Aynı anda birkaç ilaç kullanılırsa...

Dr. Hasan İnsel

Bu duruma ilaç etkileşimi denir. Bir ilaç diğer ilacın etkisini çok artırabilir veya onun emilim, metabolizma ve atım hızını değiştirebilir, etkisini çok azaltabilir.
Herhangi bir ilaç alırken bu ilaca başka bir ilaç ilave edilecekse, bunu mutlaka doktorunuz yapmalı veya eczacınıza danışmalısınız. Bazen aynı anda alınan iki ilaç, benzer etkiler oluşturur ve tedavi edici etki iki katına çıkar. Bir kişi aynı etkin maddeye sahip iki ilacı bilmeden aynı anda kullanabilir. Daha da sıklıkla, benzer, ancak tamamen aynı olmayan iki ilaç beraber alınır. Bazen doktorlar buna etkiyi artırmak için başvururlar. Örneğin doktorlar kontrolü güç kan basıncı yüksekliğinde, iki yüksek tansiyonu düşüren ilacı beraber yazarlar. Kanseri tedavi ederken doktorlar bazen daha güçlü etki elde etmek için birden fazla ilaç uygularlar. Bu arada en büyük tehlike, farklı doktorların benzer ilaçları bilmeden reçetelediklerinde görülür, hastalar sıklıkla ayıp olmasın diye başka bir doktora gittiklerini gizlerler ve iki doktorun yazdığı aynı etkili ilacı, nasıl olsa farklıdır diye birlikte kullanırlar.

Bazen de bilmeden karşıt etki gösteren iki ilaç aynı anda kullanılır, bu durumda ilaçların etkileri çarpışır. Örneğin ağrı kesici olarak alınan bazı antienflamatuar ilaçlar vücudun tuz ve sıvı tut-masına neden olur, idrar söktürücüler ise vücuttaki tuz ve sıvının atılmasını sağlar. Bu ilaçlar beraber alındığında etkileri çarpışır. Ağızdan alınan ilaçlar mide veya ince bağırsağın cidarından emilir. Bazen besinler veya diğer bir ilaç, öbür ilacın emilimini azaltabilir. Örneğin bir antibiyotik olan tetrasiklin kalsiyum veya kalsiyum içeren besinler alındıktan sonraki bir saat içinde alınırsa, yeterli derecede emilemez ve etkisi azalır. Belli talimatlara uyulması örneğin ilacın aç veya tok karnına alınması veya ilaç alındıktan sonra bir süre besin alınmaması gibi önerilere uymak ilaçların etkilerinden tam yararlanmak veya istenmeyen etkileri önlemek bakımından önemlidir.

Bir ilaç diğer bir ilacın böbrekler tarafından atılma hızını etkileyebilir. Örneğin bazı ilaçlar, idrarın asitliğini değiştirerek diğer ilaçların atılımını etkiler. Büyük dozlarda C vitamini de, bu şekilde bazı ilaçların atılımında değişikliğe yol açabilir. Çoğu ilaç vücutta dolaşır; bu etkilerini çoğunlukla belli bir organ veya sistemde gösterse de, diğer organ ve sistemleri de etkiler. Akciğerdeki hastalık nedeniyle alınan bir ilaç, kalbi etkileyebilir. Şeker hastalığı, yüksek veya düşük tansiyon, göz tansiyonu, prostat büyümesi, mesane rahatsızlıkları, kalp hastalıkları ve aritmi, kan pıhtılaşmasıyla ilgili durumlar ve astım gibi hasta-lıklar, ilaçların etkileşimlerinden kolay etkilenirler.

İlaç etkileşimleri riskini nasıl azaltabilirsiniz?

* Yeni bir ilaç kullanmaya başlamadan önce, doktorunuza danışın.
* Aldığınız tüm ilaçların bir listesini hazırlayın ve bu listeyi doktorla düzenli olarak görüşün.
* Geçirdiğiniz tüm hastalıkların bir listesini hazırlayın ve bu listeyi doktorunuzla düzenli olarak görüşün. Bu listeyi sık aralıklarla güncelleyin.
* Bütün reçetelerinizi eczacıya götürün ve ilaçlarınız hakkında bilgi alın.
* Yazılan tüm ilaçların verilme amacını ve etkilerini öğrenin.
* İlaçların olası yan etkileri hakkında bilgi edinin.
* İlaçların nasıl alınacağını, günün hangi saatinde alacağınızı ve diğer ilaçlarla aynı anda alınıp alınamayacaklarını öğrenin.
* Aç karnına, tok karnına, yemek arası gibi ilaçların yemeklerle alınma durumunu öğrenin ve uygulayın.
* İlaçların kullanımı hakkında doktorunuza veya eczacınıza danışın, bunların başka ilaç ve besinlerle etkileşimlerini öğrenin.
* İlaç kullanırken önerilen talimatlara uyun.
* İlaç kullanımıyla ilgili olabilecek herhangi bir semptom hakkında eczacı veya doktorunuzla görüşün.

İlaçların, ilaç olduğunu hiçbir zaman unutmayın ve bunları doktorunuz veya eczacınızın önerileri doğrultusunda kullanın ki, beklemediğiniz etkilerle karşılaşmayın. Size büyük yararlar sağlayabilecek ilaçlarınızı, kullanma hatası nedeniyle faydasız hale, hatta size zararlı hale getirmeyin.