibi birtakım yan etkiler de görü

Doğum kontrol hapları cinsel yolla bulaşan hastalıklara karşı herhangi bir koruma sağlamaz. Böyle bir durumda ek koruma yöntemleri tercih edilmelidir. Doğum kontrol hapları rahim ağzı kanseri riskini artıran faktörler arasında sayıldığından her yıl smear takibi yaptırılması gerekmektedir.

Kimler Doğum Kontrol Hapı Kullanmamalıdır?

35 yaş üstü ve sigara kullanan kişilerde, kalp krizi riskini artırabilmesi ve damar içi pıhtılaşmaya bağlı diğer yan etkilerinin daha fazla görülmesi sebebiyle doğum kontrol hapının bu kişiler için kullanımı uygun değildir. Bunun dışında;

-Kalp ve şeker hastalığına sahip olanlar,

-Yüksek tansiyon (hipertansiyon) hastaları,

-Karaciğer hastaları,

-Damar hastalıkları olanlar,

-Kan pıhtılaşması sorunu olanlar,

-Karaciğer bozukluğu olanlar,

-Meme kanseri olanlar,

-Migren hastalığı olanlar,

-Gebelik şüphesi olan kişilerde doğum kontrol haplarının kullanımı

Doğum kontrol hapı kullanımına başlamadan önce birtakım testler yapılması gerekmektedir. Bu nedenle ilaca başlamadan önce bir kadın doğum uzmanı tarafından gerekli kontrollerin yapılması, ileride yaşanması muhtemel sorunların önlenmesinde oldukça önemlidir. Doktorunuzun uygun görmesi halinde doğum kontrol hapı kullanmaya başlayabilirsiniz. Buna ek olarak yılda en az bir kez rutin kontrollerin yapılması herhangi bir sağlık probleminin erken teşhis edilmesinde büyük yarar sağlar.

Op. Dr. Meral Sönmezer

Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı

www.drmeralsonmezer.com

Instagram: @drmeralsonmezer

Youtube: Op. Dr. Meral Sönmezer

Facebook: Op. Dr. Meral Sönmezer