Gebelikten korunmak amacıyla kullanılan birçok yöntem vardır. Bunların tümüne tıbbi olarak ‘’kontrasepsiyon yöntemleri’’ adı verilir. Korunma yöntemi seçilirken öncelikle hekiminizin size uygun olan yöntemleri belirlemesi gerekir. Sonrasında bu yöntemler arasında size en kolay geleni seçme şansınız olacaktır.
Ertesi gün hapları rutin korunma yöntemleri arasında olmamakla birlikte ‘’acil korunma yöntemleri’’ arasında yer almaktadır. Bu yöntemler beklenmeyen durumlarda, korunmasız birlikteliklerden sonra özellikle ilk 72 saat içerisinde kullanılması, uygulanması gereken yöntemlerdir. Bu yazımızda sizin en çok merak ettiğiniz acil korunma yöntemlerinden biri olan ertesi gün hapına değineceğiz.
ERTESİ GÜN HAPI NEDİR?
Ertesi gün hapı acil koruma yöntemleri arasında en çok kullanılan ve bilinendir. Yüksek miktarda hormon içeren bu ilaçlar daha ziyade yumurtlamayı engelleyerek veya yumurtlamanın gecikmesini sağlayarak etki gösterirler. Daha düşük ihtimalle döllenen yumurtanın rahim içerisine tutunmasını da engellerler. Böylelikle gebelik oluşumu engellemiş olur. Buradan da anlaşılacağı gibi özellikle yumurtlama öncesi dönemde kullanıldığında ertesi gün haplarının etkin olma ihtimali daha fazladır.
Farklı marka isimleri bulunan ertesi gün haplarının içeriğinde ya 30 mg ulipristal asetat ya da 1,5 mg levonorgestrel bulunmaktadır. Literatürde iki hormonu karşılaştıran yayınlarda özellikle ovulasyon sonrası dönemde kullanımda, ulipristalin levonorgestrelden düşük oranda da olsa daha etkin olduğunu gösteren çalışmalar mevcuttur. İlk 72 saat içinde kullanıldığında tüm ertesi gün hapları için koruyuculuk ortalama %80-85 arasındadır. Bu da demek oluyor ki klasik korunma yöntemlerine göre etkinliği oldukça düşüktür.
ERTESİ GÜN HAPI HANGİ DURUMLARDA KULLANILIR?
-Korunmasız herhangi bir cinsel ilişki sonrasında,
-İlişki esnasında kondom yırtılırsa
-Geri çekme doğru şekilde yapılmazsa
-Doğum kontrol hapı unutulduğunda (bu durumda o ay için devam edeceğiniz doğum kontrol ilacınızın etkisinin azalacağını bilerek ek korunma yöntemi kullanmalısınız.)
-Tecavüz durumunda
ERTESİ GÜN HAPI NASIL KULLANILIR?
Ertesi gün hapları korunmasız cinsel birlikten hemen sonra alındığında koruyuculukları artar. İlişkiden sonraki ilk 72 saat içerisinde alınması gereken bu ilaçların alınması geciktikçe etkinlikleri de azalacaktır. Aynı ay içinde sadece bir kez ertesi gün hapı kullanmalısınız zira birden fazla kullanımlarda hem etkinliği azalacaktır hem de adet düzeniniz fazlaca etkilenecektir.
Hap alındıktan sonraki 2-3 saat içinde kusma olursa hapın etkinliği olmaz ve dozun tekrarlanması gerekir.
Ertesi gün haplarının acil korunma yöntemi olduğu unutulmamalıdır. Sıklıkla ertesi gün hapı almak zorunda kalıyorsanız mutlaka bir hekim kontrolü sonrası düzenli bir doğum kontrol yöntemi belirlemelisiniz.
ERTESİ GÜN HAPININ YAN ETKİLERİ NELERDİR?
Ertesi gün hapları korumayı içerdiği yüksek doz hormonlar sayesinde yapmaktadır. Her hormon içerikli ilaçta olduğu gibi bir sefer dahi kullanıldığında yan etki gösterebilir. Bu sebeple acil korunma yöntemlerine ihtiyaç duyulduğunda öncelikle mutlaka bir jinekolog ile görüşmek gereklidir.
Ertesi gün haplarının en bilinen yan etkileri bulantı, kusma, memelerde hassasiyet, baş ağrısı, karın ağrısı, halsizlik, şişkinliktir. Ayrıca ara kanama, lekelenme, beklenen adetin erken ya da geç olması, adet miktarının değişmesi gibi adet düzensizliği bulgularına da yol açabilirler. Bir kez kullanımında bile bu semptomlar görülebilmektedir. İlacın yan etkileri göz önüne alındığında, bu tür ilaçlar bir ayda en fazla 1 kez alınmalıdır. Ayda birden fazla alındığı durumlarda adet düzeni alt üst olarak adet düzeninin bozulmasına, uzun vadeli sık kullanım neticesi kalp damar hastalıklarına ve kanser türlerinin oluşumuna neden olabilmektedir.
ERTESİ GÜN HAPI CİNSEL HASTALIKLARDAN KORUR MU?
Ertesi gün hapları korunmasız cinsel birliktelikten sonra 72 saat içerisinde alındığında sadece gebelikten korumayı sağlar. Cinsel yolla bulaşan hastalıkların bir çoğundan korunmanın tek yolu kondom ya da diyafram gibi bariyer yöntemler kullanmaktır.
EMZİREN ANNELER ERTESİ GÜN HAPI KULLANABİLİR Mİ?
Ertesi gün hapları yüksek doz hormon içeren ilaçlardır. Bu ilaçlar süt yolu ile bebeğe geçebileceği için kullanmadan önce mutlaka doktorunuzla görüşmeniz gereklidir. İdeal olanı ilaç alındıktan sonra en az 8 saat emzirmeye ara vermektir. Bu süreçte memeyi dolduracak olan süt pompa ile çekilip atılmalıdır.
Tüm ilaçlar gibi ertesi gün hapları da gerek yan etkileri gerekse kullanım dozları açısından kullanmadan önce mutlaka bir jinekoloğa danışılması gereken ilaçlardır. Unutmamak gerekir ki ertesi gün ilaçları sadece acil koruma yöntemleridir, sonrasında mutlaka düzenli bir korunma yöntemi kullanmaya başlamak gereklidir.
Op. Dr. Meral Sönmezer
Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı
www.drmeralsonmezer.com
