Mutasyon nedir? Mutasyon örnekleri ve etkileri nelerdir?

Mutasyon, normal ve anormal biyolojik süreçte DNA ve RNA’da meydana gelen kalıcı değişimlerin genel adıdır. Genellikle düzeltilememiş hatalar sonucunda ortaya çıkmaktadır.

Mutasyon Nedir?

Mutasyona kısaca, genetik dizilimde oluşan rastlantısal değişim açıklaması yapılabilmektedir. Bu değişimin boyutu çok ufak olabileceği gibi, çok büyük de olabilmektedir. Yani, bir nükleotidin diğerine dönüşmesi de mutasyon, kromozom sayısının doğrudan artması da mutasyon olarak kabul edilmektedir.

Mutasyon; genom, kromozom ve gen mutasyonu olmak üzere üç farklı sınıfa ayrılmaktadır. Genom mutasyonlarında kromozom sayısının artışı ele alınmaktadır. Kromozom mutasyonu, genellikle kromozomun içyapısında oluşan değişimlerle ilgilenmektedir. Gen mutasyonu ise, değişime uğramış tek bir gen üzerinde çalışmaktadır.

Mutasyon Örnekleri Nelerdir?
​​​​​​​
Mutasyon hakkında faydalı ya da zararlı diye bir genelleme yapmak mümkün değildir. Tedavisi olmayan hastalıklar zararlı mutasyon, daha verimli çalışan bitkilere ise faydalı mutasyon örneği denilebilmektedir. Bu kapsamda bir canlının yaşama ve üreme şansını artıran değişime yararlı, yaşama ve üreme şansını düşüren değişime ise zararlı mutasyon adı verilmektedir. Mutasyon sonucunda ortaya çıkan başlıca örnekler aşağıdaki gibidir:

- Albino, altı parmaklı olma, down sendromu, hemofili ve bazı kanser türleri gibi kalıtsal olarak aktarılan hastalıklar,
- Hayvanlardaki kısa bacak ve dört boynuz oluşumları,
- Sıcaklık artışı nedeni ile DNA’nın kendini kopyalaması,
- Kromozomdan parça kopması,
- Genetik mühendisliği araştırması sonrasında üretilen; daha verimli, çevre duyarlı ve dayanıklı bitkiler.

Mutasyon Etkileri Nelerdir?

Mutasyon canlılarda; radyasyon, kimyasal madde ile etkileşim, pH derecesindeki değişimler, sıcaklı, katkı maddeli besinler ya da ateşli hastalıklar sonucunda ortaya çıkabilmektedir. Kalıtsal değişime yol açan bu faktörlere mutajen adı verilmektedir. Değişime uğramış doku ve genler ise mutant gen olarak isimlendirilmektedir.

Mutasyonlar, kendini hemen belli edebileceği gibi, pasif kalıp yıllar sonra da ortaya çıkabilmektedir. Mutasyonun etkileri ise; öldürücü, koşullu öldürücü, fonksiyon kaybı ve nötr olabilmektedir. Öldürücü mutasyonlar, canlı yaşamın hangi döneminde olursa olsun, yaşama şansını düşürücü bir etki göstermektedir. Koşullu öldürücü değişimlerde ölüm, yalnızca belirli şartlar altında mümkün olmaktadır.

Fonksiyon kaybedici mutasyon, meydana geldiği geni işlevsiz hale getirmektedir. Nötr mutasyonlar ise, fenotipte değişikliğe neden olmakta ancak biyolojik uyumu değiştirmemektedir.