Vitamin B12 Düzeyinizi Ölçtürdünüz mü?

Vitamin B12 (kobalmin) DNA sentezi, kan hücrelerinin yapımı ve beyin-sinir gelişimi gibi temel yaşamsal olaylar için gerekli gerekli bir vitamindir. Yine hücre bölünmesi, yağ asidi sentezi , homosisteinin zararsız hale getirilmesi, sinirsel iletimin sağlanması gibi çok çeşitli biyokimyasal reaksiyonlarda da temel rol oynar.

B12 vitamininin tek kaynağı hayvansal kaynaklı proteinlerdir. En çok karaciğer, kırmızı et, tavuk, midye, süt ve yumurtada bulunur. Bitkisel herhangi bir kaynağı bilinmemektedir. Vücutta kalın barsakta bir miktar bakteriler tarafından sentezlenir ama bu B12 vitamini vücut tarafından kullanılamaz .

Vitamin B12 vücutta başlıca karaciğerde ve böbrekte depolanır. Dışarıdan hiç alınmasa bile depo edilebilen miktar vücudumuzun 3-4 yıllık ihtiyacını karşılayabilir. Bu nedenle eksiklikte belirtilerin ortaya çıkması çok geç olur.

Vitamin B 12 eksikliğinin özellikle yaşlıları , gebe ve çocukları etkileyen önemli bir halk sağlığı sorunu olduğu düşünülürse belli aralıklarla vitamin B12 düzeyinin ölçülmesi eksiğin önlenmesi için uyarıcı olacaktır.

Vitamin B 12 Eksikliği Neden Oluşur?

Günlük vitamin B12 gereksinimi ise en az 2-3 mikrogramdır. Alımda ve emilimde bir sınırlama yoksa sıradan bir karma diyet bile bu ihtiyacı fazlasıyla karşılayacaktır.

Vitamin B12 eksikliğinde çoğu zaman sebep besinler ile yetersiz alımdır. Vegeteryanlarda, yoksulluk nedeniyle eksik alımlarda, alkoliklerde ise vücuttaki vitamin B12 tükenir ve eksiklik belirtileri oluşur.

Eksikliğin oluşması için diğer bir sebep emilimin bozulmasıdır. Pernisyöz anemili hastalarda kalıtsal olarak vitamin B12’nin bağırsaklardan emiliminde sorun vardır. Yine uzun süre mide koruyucu ilaç alanlarda , antidiyabetik ilaçlardan metformini kullananlarda mide-barsak ameliyatı geçirenlerde, kronik gastriti ve inflamatuar barsak hastalığı olanlarda emilim bozukluğuna bağlı olarak vitamin B12 eksikliği oluşur.

Eksiklik Belirtileri Nelerdir?

Vitamin B12 eksikliğinde DNA sentezi bozulur, kan hücrelerinin oluşumunda duraklama görülür ve yapılamaz. Sinirleri saran miyelin kılıfı sentezlenmez ve sinirsel iletim bozulur. Ve daha birçok biyokimyasal olay aksar. Tüm bunların sonucu olarak kan ve nörolojik sistem belirtileri başta olmak üzere aşağıdaki yaygın belirtiler görülür.

-Kansızlık (megaloblastik anemi) ve buna bağlı halsizlik, yorgunluk, çarpıntı

-Ağız içinde aft, düzleşmiş, parlak bir dil

-Tat ve koku alma duyusunda bozulma görülür.

-Bebek ve çocuklarda büyüme-gelişme geriliği, iştahsızlık görülür. Beyin ve sinir sisteminin gelişimi yavaşlar.. Böyle çocuklarda motor ve mental gerilik çevreye ve uyaranlara karşı ilgisizlik, apatik bir hal vardır.

-Yetişkinlerde ise beyin boyutunda küçülme, bilişsel yeteneklerde azalma

-Ellerde ve ayaklarda uyuşma, hissizlik, huzursuzluk, kuvvet kaybı

-Dengesiz yürüme, parmak uçlarında his kaybı ve uyuşma

-Psikolojik bozukluklar, duygulanımda dalgalanma ve özellikle depresif ruh hali

-Unutkanlık, hafızada zayıflama , bunama benzeri bir durum görülür.

-Vitamin B12 eksikliği homosistein düzeyini arttırarak kalp-damar hastalıklarını tetikler, melatonin düzeyini azaltarak uykusuzluk yapabilir.

-Sperm sayısında azalma ve buna bağlı olarak üreme yeteneğinde azalma (infertilite) yapabilir.

Tanı Nasıl Konur?

Bu belirtilerden birisi bile varsa Vitamin B12 eksikliği olabileceği düşünülmeli ve tanı için aşağıdaki testler yapılmalıdır.

1) Tam kan tetkiki ve , periferik yayma: Bu tetkiklerde varsa kan hücrelerinin sayısındaki azalma ve şekil değişiklikleri görülür.

2) Serum vitamin B12 düzeyi ölçülür.Eksiklik var ise çoğu zaman düşük düzeyde bulunur. Ancak bazen serum vitamin B12 düzeyi bozulmadan da eksiklik semptomları başlamış olabilir ve bu durum ek testler gerektirir.

3) Serumda metilmalonik asit (MMA) düzeyinin ölçümü.

4) Homosistein düzey ölçümü

5) Serumda LDH, indirekt bilirubin, folik asit düzeylerinin ölçümü

Tedavi:

Tedavi için hastaya vitamin B12 preparatları verilir. Vitamin B12 daha çok ağız yolu ile ya da kas içine enjeksiyon ile kullanılır. Ancak intranazal ve dil altı formları da vardır. Verilcek yol, miktarı ve tedavi süresi nedene bağlı olarak doktor tarafından belirlenecektir. Eksiklik diyet ile ilgili değil ise tedaviye ömür boyunca devam edilir.

Vegeteryanlarda vitamin B12 ilave edilmiş soya ürünleri, kahvaltı gevrekleri her gün alınacak takviye için iyi birer seçenektir. Ayrıca üreme çağındaki kadınlarda ve yaşlılarda da diyetin takviye edilmesi çok faydalı olacaktır

Vitamin B12 fazla miktarda alınırsa idrar ile vücuttan atılır, yani vücutta gereğinden fazla birikerek bir zarar oluşturmaz. Yine de günlük takviye için önerilen miktar 2 mikrogramdır.

Tedavi sonrası eksikliğin yol açtığı semptomlar hızla düzelir. Ancak tedavi edilmezse veya gecikilirse kansızlık ilerler , nörolojik hasarlar ise kalıcı olur. .

Tarama İçin;

Vitamin B12 eksikliği kansızlık vb. bulgulara yol açmadan sadece nörolojik ve psikiyatrik belirtilerle de başlayabilir. Bu nedenle diğer belirtiler aranmaksızın nörolojik ve psikiyatrik şikayeti olan her hastanın serum vitamin B12 düzeyine mutlaka bakılmalıdır.

Risk faktörü olanlarda, vitamin B12 düzeyi sınırda olanlarda ve 65 yaşından sonra yılda en az bir kez vitamin B12 düzeyi ölçülmelidir. Normal vitamin B12 düzeyi ml’de 200-900 pikogram aralığında olup üst sınıra yakın düzeyler tercihimizdir.

Sağlıkla kalın..