Cefası onlara sefası bize!

Libya ve Arabistan çöllerinden kalkan toz bulutu rüzgarla sürüklendiği Fırat Havzası’a, bereket yağdırıyor. Aralık-Mart döneminde su kaynaklarının gelişmesine yardım ediyor


       Ülkemizde yapılan bir araştırma, oldukça ilginç ve bir o kadar da şaşırtıcı sonuç ortaya çıkardı. Çölden kalkan toz bulutları, Anadolu’da kara dönüşüyor...
       Yani buna göre çölde görülen serap, Anadolu’da gerçek bir vaha haline geliyor... Özetle çöl, Anadolu’nun su kaynağını oluşturuyor... İnsan bu araştırmanın sonucuna bakıp da, “Cefası onlara sefası bize..." demekten de kendini alamıyor...

       Çevre ve güvenlik çalışması
       Gerçek, NATO tarafından bir ayağı Doğu Anadolu’da yürütülen “İstikrar İçin Bilim Programı TUREMOSENS" projesi çerçevesinde devam eden çalışmalarda ortaya çıkarıldı. NATO tarafından sürdürülmüş olan “Environment and Security" (Çevre ve Güvenlik) adlı çalışma kapsamındaki projenin temel nedeni, önümüzdeki yıllarda stratejik önemi daha da artacak olan Ortadoğu’da su kıtlığı nedeniyle ortaya çıkabilecek olası huzursuzluklar. Artık NATO, yeni tehdit unsurlarını çevre ve güvenlik temellerine dayandırıyor.

       Otomatik kar ölçüm aletleri
       Bu amaçla başlatılan ve yaklaşık dört yıldır devam eden çalışmalarda, barajlardaki su seviyesini en yüksek düzeye çıkarmak amacıyla Doğu Anadolu Yukarı Fırat Havzası’nda çeşitli dönemlerde 1750, 2000 ve 2200 metre yüksekliklerde üç ayrı mevkide otomatik kar ölçüm istasyonları kuruldu. Bu istasyonların amacı, eşdeğer kar su miktarını bulmak ve kar erimesiyle oluşacak su miktarlarını önceden tahmin edip barajlar sisteminin en üst seviyede çalışmasını sağlayacak veriler elde etmekti. İşte, bu istasyonlardan toplanan veriler, sahra çölünün kar yağışını artırmada önemli rol oynadığını ortaya koydu.
       Yılın belirli aylarında meteorolojik taşınımla Anadolu’ya ulaşan milyonlarca ton çöl tozu, içerdikleri sülfat aracılığıyla güneş enerjisiyle birleşiyor. Ve bu tozlar, buz çekirdeği olma özellikleri ile daha fazla bulut oluşturuyorlar. Sonuç olarak daha fazla yağışa yol açabiliyorlar. Kar yağdıran çöl tozları, Anadolu’daki barajları ve su kaynaklarını besliyor. Böylece çöl tozundan özellikle Aralık - Mart döneminde yoğun kar elde edilmiş oluyor.

       Çöl tozunun yararları
       Bilim adamları, ayrıca çöl tozunun içinde bulunan demirin ve mantarların büyük bir hammadde deposu oluşturduğuna da dikkat çekiyorlar. Yani hammadde bizim üzerimize yağıyor. Bunu kullanıp kullanmamak da bize kalıyor.
       İTÜ Uçak ve Uzay Bilimleri Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Zekai Şen, Suudi Arabistan ve Libya çöllerinden gelen tozun başka yararlarına da dikkat çekiyor. Şen, toz bulutlarının oluşması sonucunda çöldeki demir ve minerallerin toprağı zenginleştirdiğini söylüyor. Toz bulutlarının oluşmasıyla birlikte çöldeki demir ve minerallerin bölgeye gelerek doğal yapıyı zenginleştirdiği kaydeden uzmanlar, bu tozların göllerde bulunan balıklara da yararlı olduğunu ifade ediyor. Yetkililer, “Bölgeye gelen toz bulutları, hava sıcaklığını artırıyor. Ayrıca nemi düşürüyor" diyorlar.

Tozun su oluşunun öyküsü

       Özellİkle Aralık - Mart döneminde meteorolojik koşulların etkisiyle Libya ve Suudi Arabistan çöllerinden kalkan milyonlarca ton toz, Doğu Anadolu’ya taşınıyor. Bu tozlar güneş enerjisi ile birleşiyor. Bu ışınlamayla tozlarda bulunan sülfat birleşerek daha fazla bulut oluşturuyorlar. Bu bulutlar da bölgede daha fazla kar yağışına yol açıyor. Aşırı kar yağışı nedeniyle de akarsular ve yeraltı su kaynakları besleniyor. Bu beslenmeden barajlar da nasibini fazlasıyla alıyor.

Çöl mantarı

       ÇÖl tozlarını, kültür ortamında belirli koşullarda bekletince ortaya olağanüstü miktarda mantar kolonileri çıkıyor. Sahra’nın acımasız ortamında varlığını uzun zaman sürdürebilen mantar sporları, meteorolojik koşullar elverdiğinde boyutları nedeniyle tozlardan daha da önce atmosferik taşınıma girip, bulut içersinde su molekülü ile karşılaşınca yaşama geçiyorlar. Bilim adamları şimdi bu mantarları da incelemeye almış, bundan yararlanmanın yollarını arıyorlar.