Kayıp saray gün yüzüne çıkarılacak

İstanbul İl Özel İdaresi, Bizans imparatorlarından II. Tiberius ile Maurikios (578-602) döneminde inşa edilen ve yapıldığı dönemde İstanbul dışındaki en büyük ve en önemli eser olması özelliği taşıyan Damatrys (Demeter) Sarayı’nı restore ettirecek. Proje çizimine başlanan Damatrys Sarayı’nın rölöve, restitüsyon ve restorasyon projeleri tamamlanarak onay için Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu’na gönderilecek. Yapılacak restorasyon çalışması ile “Tanrıça Demeter”in adının verildiği saray gün yüzüne çıkarılarak bir açık hava müzesi haline dönüştürülecek.

İki imparator yaptırdı
Bizans imparatorlarından II. Tiberius ile Maurikios tarafından o dönemdeki adı “Demeter” olan, Samandıra’ya inşa ettirilen “Damatrys Sarayı”, 14 yüzyılın yorgunluğuna rağmen hala tarihe meydan okuyor. Sarayın boyutları ve nitelikleri göz önüne alındığında, Bizans’tan günümüze ulaşan en önemli yapılardan biri. Ancak 1980’lerden sonra Samandıra’nın yoğun göç alması ve bölgedeki çarpık yapılaşma ile ilgisizlik sonucu saray, yağma ve yok olma tehlikesiyle karşı karşıya kalmış.
Sarayın ismi, Samandıra’nın tarihte rastlanan ilk adı olan Demeter’den geliyor. Demeter, Yunan mitolojisinde “tarım ve bereket tanrıçası” anlamına geliyor ve insanlara toprağı ekip biçmesini öğreten “tanrıça” olarak biliniyor. Ayrıca Samandıra, rivayetlere göre yabani hayvan çeşitliliğiyle av için de tılsımlı bir mekan olmuş, Bizans imparatorlarının en gözde sayfiye alanlarından biri haline getirmiş.

Yazlık saray olarak yapılmış

O dönemde, yazlık sayfiye alanlarına düşkünlüğü ve av merakıyla tanınan Bizans imparatorlarından II. Tiberius ve Maurikios tarafından Samandıra’ya bu saray inşa ettirilmiş. Kalıntıları günümüze kadar ulaşan bu saray, inşa edilme amacı olan av ve dinlenmenin yanı sıra İstanbul’un Anadolu’ya açılan kapısı da olmuş. Anadolu’ya yapılacak seferlerin yol güzergaâhında inşa edilmesi sebebiyle Bizans ordusunun toplanma ve konaklama bölgesi olarak kullanılmış. İmparatorlar, Anadolu’dan dönerken de başkente girmeden evvel son gecelerini bu sarayda geçirirlermiş. İmparator, sefer dönüşünde Samandıra’da konaklarken, haberciler bir gün önceden başkente ulaşır ve İmparator’u karşılamak için gerekli hazırlıkların yapılmasını temin ederlermiş.